Quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan

Xem thêm thông tin: Vị thế chính trị Đài Loan và Lịch sử Đài Loan từ năm 1945

Quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan

Trung Quốc	Đài Loan
Nhiệm vụ ngoại giao
Văn phòng vấn đề Đài Loan	Hội đồng vấn đề Đại lục

Quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan
Phồn thể	海峽兩岸關係
Giản thể	海峡两岸关系
Phiên âm Tiếng Hán tiêu chuẩn Bính âm Hán ngữ Hǎixiá Liǎng'àn guānxì Quốc ngữ La Mã tự Haeshya Leang'ann guanshih Wade–Giles Hai³-hsia¹ Liang³-an⁴ kuan¹-hsi⁴ Bính âm Thông dụng Hǎisiá Liǎng-àn guansì MPS2 Hǎishiá Liǎng'àn guānshì Tiếng Khách Gia Latinh hóa Hói-kia̍p Lióng-ngan kôan-he Tiếng Quảng Châu Latinh hóa Yale Hai1 sya2 Lyang3 'an4 gwan1 syi4 Việt bính Hoi2 haap6 Loeng5 ngog6 gwaan1 hai6 Tiếng Mân Nam POJ tiếng Mân Tuyền Chương Hái-kiap Lióng-gān koan-hē Tâi-lô Hái-kiap Lióng-gān kuan-hē
Quan hệ Đài Loan–Đại lục
Phồn thể	陸臺關係
Giản thể	陆台关系
Phiên âm Tiếng Hán tiêu chuẩn Bính âm Hán ngữ Lù-Tái guānxì Tiếng Mân Nam POJ tiếng Mân Tuyền Chương Lio̍k-Tâi koan-hē

Quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan, hay còn được biết tới là quan hệ Đài Loan–Trung Quốc hoặc quan hệ Đài Loan–Đại lục, là mối quan hệ giữa hai thực thể chính trị bị chia cắt bởi eo biển Đài Loan ở Tây Thái Bình Dương.

• Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, quen gọi là "Trung Quốc", và
• Trung Hoa Dân Quốc, quen gọi là "Đài Loan".

Do kết quả của cuộc Nội chiến Trung Quốc với thắng lợi của Đảng Cộng sản Trung Quốc, lực lượng Trung Quốc Quốc dân Đảng rút về Đài Loan và lập chính phủ ở Đài Bắc trong khi chính phủ CHND Trung Hoa được thành lập ở Bắc Kinh.

Chính vì vậy, quan hệ giữa hai bên đã để lại rất nhiều uẩn khúc khó tháo gỡ giữa hai thực thể, do cuộc nội chiến đột ngột kết thúc mà không có thỏa thuận hòa bình nào và cả hai vẫn đang trong tình trạng chiến tranh. Những năm đầu tiên, hai bên tiếp tục xung đột quân sự và tranh giành việc ai là chính phủ hợp pháp của Trung Quốc. Từ năm 1990, vấn đề chính trị Đài Loan dần được nhắc tới với việc thống nhất hai bờ eo biển Đài Loan hay Đài Loan độc lập. CHND Trung Hoa từ chối công nhận Đài Loan là một quốc gia và tỏ ra khá căng thẳng về vấn đề này. Trong khi đó, các cuộc hội đàm xuyên chính phủ đã gia tăng. Từ 2008, đàm phán bắt đầu thông qua "ba kênh" (vận chuyển, trao đổi và liên lạc) vốn đã bị cắt đứt từ 1949. ĐCS và QDĐ Trung Quốc đã gia tăng liên lạc và cả hai chính phủ đều tìm cách gia tăng và quyền lợi của hai bên cũng dần được để ngỏ.

Do không có cách gọi chính thức nào ở trong Tiếng Trung Quốc về vấn đề này, nên những người đã theo dõi mối quan hệ này thường coi đó là

• Quan hệ Đài Loan–Đại lục, sử dụng bởi những người ủng hộ Trung Quốc^[1]
• Quan hệ Đài Loan–Trung Quốc, sử dụng bởi những người trung lập cũng như lực lượng đòi độc lập Đài Loan và cách gọi này luôn bị phía Bắc Kinh phản đối^[2]

Lịch sử

Bài chi tiết: Lịch sử quan hệ hai bờ eo biển Đài Loan

 Đài Loan

↓Trận Zeelandia

↓Trận Bành Hồ

↓Hiệp ước Shimonoseki

↓Nhật Bản đầu hàng

↓Dân chủ hóa

Hà & Tây
   

Đông Ninh

Thanh

Đế quốc Nhật Bản

Trung Hoa Dân Quốc

 Trung Quốc

↓Chiến tranh Minh-Thanh

↓Chiến tranh Nha phiến

↓Cách mạng Tân Hợi

↓Quốc-Cộng nội chiến

↓Cải cách kinh tế Trung Quốc

Minh

Thanh
N. Minh

Thanh

Trung Hoa Dân Quốc
   

Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa

│

1625

│

1650

│

1675

│

1700

│

1725

│

1750

│

1775

│

1800

│

1825

│

1850

│

1875

│

1900

│

1925

│

1950

│

1975

│

2000

│

2025

Mối quan hệ ngày càng suy yếu (2016–nay)

Trong cuộc tổng tuyển cử Đài Loan năm 2016, Thái Anh Văn và đảng Tiến Bộ Dân chủ đã giành được những chiến thắng vang dội.^[3] Bắc Kinh đã bày tỏ sự không hài lòng với việc Tsai từ chối chấp nhận "Đồng thuận năm 1992".^[4]

Vào ngày 1 tháng 6 năm 2016, đã xác nhận rằng cựu Tổng thống Mã Anh Cửu sẽ thăm Hồng Kông vào ngày 15 tháng 6 để tham dự và có bài phát biểu về quan hệ hai bờ eo biển và Đông Á tại bữa tối Giải thưởng cho Biên tập viên xuất sắc năm 2016 tại Trung tâm Triển lãm và Hội nghị Hồng Kông.^[5] Chính quyền Thái Anh Văn đã ngăn chặn Ma đi đến lịch Hồng Kông,^[6] và thay vào đó ông đã đưa ra những nhận xét chuẩn bị qua hội nghị từ xa.^[7]

Vào tháng 9 năm 2016, tám thẩm phán và thị trưởng từ Đài Loan đã đến thăm Bắc Kinh, đó là Hsu Yao-chang (Thẩm phán của huyện Miêu Lật), Chiu Ching-chun (Thẩm phán của huyện Tân Trúc), Liu Cheng-ying (Thẩm phán huyện Liên Giang), Yeh Hui-ching (Phó Thị trưởng Tân Bắc), Chen Chin-hu (Phó thẩm phán của huyện Đài Đông), Lin Ming-chen (Thẩm phán của huyện Nam Đầu), Fu Kun-chi (Thẩm phán của huyện Hoa Liên) và Wu Cheng-tien (Phó Thẩm phán huyện Kim Môn). Chuyến thăm của họ nhằm mục đích thiết lập lại và khởi động lại quan hệ xuyên eo biển sau khi Tổng thống Thái Anh Văn nhậm chức vào ngày 20 tháng 5 năm 2016. Tám nhà lãnh đạo địa phương nhắc lại sự ủng hộ của họ đối với Chính sách một Trung Quốc theo 1992 đoàn kết. Họ đã gặp trưởng Văn phòng các vấn đề Đài Loan Zhang Zhijun và Chủ tịch Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc Yu Zhengsheng.^[8][9][10]

Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn (right) công khai lên tiếng chống lại Thỏa thuận khung hợp tác kinh tế (ECFA)

Vào tháng 11 năm 2016, anh trai của Đệ nhất phu nhân Peng Liyuan Peng Lei (彭磊) đã đến thăm Thành phố Gia Nghĩa từ Trung Quốc để tham dự tang lễ của người chú của họ Lee Hsin-kai (李新凱), một cựu đảng viên Quốc Dân đảng. Tang lễ được tổ chức kín đáo và có sự tham dự của Chủ tịch Quốc Dân đảng Hung Hsiu-chu, Phó Chủ tịch Quốc Dân đảng Huang Min-hui và các quan chức chính phủ và đảng khác.^[11][12]

Vào tháng 1 năm 2020, Thái Anh Văn nói rằng Đài Loan đã là một quốc gia độc lập được gọi là Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan), và Bắc Kinh phải đối mặt với thực tế này.^[13] Theo hãng tin Reuters, vào khoảng năm 2020, công chúng Đài Loan quay lưng lại với Trung Quốc đại lục, do ảnh hưởng của các cuộc biểu tình ở Hồng Kông và cũng do quyết tâm của Trung Quốc tiếp tục đưa Đài Loan ra khỏi Tổ chức Y tế Thế giới bất chấp đang diễn ra đại dịch COVID-19. Quốc dân đảng đối lập cũng có vẻ tách khỏi Trung Quốc vào năm 2020, tuyên bố họ sẽ xem xét lại chủ trương không được ưa chuộng của mình về quan hệ chặt chẽ hơn với Trung Quốc.^[14]

Quan hệ bán trực tiếp

Đón nhận

Ngoại thương

Quân sự

Xem thêm

• Vị thế chính trị Đài Loan

Nguồn

1. See, e.g., “兩個女人的戰爭：陸台關係的未來走到了十字路口”. South China Morning Post (Chinese edition). ngày 21 tháng 7 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2015. Đã định rõ hơn một tham số trong |archiveurl= và |archive-url= (trợ giúp)
2. See, e.g., “華郵預測：2016前中台關係不被看好 - 民報”. Peoplenews.tw. 12 tháng 2 năm 2014. Lưu trữ bản gốc ngày 18 tháng 5 năm 2015.
3. Tai, Ya-chen; Chen, Chun-hua; Huang, Frances (ngày 17 tháng 1 năm 2016). “Turnout in presidential race lowest in history”. Central News Agency. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 1 năm 2016. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2016.
4. Diplomat, Yeni Wong, Ho-I Wu, and Kent Wang, The. “Tsai's Refusal to Affirm the 1992 Consensus Spells Trouble for Taiwan”. The Diplomat. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 4 tháng 10 năm 2017.
5. “Former president Ma to visit Hong Kong - Focus Taiwan”. Lưu trữ bản gốc ngày 4 tháng 6 năm 2016. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2016.
6. Ramzy, Austin (ngày 14 tháng 6 năm 2016). “Taiwan Bars Ex-President From Visiting Hong Kong”. New York Times. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 6 năm 2016. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2016.
7. “Full text of former President Ma Ying-jeou's video speech at SOPA”. Central News Agency. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2016.
8. “Local gov't officials hold meeting with Beijing”. Lưu trữ bản gốc ngày 23 tháng 9 năm 2016.
9. “Local government heads arrive in Beijing for talks – Taipei Times”. ngày 18 tháng 9 năm 2016. Lưu trữ bản gốc ngày 19 tháng 9 năm 2016.
10. “Kuomintang News Network”. Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 9 năm 2016.
11. “Archived copy”. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 11 năm 2016. Truy cập ngày 24 tháng 11 năm 2016.
12. “Funeral for uncle of China's first lady held in Chiayi; KMT officials attend - Taipei Times”. ngày 24 tháng 11 năm 2016. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 11 năm 2016. Truy cập ngày 24 tháng 11 năm 2016.
13. “Archived copy”. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2020.
14. “Taiwan opposition seeks distance from China after poll defeat”. Reuters (bằng tiếng Anh). ngày 7 tháng 6 năm 2020. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2020.

Xem thêm

• Taiwan Affairs Office website (PRC government department in charge of relations with Taiwan) Lưu trữ 2013-03-13 tại Wayback Machine
• Mainland Affairs Council website (Taiwan government department in charge of Relations with PRC)
• Taiwan-China-US Relations Lưu trữ 2011-10-06 tại Wayback Machine - March 2010 radio interview with Professor T.Y. Wang (Illinois State University)