Lapoblación

Lapoblación
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Lizarra
Eskualdea	Vianaldea
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Lapoblación
Alkatea	Ernesto Apiñaniz Remirez (Agrupacion Independiente El Castillo)
Posta kodea	31227
INE kodea	31141
Herritarra	lapoblaciondar
Geografia
Koordenatuak	42°36′17″N 2°28′27″W / 42.604722222222°N 2.4741666666667°W / 42.604722222222; -2.4741666666667
Azalera	20,65 km²
Garaiera	886 metro
Distantzia	106 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	120 (2023:  −4)
52 (%43,3) (2019)  (%56,7) 68
Dentsitatea	0,06 bizt/km²
Zahartzea[1]	% 25,14
Ugalkortasuna[1]	‰ 0
Ekonomia
Jarduera[1]	% 0 (2011)
Desberdintasuna[1]	% 0 (2011)
Langabezia[1]	% 5,95 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2][3]	% 2,60 (2018:  %-2,92)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.lapoblacion.es/

Lapoblación^[4] Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Lizarrako merindadeko mendebaldeko muturrean kokatua. Bi herrik osatua dago, Meanok eta Lapoblacionek, alegia. 141 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera.

Izena

Euskaltzaindiak 1979an argitaratutako herri izendegian, Meanuri proposatu zen herriaren euskal izentzat. Euskaltzaindiak 1990ean argitara emandako izendegian, berriz, izen hori alde batera utziz, «Ez du euskal ordain ezagunik» oharra paratu zioten. 2007an, azkenik, toponimia sakonago aztertuta Euskaltzaindiak Nafarroa Garaiko udalerrien izenak arautu zituenean, Lapoblación ([lapoβlaθion]) izan zen euskara baturako onartutako forma bakarra, ez baitago euskaraz tradizioa duen beste izenik.^[5]

Geografia

Ingurune naturala eta klima

Lapoblación Ekoratik (Araba) ikusia

Lapoblacion itsasoaren mailatik 884 metrora dago, Kantabriako mendilerrotik gertu. Castillo de Lapoblación mendiaren hegoaldeko magalean dago.

Udalerri mugakideak

Lapoblacionek mugakide ditu mendebaldean Arabako Bernedo eta Kripan, hegoaldean Arabako Ekora, iparraldean Marañón, eta ekialdean Arabako Oion.

Kontzejuak

Udalerria bi kontzejuk osatzen dute, Lapoblacionek (herriburua) eta Meanok, alegia. Biztanle gehienak Meanon bizi dira gaur egun.

Lapoblación udalerriko kontzejuak

Historia

Lapoblaciongo elizaren ikuspegia.

Lapoblación igarobide natural baten ondoan dago, Bernedoko mendatearen ondoan (La Horca eta Aldea izenez ere ezaguna). Mendatea, Gazteluko Haitza eta Lapoblaciongo Haitzaren ("Lehoi Loti" izenez ere deitua) artetik igarotzen da. Mendate hau ezinbestekoa zen, Kantabriako mendilerroa igaro, eta Arabar Errioxa eta Mendialdeko Araba elkartzeko. Historiaurreko hainbat aztarna arkeologiko aurkitu dira udalerrian, batez ere, silex eta keramika arrastoak. Arrasto horiek frogatutakoaren arabera, Lapoblaciongo lehenbiziko biztanleak Burdin Arokoak izan ziren. Herriak Erromatar Inperio garaian ere garrantzia izan zuen.

Herriari buruzko lehen dokumentu idatzia XII. mendekoa da. 1105 eta 1109 urteetako dokumentu batean Ponicastroko San Andres Apostoluaren monasterioa aipatzen da, Punicastroko Gazteluari loturik. Historialari batzuen ustez, gaztelu hori Lapoblacionen zegoen, Gazteluaren Haitzaren tontorrean. Dena den, beste historialari batzuen iritziz, Ponicastroko gaztelua Torralba del Rion ere egon zitekeen.

Hamarkada batzuk geroago, Marañongo hiribilduaren foruetan aipatzen da Lapoblacion, herri horren udalerri mugakide izanik. XII. mendeko dokumentua den arren, ez da ezagutzen zein izan zen idazteko data zehatza, litekeena da 1121 eta 1134 urteen artean idatzi izana. Marañongo foruak Alfontso Borrokalariak erregeak eman zituen.

Ekonomia

Sakontzeko, irakurri: «Nafarroa Garaiko parke eolikoak»

Aguilar Kodes eta Azuelo udalerrien artean, Las Llanas de Codés izeneko gunean, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak eraikitako "Codés Azuelo" izeneko parke eolikoa dago. Instalaturiko potentzia 43,20 megawatteko da eta parkearen jabea Acciona Energia da gaur egun.

Demografia

Lapoblaciongo biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko lau etorkin bizi ziren herrian, biztanleriaren %2,52a (Nafarroako Foru Erkidegoko batezbestekoaren azpitik).

Kontzejuak

Kontzejua	Biztanleria (2006)
Lapoblación	40
Meano	120

Politika

Sakontzeko, irakurri: «Hauteskundeak Lapoblacionen»

Udaletxea

• HELBIDEA: Foruen Plaza z/g (Meano kontzejua)

2023-2027 legegintzaldia

2023ko hauteskundeen ondorengo Lapoblaciongo udalbatza
Alderdia		2023ko maiatzak 28
		Zinegotziak	Boto kopurua
	Alvaro Domaica Apiñaniz (A.I. El Castillo)	1 / 5	44 (% 58,67)
	Ernesto Apiñaniz Remirez (A.I. El Castillo)	1 / 5	42 (% 56,00)
	Luis Martin Domaica Amescoa (A.I. El Castillo)	1 / 5	32 (% 42,67)
	Jose Maria Saez Perez (A.I. El Castillo)	1 / 5	31 (% 41,33)
	Veronica Cotorruelo Lastra (A.I. Trabajando por el Pueblo)	1 / 5	26 (% 34,67)
	Maria Asuncion Puch Rubio (A.I. Trabajando por el Pueblo)	0 / 5	24 (% 32,00)
	Nuria Esteve Puch (A.I. Trabajando por el Pueblo)	0 / 5	21 (% 28,00)
	Javier Martinez Fernandez de las Heras (A.I. Lapoblacion-Meano)	0 / 5	13 (% 17,33)
	Luzia Katia Lima Pantaleao (A.I. Lapoblacion-Meano)	0 / 5	5 (% 6,67)
*250 biztanle baino gutxiagoko udalerrietan, hautagai zerrenda irekiekin bozkatzen denez, boto guztien ehuneko totala ez da zergaitik 100 izan behar.
Datuen iturria: Junta Electoral Central (Gaztelaniaz)

Alkateak

Hauek izan dira Lapoblaciongo azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia[6]
Saturnino Domaica Lopez[6][7]	1979	1983		Zentro Demokratikoaren Batasuna
Enrique Perez Fernandez[6]	1983	1987		Agrupacion Electoral Independiente Meano
Angel Antia De Vicente[6]	1987	1991		Solidaridad
Luis Portillo Alegria[6]	1991	1995		Agrupacion Independiente Meano
Luis Portillo Alegria[6]	1995	1999		Agrupacion Independiente Meano
Valeriano Portillo Perez de Viñaspre[6]	1999	2003		Nafar Herriaren Batasuna
Eduardo Remirez Ocio[6]	2003	2007		Agrupacion Independiente Lapoblacion-Meano
Javier Martinez Fernandez de las Heras[6][8][9]	2007	2011		Agrupacion Independiente Lapoblacion-Meano
Javier Martinez Fernandez de las Heras[6][10]	2011	2015		Agrupacion Independiente Lapoblacion-Meano
Javier Oria Domaica[6][11][12]	2015	2019		Agrupacion Independiente Jovenes Meano
Ernesto Apiñaniz Remirez[6][13][14]	2019	2023		Agrupacion Independiente Lapoblacion-Meano
Ernesto Apiñaniz Remirez[15][16]	2023	Jardunean		Agrupacion Independiente El Castillo

Garraioa

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 9 Gasteiz (geltokia) Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Armentia Trebiñu • Argote • Albaita • Baxauri • Obekuri • Navarrete • Bernedo • Meanuri • Meano • Ekora • Oion • Logroño (Portales) Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Armentia Trebiñu • Urizaharra • Leza (ospitalea) • Guardia • Guardia (hotel-gasolindegia) • Logroño (Portales) Logroño (geltokia)

Kultura

Euskara

Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Lapoblación eremu ez-euskalduneko udalerria da. Horregatik, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania da. 2001eko erroldan, herritarren % 5,82k zekien euskaraz hitz egiten.

Jaiak eta ospakizunak

Herriak abuztuaren 15ean eta abuztuaren 16an ospatzen ditu jaiak Ama Birjinaren eta San Rokeren omenez.

Erreferentziak

1. ↑ Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
2. Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
3. Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
4. 155. araua. Deklinatzean, azentu grafikorik gabeko forma erabiliko da Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2011-04-10).
5. Euskaltzaindiko Onomastika batzordea: «Nafarroako Udal Izendegia, 155. araua», Plazaberri, 72. zenbakia, 2009.
6. ↑ (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-08).
7. «Lapoblación» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-14).
8. (Gaztelaniaz) «Tierra Estella decidió en las urnas» Revista Calle Mayor 2007-05-31 (Noiz kontsultatua: 2024-10-27).^{[Betiko hautsitako esteka]}
9. (Gaztelaniaz) «Las ayudas de los pueblos a la natalidad no se tocarán si hay recortes presupuestarios» Diario de Navarra 2009-10-15 (Noiz kontsultatua: 2024-09-21).
10. (Gaztelaniaz) «Tierra Estella ya tiene alcaldes» Revista Calle Mayor 2011-06-23 (Noiz kontsultatua: 2024-10-04).
11. (Gaztelaniaz) «Tiempos de cambio en Tierra Estella» Revista Calle Mayor 2015-05-29 (Noiz kontsultatua: 2024-10-06).^{[Betiko hautsitako esteka]}
12. (Gaztelaniaz) «Lapoblación, capital natural de las mariposas» Diario de Noticias de Navarra 2018-11-14 (Noiz kontsultatua: 2024-10-16).
13. (Gaztelaniaz) «Arrancan los alcaldes» Diario de Noticias de Navarra 2019-06-22 (Noiz kontsultatua: 2024-10-16).
14. (Gaztelaniaz) «El Principado de Viana se reivindica al cumplir 600 años de existencia» Diario de Navarra 2023-01-20 (Noiz kontsultatua: 2024-09-20).
15. (Gaztelaniaz) «Todos los alcaldes y alcaldesas de Navarra, pueblo a pueblo» Diario de Noticias de Navarra 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2024-09-20).
16. (Gaztelaniaz) «Los nuevos alcaldes y alcaldesas de Navarra» Diario de Navarra 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2024-09-20).

Ikus, gainera

• Nafarroako udalerrien zerrenda
• Vianaldea
• Lizarrako merindadea

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa

• Herriaren erdigunearen ikuspegia Google Street View-n.
• (Gaztelaniaz) Lapoblacioni buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.