Phạm Tiến Duật

Phạm Tiến Duật
Sinh	14 tháng 1, 1941 Tỉnh Phú Thọ, Bắc Kỳ, Đông Dương thuộc Pháp
Mất	4 tháng 12, 2007(2007-12-04) (66 tuổi) Hà Nội, Việt Nam
Nghề nghiệp	Nhà thơ
Giai đoạn sáng tác	1965–2007
Tác phẩm nổi bật	Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây

Phạm Tiến Duật^[1] (14 tháng 1 năm 1941 - 4 tháng 12 năm 2007) là một nhà thơ Việt Nam với nhiều tác phẩm thơ tiêu biểu viết trong thời kì Chiến tranh Việt Nam.

Tiểu sử

Phạm Tiến Duật, sinh ở huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ, Việt Nam. Cha ông là nhà giáo, dạy chữ Hán và tiếng Pháp còn mẹ ông làm ruộng, không biết chữ. Ông tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Hà Nội năm 1964 nhưng sau đó không tiếp tục với nghề giáo mà quyết định lên đường nhập ngũ (phóng viên). Trong 14 năm tại ngũ, ông đã có 8 năm gắn bó với Trường Sơn với Đoàn 559. Cũng chính trong thời gian này, Phạm Tiến Duật đã sáng tác rất nhiều tác phẩm thơ nổi tiếng, ông từng bộc bạch: Tôi gắn bó máu thịt với Trường Sơn và có thể nói Trường Sơn đã đẻ ra nhà thơ Phạm Tiến Duật. Trước đây, bây giờ và sau này nếu tôi viết được chút gì neo lại trong lòng bạn đọc chính là nhờ những năm tháng ở Trường Sơn. Năm 1970, sau khi đoạt giải Nhất cuộc thi thơ báo Văn nghệ, Phạm Tiến Duật được kết nạp vào Hội Nhà văn Việt Nam.

Chiến tranh kết thúc, ông về làm việc tại Ban Văn nghệ, Hội Nhà văn Việt Nam. Ông sống ở Hà Nội, là Phó trưởng Ban Đối ngoại Hội Nhà văn Việt Nam. Ông cũng là người dẫn chương trình của chương trình Vui - Khoẻ - Có ích trên kênh VTV3, Đài Truyền hình Việt Nam những năm đầu lên sóng.

Ông là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001 và được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật năm 2012.

Ngày 19 tháng 11 năm 2007, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết đã kí tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì cho nhà thơ Phạm Tiến Duật^[2].

Ngày 4 tháng 12 năm 2007, vào khoảng 8h50, ông mất tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 vì căn bệnh ung thư phổi^[3].

Tác phẩm

Bìa Tuyển tập Phạm Tiến Duật, tập 1

Ông đóng góp chủ yếu là tác phẩm thơ, phần lớn thơ được sáng tác trong thời kì ông tham gia quân ngũ. Ông chủ yếu viết về hình ảnh thế hệ trẻ trong cuộc kháng chiến chống Mĩ qua các hình tượng người lính và cô thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Thơ của ông được các nhà văn khác đánh giá cao và có nét riêng như: giọng điệu sôi nổi, trẻ trung và có cái "tinh nghịch", ngang tàng rất lính nhưng cũng rất sâu sắc. Nhiều bài thơ của ông đã được phổ nhạc thành bài hát trong đó tiêu biểu nhất là Trường Sơn đông, Trường Sơn tây.

Những tập thơ chính:

• Gửi em cô bộ đội lái xe (thơ, 1968) - ra đời khi cuộc kháng chiến Mĩ đang xảy ra vô cùng ác liệt.

• Vầng trăng - Quầng lửa (thơ, 1970) - nổi tiếng nhất với tác phẩm Bài thơ về tiểu đội xe không kính.
• Ở hai đầu núi (thơ, 1981).
• Vầng trăng và những quầng lửa (thơ, 1983).
• Thơ một chặng đường (tập tuyển, 1994).
• Nhóm lửa (thơ, 1996).
• Tiếng bom và tiếng chuông chùa (trường ca, 1997).
• Tuyển tập Phạm Tiến Duật (in xong đợt đầu ngày 17 tháng 11 năm 2007, khi Phạm Tiến Duật đang ốm nặng) - tập thơ và trường ca này đã được trao Giải thưởng văn học 2007 của Trung tâm Văn hoá Doanh nhân.
• Vừa làm vừa nghĩ (tập tiểu luận, 2003)

Ông được ca tụng là "con chim lửa của Trường Sơn huyền thoại", "cây săng lẻ của rừng già", "nhà thơ lớn nhất thời chống Mĩ" và "ngọn lửa đèn" của một thế hệ nhà thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Thơ ông thời chống Mĩ từng được đánh giá là "có sức mạnh của cả một sư đoàn"^[4].

Vinh danh

Hiện nay, tên của ông được đặt tên cho một tuyến phố ở quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội, từ ngã ba giao cắt đường tiếp nối phố Chế Lan Viên tại toà OCT1 Khu đô thị Resco đến ngã ba giao cắt đường tiếp nối phố Chế Lan Viên (đối diện Trường THCS Cổ Nhuế 2, thuộc tổ dân phố Viên 1, phường Cổ Nhuế 2).

Chú thích

1. “Nhà thơ Phạm Tiến Duật”. 4 tháng 12 năm 2017.
2. VTC News, Vĩnh biệt nhà thơ Phạm Tiến Duật[1] Lưu trữ 2007-12-12 tại Wayback Machine, ngày 4 tháng 12 năm 2007,
3. Trái tim của "Tiểu đội xe không kính" đã ngừng đập Lưu trữ 2007-12-12 tại Wayback Machine trên VietNamNet ngày 4-12-2007.
4. Báo Tuổi trẻ, Thắp lên một lần nữa "Lửa đèn"^{[liên kết hỏng]}, ngày 18 tháng 11 năm 2007

Liên kết ngoài

• Phạm Tiến Duật - ngọn "Lửa đèn" đã tắt Lưu trữ 2010-11-25 tại Wayback Machine
• Loạt bài về Phạm Tiến Duật Lưu trữ 2007-12-13 tại Wayback Machine trên Netlife.vietnamnet.vn