Tân Ngũ Đại sử

Nhị thập tứ sử
STT	Tên sách	Tác giả	Số quyển
1	Sử ký	Tư Mã Thiên	130
2	Hán thư	Ban Cố	100
3	Hậu Hán thư	Phạm Diệp	120
4	Tam quốc chí	Trần Thọ	65
5	Tấn thư	Phòng Huyền Linh (chủ biên)	130
6	Tống thư	Thẩm Ước	100
7	Nam Tề thư	Tiêu Tử Hiển	59
8	Lương thư	Diêu Tư Liêm	56
9	Trần thư	Diêu Tư Liêm	36
10	Ngụy thư	Ngụy Thâu	114
11	Bắc Tề thư	Lý Bách Dược	50
12	Chu thư	Lệnh Hồ Đức Phân (chủ biên)	50
13	Tùy thư	Ngụy Trưng (chủ biên)	85
14	Nam sử	Lý Diên Thọ	80
15	Bắc sử	Lý Diên Thọ	100
16	Cựu Đường thư	Lưu Hú (chủ biên)	200
17	Tân Đường thư	Âu Dương Tu, Tống Kỳ	225
18	Cựu Ngũ Đại sử	Tiết Cư Chính (chủ biên)	150
19	Tân Ngũ Đại sử	Âu Dương Tu (chủ biên)	74
20	Tống sử	Thoát Thoát (chủ biên)	496
21	Liêu sử	Thoát Thoát (chủ biên)	116
22	Kim sử	Thoát Thoát (chủ biên)	135
23	Nguyên sử	Tống Liêm (chủ biên)	210
24	Minh sử	Trương Đình Ngọc (chủ biên)	332
-	Tân Nguyên sử	Kha Thiệu Mân (chủ biên)	257
-	Thanh sử cảo	Triệu Nhĩ Tốn (chủ biên)	529

Tân Ngũ Đại sử (chữ Hán: 新五代史) là một sách lịch sử theo thể kỷ truyện trong 24 sách lịch sử Trung Quốc (Nhị thập tứ sử) do Âu Dương Tu thời Bắc Tống biên soạn.

Tổng cộng có 74 quyển, bao gồm Bản kỷ 12 quyển, Liệt truyện 45 quyển, Khảo 3 quyển, Thế gia và Niên phả 11 quyển, Tứ Di phụ lục 3 quyển.

Sách ghi chép lịch sử thời Ngũ đại Thập quốc từ năm Khai Bình thứ nhất (năm 907) nhà Hậu Lương đến năm Hiển Đức thứ 7 (năm 960) nhà Hậu Chu.

Tân Ngũ Đại sử cùng với các sách sử khác cũng nói về thời kỳ Ngũ đại Thập quốc như Ngũ Đại hội yếu, Ngũ Đại sử bổ, Ngũ đại sử khuyết văn, Cửu quốc chí, đã góp phần bổ sung các sử liệu cho Cựu Ngũ Đại sử. Tuy nhiên, do Tân Ngũ Đại sử bỏ đi quá nhiều phần Chí của Cựu Ngũ Đại sử (thay bằng Khảo), cho nên về cơ bản, tính giá trị của sử liệu của Tân Ngũ Đại sử so với Cựu Ngũ Đại sử bị kém đi một phần.

Quá trình biên soạn

Năm Cảnh Hựu thứ nhất (năm 1034), tháng 5, Âu Duơng Tư và Doãn Thù khi đó cùng giữ chức Quán các hiệu khám, được tham gia vào việc tu sửa sách Sùng Văn thư mục và biên soạn sách Thập quốc chí, đã có dự định cùng viết Tân Ngũ Đại sử, nhưng do quan điểm của hai người về sử học bất đồng nên việc này bị ngưng bỏ. Sau này, Doãn Thù có soạn riêng một bộ Ngũ Đại xuân thu gồm 2 quyển.

Khoảng năm Cảnh Hựu thứ 3 (năm 1036), Âu Dương Tu bắt đầu biên soạn Tân Ngũ Đại sử. Năm Hoàng Hựu thứ 5 (năm 1053) đời vua Tống Nhân Tông, Tân Ngũ Đại sử hoàn thành, ban đầu có tên là Ngũ Đại sử ký. Bởi là sách sử của tư nhân nên được Âu Dương Tu cất giữ ở tư gia. Sau khi Âu Dương Tu qua đời, người nhà mới dâng sách này lên cho triều đình.

Thời vua Càn Long nhà Thanh, bộ sử của Âu Dương Tu được xếp vào hàng chính sử và được đổi tên thành Tân Ngũ Đại sử.

Thể lệ

Các thiên Liệt truyện trong Tân Ngũ Đại sử thực chất có thể coi là các “loại truyện”, sử dụng phương thức phân loại và so sánh để chia ra các lớp nhân vật, đặc sắc nhất là các phần: Gia nhân truyện (hậu phi và tông thất của Ngũ đại), Thần truyện (các bề tôi của Ngũ đại), Tử tiết truyện (những người nguyện chết để giữ trọn khí tiết), Tử sự truyện (những người chết vì việc nước), Nhất hạnh truyện (các đạo sĩ, ẩn sĩ), Đường lục thần truyện (các bề tôi nhà Đường làm tể tướng nhà Hậu Lương), Nghĩa nhi truyện (8 người con nuôi của Lý Khắc Dụng), Linh quan truyện (các con hát), v.v. Tuy nhiên, thiên Tử tiết truyện chỉ ghi chép được 3 nhân vật, còn thiên Tử sự truyện ghi chép được 11 nhân vật, con số này kém xa so với các ghi chép trong Sách phủ nguyên quy. Lại như thiên Đường lục thần truyện ghi chép về những nhân vật tuy mang tiếng là bề tôi của nhà Đường nhưng lại góp sức giúp Chu Ôn soán ngôi nhà Đường, gợi lên tính châm biếm rất sâu xa.

Tân Ngũ Đại sử đổi Chí thành Khảo, lý do là bởi Âu Dương Tu cho rằng điển chương chế độ của thời Ngũ Đại không đáng được đưa vào sử. Cho nên Âu Dương Tu loại bỏ các thiên Chí truyền thống, chỉ giữ lấy hai Khảo là Ti thiên khảo và Chức phương khảo, tương đương với Thiên văn chí và Quận huyện chí của Cựu Ngũ Đại sử.

Tân Ngũ Đại sử bổ sung rất nhiều sử liệu về Thập quốc. Các ghi chép về Thập quốc được đặt tên là Thế gia, lại có thêm một thiên Thập quốc thế gia niên phổ. Sơ cảo của Thập quốc thế gia được biên soạn dựa trên sách Thập quốc ký mà Âu Dương Tu đã cùng biên soạn với Doãn Thù trước đây.

Còn thiên Tứ di phụ lục tương đương với Ngoại quốc liệt truyện của Cựu Ngũ Đại sử.