Tương Hoàng kỳ

Tương Hoàng kỳ (tiếng Mãn: ᡴᡠᠪᡠᡥᡝ
ᠰᡠᠸᠠᠶᠠᠨ
ᡤᡡᠰᠠ, Möllendorff: kubuhe suwayan gūsa, Abkai: kubuhe suwayan gvsa, tiếng Trung: 鑲黃旗, tiếng Anh: Bordered Yellow Banner) là Kỳ đứng đầu (頭旗, tiếng Mãn: ᡶᡝᡵᡝ
ᡤᡡᠰᠠ, Möllendorff: fere gūsa) trong chế độ Bát Kỳ của Thanh triều, lấy cờ sắc vàng viền đỏ mà gọi tên, cùng với Chính Hoàng kỳ và Chính Bạch kỳ xưng Thượng Tam kỳ và được trực tiếp quản lí bởi Hoàng đế. Do ảnh hưởng của văn hoá và quan niệm Hán nên một số người ngày nay và phim ảnh ngộ nhận Chính Hoàng kỳ là Kỳ đứng đầu, trên thực tế thì Tương Hoàng kỳ mới là Bát Kỳ chi thủ. Kỳ tịch của Hoàng đế cũng nằm trong Tương Hoàng kỳ, xưng là [Tương Hoàng kỳ Đệ nhất Tham lĩnh Đệ nhất Tá lĩnh].

Giản lược

Tương Hoàng kỳ và Chính Hoàng kỳ được tách ra từ năm 1615, khi quân đội của Tứ kỳ ban đầu (Hoàng, Lam, Hồng và Bạch) được chia thành Bát kỳ bằng cách thêm một viền ngoài vào cờ hiệu của từng kỳ và ban đầu được thống lĩnh bởi Nỗ Nhĩ Cáp Xích. Sau khi Nỗ Nhĩ Cáp Xích mất, con trai là Hoàng Thái Cực trở thành Đại Hãn và quản lý cả Tương Hoàng kỳ và Chính Hoàng kỳ. Sau đó, Thuận Trị Đế tiếp quản Chính Bạch kỳ sau khi Nhiếp chính vương Đa Nhĩ Cổn qua đời. Kể từ đó, Hoàng đế trực tiếp quản lí Thượng Tam kỳ (Tương Hoàng kỳ, Chính Hoàng kỳ và Chính Bạch kỳ), ngược lại với Hạ Ngũ kỳ; bởi vì Thượng Tam kỳ do Hoàng đế trực tiếp cai quản nên các kỳ này không có Kỳ chủ. Thê thiếp của Hoàng đế, các Thái phi của Tiên đế, các Hoàng tử chưa phân phủ và các Công chúa chưa xuất giá có Kỳ tịch nằm trong Tương Hoàng kỳ. Cận vệ của Hoàng đế và Thị vệ của Tử Cấm Thành cũng được tuyển chọn từ Thượng Tam kỳ.

Thông tin

Tương Hoàng kỳ
Binh lực	Tổng nhân khẩu	Kỳ chủ	Lĩnh chủ
84 Tá lĩnh, 2 bán phân Tá lĩnh, binh lực ước chừng 37,000 tả hữu	Khoảng 230,000	Hoàng đế	Không có

Danh nhân thuộc Tương Hoàng kỳ

Mãn Châu


Tên			Họ	Ghi chú
Hán - Việt	Hán	Mãn	Họ	Ghi chú
Ngạch Diệc Đô	額亦都	tiếng Mãn: ᡝᡳᡩᡠ, Möllendorff: eidu	Nữu Hỗ Lộc	1 trong 5 Khai quốc Công thần của Hậu Kim. Nhất đẳng Công. Thụy Hoằng Nghị. Thủy tổ của Nữu Hoằng Nghị Công phủ
Phí Anh Đông	费英东	tiếng Mãn: ᡶᡳᡠᠩᡩᠣᠨ, Möllendorff: fiongdon	Qua Nhĩ Giai	1 trong 5 Khai quốc Công thần của Hậu Kim. Nhất đẳng Công. Thụy Trực Nghĩa Cưới con gái của Chử Anh.
Cát Cái	噶盖	tiếng Mãn: ᡬᠠᡬᠠᡳ, Möllendorff: Gʽagʽai, Abkai: Gʼagʼai	Y Nhĩ Căn Giác La	Cùng Ngạch Nhĩ Đức Ni sáng tạo ra văn tự cho tiếng Mãn thời kỳ đầu
Ngao Bái	鳌拜	tiếng Mãn: ᠣᠪᠣᡳ, Möllendorff: Oboi, Abkai: Oboi	Qua Nhĩ Giai	Cháu trai của Phí Anh Đông 1 trong 4 Phụ chính Đại thần thời Khang Hi
Át Tất Long	遏必隆	tiếng Mãn: ᠣᠪᠣᡳ, Möllendorff: Oboi, Abkai: Oboi	Nữu Hỗ Lộc	Con trai Ngạch Diệc Đô và Mục Khố Thập 1 trong 4 Phụ chính Đại thần thời Khang Hi Nhất đẳng Công. Thụy Khác Hi Cha của Hiếu Chiêu Nhân Hoàng hậu và Ôn Hi Quý phi
Đông Quốc Cương	佟国纲	tiếng Mãn: ᡨᡠᠩ ᡤᡠᠸᡝ ᡬᠠᠩ, Möllendorff: tung guwe g῾ang	Đông Giai	Con trai Đông Đồ Lại, em trai của Hiếu Khang Chương hoàng hậu Nhất đẳng Công Tử trận trong cuộc chiến với Cát Nhĩ Đan
Đông Quốc Duy	佟国维	tiếng Mãn: ᡨᡠᠩ ᡤᡠᠸᡝ ᠸᡝᡳ, Möllendorff: tung guwe wei	Đông Giai	Em trai Đông Quốc Cương Từng nhậm Nội đại thần, Nghị chính đại thần, Lĩnh thị vệ Nội đại thần Nhất đẳng Công. Thụy Đoan Thuần Cha của Hiếu Ý Nhân Hoàng hậu và Khác Huệ Hoàng quý phi
Long Khoa Đa	隆科多	tiếng Mãn: ᠯᠣᠩᡴᠣᡩᠣ, chuyển tả: Longkodo	Đông Giai	Con trai Đông Quốc Duy Một trong hai trọng thần phò trợ Ung Chính lên ngôi Nhất đẳng Công.
Doãn Kế Thiện	尹繼善	tiếng Mãn: ᠶᡝᠨᡤᡳᡧᠠᠨ, Möllendorff: yengišan	Chương Giai	Đại thần thời Ung Chính và Càn Long. Từng nhậm Quân cơ đại thần, Văn Hoa điện Đại học sĩ, Lưỡng Giang Tổng đốc Tặng Thái bảo. Thụy Văn Đoan.
Phó Hằng	傅恒	tiếng Mãn: ᡶᡠᡥᡝᠩ, Möllendorff: Fu Heng	Phú Sát	Em trai của Hiếu Hiền Thuần hoàng hậu. Trọng thần thời Càn Long. Từng nhậm Nội đại thần, Nghị chính đại thần, Hộ bộ Thượng thư, Tổng đốc Xuyên Thiểm, Bảo Hòa điện Đại học sĩ. Nhất đẳng Trung Dũng công. Tặng hàm Quận vương. Thụy Văn Trung. Phối thờ Thái miếu.
Phúc Khang An	福康安	tiếng Mãn: ᡶᡠᠺᠠᠩᡤᠠᠨ, Möllendorff: Fukʽanggan, Abkai: Fukʻanggan	Phú Sát	Con trai Phó Hằng. Sủng thần của Càn Long, đối đầu với Hòa Thân. Từng nhậm Tổng đốc Lưỡng Quảng. Nhất đẳng Gia Dũng Trung Duệ công. Sau được phong Bối tử. Sau khi qua đời được truy phong Gia Dũng Quận vương. Thụy Văn Tương. Phối thờ Thái miếu.
Hải Lan Sát	海蘭察	tiếng Mãn: ᡥᠠᡳᠯᠠᠨᠴᠠ, Möllendorff: Hailanca, Abkai: Hailanqa	Đa Lạp Nhĩ	Danh tướng dưới triều Càn Long, có công dẹp loạn Chuẩn Cát Nhĩ. Được ban hiệu Ngạch Nhĩ Khắc Ba Đồ Lỗ. Nhất đẳng Công. Thụy Vũ Tráng.
Y Lý Bố	伊里布	tiếng Mãn: ᡳᠯᡳᠪᡠ, chuyển tả: Ilibu	Ái Tân Giác La	Giác La, hậu duệ Ba Nhã Lạt. Một trong những người tham gia vào Điều ước Nam Kinh
Y Khắc Đường A	依克唐阿	tiếng Mãn: ᡳᡴᡨᠠᠩᡤᠠ, chuyển tả: Iktangga	Trát Lạp Lý (Trương)	Nhân vật quân sự thời Vãn Thanh. Được tứ hào "Pháp Thập Thượng A Ba Đồ Lỗ"
Hiếu Hiền Thuần hoàng hậu	孝賢纯皇后		Phú Sát	Nguyên phối thê tử, Hoàng hậu đầu tiên của Càn Long
Hiếu Nghi Thuần hoàng hậu	孝儀純皇后		Ngụy	Sinh mẫu của Gia Khánh
Hiếu Trinh Hiển Hoàng hậu	孝貞顯皇后		Nữu Hỗ Lộc	Kế thất, Hoàng hậu đầu tiên của Hàm Phong. Trở thành Hoàng Thái hậu nhiếp chính thời Đồng Trị
Hiếu Khâm Hiển Hoàng hậu	孝欽顯皇后		Na Lạp	Sinh mẫu của Đồng Trị Trở thành Hoàng Thái hậu nhiếp chính thời Đồng Trị và Quang Tự

Hán Quân

Xem thêm

Tham khảo

Kim Thụ Thân (1999). Bắc Kinh thông. Nhà xuất bản Văn nghệ quần chúng. ISBN 9787800946578.
“Bát kỳ Sử thoại”. Bản gốc lưu trữ ngày 13 tháng 4 năm 2010. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2020.