Phân cấp hành chính Nhật Bản

Nhật Bản được chia thành 47 tỉnh (gồm 1 "đô", 1 "đạo", 2 "phủ", 43 "huyện"), những tỉnh này tiếp tục được chia thành các phân tỉnh nhỏ hơn và/hoặc được phân thành từng hạt trực thuộc, rồi trong một số trường hợp được chia tiếp thành các phân hạt gọi là quận.

Cơ cấu phân cấp

Cấp tỉnh	Cấp phân tỉnh		Cấp hạt	Cấp phân hạt
Tỉnh ("đạo", "phủ", "huyện")	Phó tỉnh		"Đô thị quốc gia"	Quận
	→		"Đô thị quốc gia"	Quận
	Huyện		Thị trấn Làng	không có
	Phó tỉnh	Huyện	Thị trấn Làng
	Phó tỉnh	→	"Thành phố trung tâm" "Thành phố đặc biệt" Thành phố
	→		"Thành phố trung tâm" "Thành phố đặc biệt" Thành phố
Tỉnh ("đô")	→		Thành phố Quận đặc biệt
Tỉnh ("đô")	Huyện Phó tỉnh		Thị trấn Làng

Cấp		Loại	Kanji (Hán tự)	Romaji	Số lượng
Tỉnh		Đô	都 (Đô)	to	1
		Đạo	道 (Đạo)	dō	1
		Phủ	府 (Phủ)	fu	2
		Huyện	県 (Huyện)	ken	43
	Phân tỉnh	Phó tỉnh	支厅 (Chi sảnh)	shichō	158
	Phân tỉnh	Huyện	郡 (Quận)	gun	374

Hạt		"Đô thị quốc gia"	政令指定都市 (Chính lệnh Chỉ định Đô thị)	seirei shitei toshi	20
		"Thành phố trung tâm"	中核市 (Trung hạch Thị)	chūkaku-shi	42
		"Thành phố đặc biệt"	特例市 (Đặc lệ Thị)	tokurei-shi	40
		Thành phố	市 (Thị)	shi	688
		Thị trấn	町 (Đinh)	chō hoặc machi	746
		Làng	村 (Thôn)	mura hoặc son	183
		Quận đặc biệt	特別区 (Đặc biệt Khu)	tokubetsu-ku	23
	Phân hạt	Quận	区 (Khu)	ku	175

Tỉnh	Thành phố [nói chung] (Quận đặc biệt)	Quận	Huyện	Thị trấn	Làng
Aichi	38	16	7	14	2
Akita	13		6	9	3
Aomori	10		8	22	8
Chiba	37	6	6	16	1
Ehime	11		7	9
Fukui	9		7	17
Fukuoka	28	14	12	30	2
Fukushima	13		13	31	15
Gifu	21		9	19	2
Gunma	12		7	15	8
Hiroshima	14	8	5	9
Hokkaidō	35	10	66	129	15^[1]
Hyōgo	29	9	8	12
Ibaraki	32		7	10	2
Ishikawa	11		5	8
Iwate	14		10	15	4
Kagawa	8		5	9
Kagoshima	19		8	20	4
Kanagawa	19	28	6	13	1
Kōchi	11		6	17	6
Kumamoto	14	5	9	23	8
Kyōto	15	11	6	10	1
Mie	14		7	15
Miyagi	13	5	10	21	1
Miyazaki	9		6	14	3
Nagano	19		14	23	35
Nagasaki	13		4	8
Nara	12		7	15	12
Niigata	20	8	9	6	4
Ōita	14		3	3	1
Okayama	15	4	10	10	2
Okinawa	11		5	11	19
Ōsaka	33	31	5	9	1
Saga	10		6	10
Saitama	40	10	8	22	1
Shiga	13		3	6
Shimane	8		5	10	1
Shizuoka	23	10	5	12
Tochigi	14		5	12
Tokushima	8		8	15	1
Tōkyō	26 (23)		1	5	8
Tottori	4		5	14	1
Toyama	10		2	4	1
Wakayama	9		6	20	1
Yamagata	13		8	19	3
Yamaguchi	13		4	6
Yamanashi	13		5	8	6

Cấp tỉnh

Cấp hành chính địa phương cao nhất của Nhật Bản là 47 đơn vị tỉnh, trong đó gồm: 43 huyện (県 , ken^?), 2 phủ (府 , fu ^?, Ōsaka và Kyōto), 1 "đạo" (道 , dō ^?, Hokkaidō) và 1 "đô" (都 , to ^?, Tokyo). Tuy nhiên giữa các loại đơn vị không có sự phân biệt về quyền hạn hay chức năng, và trong tiếng Việt 47 đơn vị cấp tỉnh này được gọi chung là "Tỉnh."

Đô

Tokyo được chỉ định là "đô" (都 , to^?, tỉnh thủ đô) sau khi Thành phố Tokyo bị giải thể vào năm 1943, và Tōkyō-fu (Phủ Tokyo) được nâng lên thành Tōkyō-to (Thủ đô Tokyo) trong khi các quận cũ của Thành phố Tokyo trở thành 23 quận đặc biệt.

Đạo

Hokkaidō được chỉ định là "đạo" (道 , dō^?, tỉnh đạo), thuật ngữ này ban đầu dành cho những vùng gồm nhiều kuni (hệ thống tỉnh cũ của Nhật Bản). Đây cũng là một cách dùng chữ cổ phương xuất phát từ Trung Quốc.

Phủ

Hai tỉnh Ōsaka và Kyōto được chỉ định là các "phủ" (府 , fu^?, tỉnh phủ). Ý nghĩa nguyên thủy của chữ Hán bắt nguồn từ Trung Quốc này ám chỉ những vùng đô thị trọng yếu của quốc gia. Tỉnh Kyōto có thành phố Kyōto từng là kinh đô của Nhật Bản.

Huyện

"Huyện" (県 , ken^?, tỉnh) là loại hình phổ biến nhất trong thang hành chính cấp 1 của Nhật Bản, với tổng cộng 43 đơn vị. Ý nghĩa nguyên thủy của chữ Hán bắt nguồn từ Trung Quốc này ám chỉ những vùng hay tỉnh nông thôn.

Cấp phân tỉnh

Có hai loại đơn vị hành chính ngay dưới dưới tỉnh là Phó tỉnh và Huyện.

Phó tỉnh

Phó tỉnh (支庁^{(chi sảnh)}, shichō^?) là loại hình tự trị của Nhật Bản tập trung quản lý một số địa phương dưới cấp tỉnh. Phó tỉnh chỉ làm nhiệm vụ thay mặt cho chính quyền cấp tỉnh^[2] và thường không được ghi rõ trong các địa chỉ bưu chính.

Huyện

Huyện (郡^(quận), gun^?) từng là một loại đơn vị hành chính quan trọng trong giai đoạn từ 1878 đến 1921, có vai trò tương tự như Huyện của Việt Nam hay Quận của Hoa Kỳ. Ngày nay thuật ngữ "huyện" chỉ khoanh vùng về mặt địa lý các đơn vị cấp hạt chứ không thiết lập chính quyền quản lý các hạt đó.

Cấp hạt

Hạt là đơn vị hành chính địa phương cấp cơ sở của Nhật Bản, gồm ba loại chính là thành phố, thị trấn và làng. Tuy nhiên các thành phố còn được phân ra thành một số hình thức. 23 quận đặc biệt của Tokyo cũng được tính là đơn vị hành chính cấp hạt.

Thành phố

Các thành phố ở Nhật Bản được phân loại theo bốn cấp độ từ cao nhất là "đô thị quốc gia" đến "thành phố trung tâm", "thành phố đặc biệt" và thấp nhất là những thành phố thông thường.

Đô thị quốc gia

Đô thị quốc gia (政令指定都市^{(chính lệnh chỉ định đô thị)}, seirei shitei toshi^?), còn được gọi là đô thị được chỉ định (指定都市, shitei toshi^?) hay thành phố theo pháp lệnh chính phủ (政令市, seirei shi^?), là một loại hình thành phố ở Nhật Bản có tổng số dân trên 500.000 và được chỉ định như vậy bởi một sắc lệnh của Nội các Nhật Bản theo Điều 252, Khoản 19 của Luật Tự trị địa phương. Chỉ có những thành phố như vậy mới tiếp tục được chia thành các đơn vị hành chính cấp phân hạt gọi là quận.

Thành phố trung tâm

Thành phố trung tâm (中核市^{(trung hạch thị)}, Chūkakushi^?) là một loại hình thành phố ở Nhật Bản có tổng số dân trên 300.000 và tổng diện tích hơn 100 kilômét vuông, mặc dù cũng có một số ngoại lệ khi Nội các ra sắc lệnh với những thành phố có số dân dưới 300.000 nhưng trên 200.000.^[3] Thành phố trung tâm được quy định trong Điều 252, Khoản 22 Luật Tự trị địa phương.

Thành phố đặc biệt

Thành phố đặc biệt (特例市^{(đặc lệ thị)}, Tokureishi^?) là một loại hình thành phố ở Nhật Bản có tổng số dân trên 200.000. Loại thành phố này được quy định trong Điều 252, Khoản 26 Luật Tự trị địa phương.

Thành phố thông thường

Thành phố (市^(thị), shi^?) (nói chung) là đơn vị hành chính địa phương ở Nhật Bản có tổng số dân trên 50.000 với ít nhất 60% hộ gia đình phải là thị dân, và ít nhất 60% hộ gia đình có thu nhập phụ thuộc vào thương mại dịch vụ, công nghiệp hoặc ngành nghề đô thị khác. Thành phố được xếp ngang cấp với thị trấn và làng, với sự khác biệt duy nhất là thành phố không phân thuộc các huyện. Cũng giống như các đơn vị hành chính hiện đại khác, thành phố được quy định trong Luật Tự trị địa phương ban hành năm 1947.

Thị trấn

Thị trấn (町^(đinh), chō / machi^?) là đơn vị hành chính địa phương ở Nhật Bản ngang cấp với thành phố và làng. Thị trấn là những khu vực tập trung dân cư chưa đạt đến các điều kiện để nâng cấp thành thành phố, và thường là một tập hợp các làng sau khi sáp nhập. Về mặt địa lý, thị trấn phân thuộc huyện, và về mặt hành chính thì trực thuộc tỉnh. Chữ Hán "町" đôi khi cũng dùng để chỉ các khu dân cư nhỏ hơn trong một thành phố, gọi là "phường", do kết quả từ sự sáp nhập các thị trấn vào thành phố.

Làng

Làng (村^(thôn), mura / son^?) là đơn vị hành chính địa phương ở Nhật Bản ngang cấp với thành phố và thị trấn. Làng là một cộng đồng dân cư ở vùng nông thôn, và theo sự phát triển của kinh tế và nhân khẩu mà nhiều làng có thể kết hợp lại để nâng cấp thành thị trấn. Về mặt địa lý, làng phân thuộc huyện, và về mặt hành chính thì trực thuộc tỉnh.

23 quận đặc biệt

Quận đặc biệt (特別区^{(đặc biệt khu)}, tokubetsu-ku^?) là 23 đơn vị hành chính cấp hạt cấu thành phần trung tâm và trọng yếu của thủ đô Tokyo, Nhật Bản. Cùng với nhau, chúng chính là hậu thân của Thành phố Tokyo đã bị bãi bỏ vào năm 1943 và trở thành một phần của "tỉnh thủ đô" Tokyo ngày nay. Từng quận trong tổng số 23 đơn vị này đôi khi được xem như một thành phố riêng biệt. Cơ cấu của các quận đặc biệt được quy định trong Luật Tự trị địa phương và chỉ được áp dụng duy nhất cho Tokyo.

Cấp phân hạt

Quận

Quận (区^(khu), ku^?) là một phân cấp hành chính chỉ được thiết lập trong những thành phố đủ lớn của Nhật Bản đã được xếp vào nhóm đô thị cấp quốc gia.^[4] Các quận này chỉ làm nhiệm vụ thay mặt cho chính quyền thành phố được phân định theo từng khu vực. Một số thành phố loại khác cũng sử dụng khái niệm "quận", nhưng chỉ mang ý nghĩa về mặt địa lý.

Lịch sử

Mặc dù chi tiết của chính quyền địa phương đã thay đổi theo thời gian, hệ thống phân tầng hai cấp chính (tỉnh và hạt) hiện nay về cơ bản cũng tương tự với giai đoạn trước cuộc cải cách hành chính phế phiên, lập huyện năm 1871 của Chính quyền Minh Trị. Trước khi bãi bỏ các phiên, Nhật Bản được chia thành nhiều tỉnh (国^(quốc), kuni^?) rồi được phân thành các huyện (郡^(quận), gun^?) và dưới cùng là xã (郷/里^{(hương/lí)}, sato^?).

Tham khảo

^ Không bao gồm 6 làng trong vùng tranh chấp quần đảo Kuril.
^ Imperial Japanese Commission to the Louisiana Purchase Exposition. (1903). Japan in the beginning of the 20th century, tr. 80.
^ [http://nippon.zaidan.info/seikabutsu/1999/00168/contents/145.htm “��{��c�}��فi�d�q�}��فj�@�q�� k�� `�� k��”]. replacement character trong |tiêu đề= tại ký tự số 1 (trợ giúp)
^ "Statistical Handbook of Japan 2008" bởi Cục Thống kê, Nhật Bản Chapter 17: Government System (Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2009)

Liên kết ngoài

[1] Không bao gồm 6 làng trong vùng tranh chấp quần đảo Kuril.

[louisiana80-2] Imperial Japanese Commission to the Louisiana Purchase Exposition. (1903). Japan in the beginning of the 20th century, tr. 80.

[3] [http://nippon.zaidan.info/seikabutsu/1999/00168/contents/145.htm “��{��c�}��فi�d�q�}��فj�@�q�� k�� `�� k��”]. replacement character trong |tiêu đề= tại ký tự số 1 (trợ giúp)

[4] "Statistical Handbook of Japan 2008" bởi Cục Thống kê, Nhật Bản Chapter 17: Government System (Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2009)

[1]

[2]

[3]

[4]

x t s Phân cấp hành chính Châu Á
Quốc gia có chủ quyền	Ả Rập Xê Út Afghanistan Ai Cập Armenia Azerbaijan Ấn Độ Bahrain Bangladesh Bhutan Brunei Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất Campuchia Đông Timor Gruzia Hàn Quốc Indonesia Iran Iraq Israel Jordan Kazakhstan Kuwait Kyrgyzstan Lào Liban Malaysia Maldives Mông Cổ Myanmar Nepal Nga Nhật Bản Oman Pakistan Philippines Qatar Singapore Síp Sri Lanka Syria Tajikistan Thái Lan Thổ Nhĩ Kỳ Bắc Triều Tiên Trung Quốc Turkmenistan Uzbekistan Việt Nam Yemen
Quốc gia được công nhận hạn chế	Abkhazia Bắc Síp Đài Loan Nam Ossetia Palestine
Lãnh thổ phụ thuộc và vùng tự trị	Lãnh thổ Ấn Độ Dương thuộc Anh Quần đảo Cocos (Keeling) Đảo Giáng Sinh Hồng Kông Ma Cao
Thể loại Cổng thông tin châu Á