Zabaltza (Etxauribar)

Artikulu hau Etxauribarreko udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Zabaltza».

Zabaltza
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Bandera Armarria
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Nafarroa Garaia
Merindadea	Iruñea
Eskualdea	Etxauribar, Iruñerria
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Nafarroa
Izen ofiziala	Zabalza <> Zabaltza[1]
Alkatea	Marina Mejías Jiménez (AIZ)
Posta kodea	31174
INE kodea	31262
Herritarra	zabaltzar
Geografia
Koordenatuak	42°46′03″N 1°48′23″W / 42.7676314°N 1.8063225°W / 42.7676314; -1.8063225
Azalera	14 km²
Garaiera	501 metro
Distantzia	16 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	289 (2023:  −8)
137 (%47,4) (2019)  (%55,4) 160
Dentsitatea	20,64 bizt/km²
Zahartzea[2]	% 27,66
Ugalkortasuna[2]	‰ 83,33
Ekonomia
Jarduera[2]	% 89,19 (2011)
Desberdintasuna[2]	% 0 (2011)
Langabezia[2]	% 8,51 (2013)
Euskara
Euskaldunak[3][4]	% 16,20 (2018: %3,83)

Zabaltza 21-6-12

Zabaltza^[5] ([s̻aβalts̻a]) Nafarroa Garaiko erdialdeko udalerri bat da, Etxauribarrean kokatua, Iruñeko merindadean. 295 biztanle zituen 2014. urtean. Iruñetik 16 kilometro mendebaldera dago.

Iruñeko metropoli eremuko beste hainbat herritan bezala, Iruñerriko Mankomunitatea arduratzen da zabor bilketaz, ur-horniduraz eta bestelako zerbitzuak eskaintzeaz.

Geografia

Zabaltzako Arraitza herria, errepidetik ikusia.

Zabaltza honako kontzejuek osatzen dute: Arraitza, Ubani eta Zabaltza.

Udalerri mugakideak

Zabaltzak mugakide ditu Ziritza eta Etxauri iparraldean, Zizur Zendea ekialdean, Etxarri eta Bidaurreta mendebaldean, eta Beraskoain eta Gares hegoaldean.

Historia

Zabaltza udalerria XIX. mendeko erreformen ondorioz sortu zen. 1846. urtea arte Zabaltza Etxauriko ibarreko kontzeju guztiekin batera Etxauribarraren zati zen. 1846ko birmoldaketaren ostean, ibarraren batasun administratiboa hautsi zen, eta kontzejuak udalerri independente bihurtu ziren. Zabaltza eta Ubaniko kontzejuek Zabaltza udalerria osatu zuten; lehen kontzejuaren izena mantendu zen, Ubanik baino biztanle gehiago eta garrantzi handiagoa zituelako.

1938an Zabaltzak Arraitza udalerria anexionatu zuen. Udalerriaren izenak Zabaltza izaten jarraitu zuen arren, udaletxea Arraitzan kokatu zen.

Ekonomia

Sakontzeko, irakurri: «Nafarroa Garaiko parke eolikoak»

Zabaltzako Arraitza kontzejuaren mugetan, Erreniega mendilerroan, EHN enpresak eraikitako Hiriberri parke eolikoa dago. Ezarritako potentzia 19,80 megawatt da. Parkearen jabea Acciona da, gaur egun.

Demografia

Etxe berriak eraikitzen.

Zabaltzako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

1940tik aurrera, Arraitzako biztanleria ere sartu da, Zabaltzak anexionatu egin zuen eta. 2008ko erroldan jasota dagoenez, Espainiaz kanpoko etorkin bakarra bizi zen herrian, biztanleriaren % 0,50 (Nafarroako Foru Erkidegoko batezbestekoaren azpitik).

Politika

Udaletxea

• HELBIDEA: Kontzejuko Plaza, 1 (Arraitza kontzejua)

Udal hauteskundeak

Azken agintaldietan, Zabaltzako alkatea Agrupación Independiente Zabalza (AIZ) taldeko kideen artean aukeratu da. 2007an Alfredo Izko Rezusta hautatu zuten, eta taldeak udaleko bost ordezkariak lortu zituen. Boto baliogabeak bi izan ziren (emandako boto guztien % 1,63), eta boto zuriak bost izan ziren (% 4,13). Abstentzioa % 28,07 izan zen.

Zabaltzako Udala (2007)

Alderdia	Botoak	Aukeratua?
Francisco Jesus Erripodas Uritz (AIZ)	73	Bai
Alfredo Izko Rezusta (AIZ)	59	Bai
Maria Aranzazu Arbizu Irunberri (AIZ)	50	Bai
Rosa Teresa San Martin Rezusta (AIZ)	46	Bai
Emilio Itzu Aizkorbe (AIZ)	38	Bai

2011ko udal hauteskundeetan ere AIZ izan zen garailea (6 zinegotzi), eta Marina Mejías Jiménez aukeratu zuten alkate. Urte horretan NaBai 2011ko zerrenda ere (zinegotzi bat) aurkeztu zen.^[6]

Alkateak

Hauek izan dira Zabaltzako azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
	1979	1983
	1983	1987
	1987	1991
	1991	1995
	1995	1999
	1999	2003
	2003	2007
Alfredo Izko Rezusta	2007	2011	Agrupación Independiente Zabalza
Marina Mejias Jimenez	2011	2015	Agrupación Independiente Zabalza
	2015	2019
Marina Mejias Jimenez	2019	Jardunean	Agrupación Independiente Zabalza[7]

Azpiegitura eta garraioak

La Pamplonesa autobus konpainiak Zabaltza Iruñearekin batzen du. Autobus lineak honako ibilbidea egiten du:

• Beraskoain - Arraitza - Zabaltza - Baternain - Zizur Nagusia eta Iruñea

Euskara

Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legean ezarrita dagoenez, Zabaltza eremu mistoko udalerria da. Beraz, hizkuntza ofizialak euskara eta gaztelania dira. 2001eko erroldan, herritarren % 12,42k zekien euskaraz.

2009ko urtarriletik, udalerriaren izen ofiziala Zabalza <> Zabaltza da (Zabaltza euskaraz, Zabalza gaztelaniaz).^[1]

Jaiak eta ospakizunak

Zabaltzako jai nagusia abuztuaren 15ean da, Andre Maria Jasokundearen egunean.

Erreferentziak

1. ↑ Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuak 2009ko urtarrilaren 19an kaleratutako dekretua.
2. ↑ Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
3. Euskara ezagutza tasa. (2010) Euskal Herriari Begira (Udalbiltza), Eustat, INE, NASTAT eta Euskal Herriko Hizkuntza Adierazle Sistema (EAS).
4. Nafarroako Gobernua. (2018). Nafarroako Datu Soziolinguistikoak. Euskarabidea, 48-53 or..
5. Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
6. Emaitzak^{[Betiko hautsitako esteka]}, Berria egunkarian.
7. (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-05-13).

Ikus, gainera

• Nafarroa Garaiko udalerrien zerrenda
• Iruñerria
• Iruñeko merindadea

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa

• (Gaztelaniaz) Zabaltzari buruzko informazioa, Nafarroako Foru Erkidegoko Gobernuaren webgunean.
• Zabaltzako Arraitza kontzejuaren ikuspegia, Google Street View zerbitzuan.