Nhóm ngôn ngữ Oghuz

Oghuz
Thổ chung Tây Nam
Phân bố địa lý
Phân loại ngôn ngữ học	Ngữ hệ Thổ Thổ chung Oghuz
Ngôn ngữ con:	† Tiếng Turk Tiểu Á cổ † Tiếng Turk Ottoman † Tiếng Pecheneg Tiếng Urum Tiếng Gagauz Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Tiếng Azerbaijan Tiếng Turkmen Tiếng Qashqai Tiếng Turk Khorasan Tiếng Salar
Glottolog:	oghu1243  (Oghuz + Kipchak + Uzbek)[1]

Ngữ chi Oghuz hay Ngữ chi Thổ chung Tây Nam là một nhánh của ngữ tộc Thổ chung thuộc ngữ hệ Thổ, được khoảng 108 triệu người sử dụng. Ba ngôn ngữ có số lượng người nói lớn nhất là tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, tiếng Azerbaijan và tiếng Turkmen, kết hợp chiếm hơn 95% số người nói.

Ngôn ngữ Oghuz theo số người bản ngữ

Ngữ hệ Thổ là bao gồm ít nhất 35 ngôn ngữ được ghi chép lại, được sử dụng bởi các dân tộc Turk. Số lượng người nói từ thống kê hoặc ước tính (2019) và được làm tròn:^[2][3]

Số thứ tự	Tên	Tình trạng	Người bản ngữ	Nước chính
1	Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ	Bình thường	76.000.000	Thổ Nhĩ Kỳ
2	Tiếng Azerbaijan	Bình thường	23.000.000^[cần dẫn nguồn]	Azerbaijan
3	Tiếng Turkmen	Bình thường	7.000.000	Turkmenistan
4	Tiếng Qashqai	Bình thường	1.000.000^[cần dẫn nguồn]	Iran
5	Tiếng Turk Khorasan	Đang bị đe dọa	1.000.000^[cần dẫn nguồn]	Iran
6	Tiếng Urum	Chắc chắn sẽ biến mất	200.000	Ukraina
7	Tiếng Gagauz	Rất nguy cấp	150.000	Moldova
8	Tiếng Salar	Đang bị đe dọa	70.000	Trung Quốc
Toàn bộ	Ngôn ngữ Oghuz	Bình thường	108.000.000	Thổ Nhĩ Kỳ

Thuật ngữ

Thuật ngữ "Oghuz" được áp dụng cho nhánh tây nam của các ngôn ngữ Turk thông dụng. Nó được nói bởi người Turk Oghuz, những người di cư từ dãy núi Altai đến Trung Á vào thế kỷ thứ 8 và tiếp tục mở rộng sang Trung Đông và đến Balkan thành những bộ lạc riêng biệt.

Phân loại

Ngữ chi Oghuz hiện đang được sử dụng được phân loại thành ba nhóm dựa trên các đặc điểm và địa lý của chúng: Tây, Đông và Nam.

Ngôn ngữ Turk nguyên thủy	Turk thông thường	Oghuz	Tiếng Salar
			miền Tây	Thổ Nhĩ Kỳ Azerbaijan Gagauz Tiếng Turk Rumelia Tiếng Turk Ottoman Tiếng Turk cổ Tiếng Pecheneg
			miền Đông	Turkmen Turk Khorasan
			miền Nam	Qashqai

Hai ngôn ngữ nữa, Tiếng Tatar Krym và tiếng Urum, thuộc nhóm ngôn ngữ Kipchak, nhưng chịu ảnh hưởng nặng nề bởi các ngôn ngữ Oghuz.

Tiếng Pechneg đã biến mất có lẽ thuộc nhóm Oghuz, nhưng vì nó kém được ghi chép, nên rất khó để phân loại nó vào nhóm Oghuz; do đó nó thường được loại trừ khỏi sự phân loại.^[4]

Đặc trưng

Nhóm Oghuz có chung một số đặc điểm đã khiến các nhà ngôn ngữ học phân loại chúng với nhau. Một số đặc điểm cũng được chia sẻ với các ngôn ngữ Thổ khác, song một số đặc điểm khác là đặc trưng của nhóm Oghuz.

Tham khảo

1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Oghuz”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
2. https://www.ethnologue.com/
3. https://glottolog.org/
4. Баскаков, Н. А. Тюркские языки, Москва 1960, с. 126-131.

Đọc thêm

• Golden, Peter B. (2020). "Oghuz". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam, THREE. Brill Online. ISSN 1873-9830.
• Johanson, Lars & Csató, Éva Ágnes (1998). The Turkic Languages. London: Routledge. ISBN 0-415-08200-5.
• Menges, Karl H. (1995). The Turkic Languages and Peoples. Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 3-447-03533-1.