Tô Huy Rứa (sinh 1947) là một chính khách Việt Nam. Ông hiện là Chủ tịch Hội hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản, Hiệu trưởng danh dự Trường Đại học Việt - Nhật, Đại học Quốc gia Hà Nội. Ông nguyên là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tổ chức Trung ương, nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Giám đốc Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Bí thư Thành ủy Thành phố Hải Phòng, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương, Giám đốc Trường Tuyên huấn Trung ương (nay là Học viện Báo chí và Tuyên truyền). Ông từng tốt nghiệp Cử nhân khoa Toán, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, có học vị Tiến sĩ triết học (Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô).[1]
Ông sinh ngày 4 tháng 6 năm 1947, quê tại xã Quảng Thái huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa.
Năm 1965, ông gia nhập lực lượng Thanh niên Xung phong phục vụ chiến trường. Ông được kết nạp Đảng Nhân dân Cách mạng Việt Nam ngày 6 tháng 2 năm 1967, chính thức ngày 6 tháng 2 năm 1968. Đầu những năm 1970, ông được rút về và cử đi học tại Trường Tuyên huấn Trung ương chuyên ngành Triết học. Sau tốt nghiệp, ông được giữ lại làm trợ giảng Khoa Triết học. Trong thời gian làm trợ giảng, ông đăng ký học thêm và Cử nhân ngành Toán, Đại học Tổng hợp Hà Nội.
Đầu những năm 1980, ông được cử làm nghiên cứu sinh, chuyên ngành Triết học tại Viện Hàn lâm Khoa học xã hội thuộc Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô tại Liên Xô, bảo vệ thành công luận văn Tiến sĩ. Sau khi tốt nghiệp, ông trở về nước và được bổ nhiệm làm Phó Trưởng khoa Triết học, Đại học Tổng hợp Hà Nội.
Đầu những năm 1990, ông được bầu giữ chức Giám đốc Trường Tuyên huấn Trung ương (nay là Học viện Báo chí và Tuyên truyền). Thời gian này ông được Nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú, học hàm Phó Giáo sư Triết học.
Năm 1996, ông được bổ nhiệm giữ chức Phó Giám đốc Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh.
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII (tháng 6 năm 1996), ông được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, được phân công làm Phó Giám đốc Thường trực Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh (nay là Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh).
Cuối năm 1999, ông được đồng hương là Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu trên danh nghĩa Bộ Chính trị bổ nhiệm làm Bí thư Thành ủy Hải Phòng, Bí thư Đảng ủy Quân sự thành phố Hải Phòng.
Tại Đại hội Đại biểu Toàn quốc Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ IX (tháng 4 năm 2001), ông tái đắc cử vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng.
Đến năm 2003, ông được điều động trở lại làm Phó Giám đốc Thường trực Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh.
Cuối năm 2004, ông được bổ nhiệm làm Giám đốc Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh, Bí thư Đảng ủy Học viện.
Ngày 25 tháng 4 năm 2006, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, ông tiếp tục tái đắc cử vào Ban Chấp hành Trung ương, được bầu vào Ban Bí thư Trung ương Đảng.
Ngày 1 tháng 5 năm 2006, ông được phân công làm Trưởng Ban Tư tưởng - Văn hoá Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam (nay là Ban Tuyên giáo Trung ương).
Ngày 8 tháng 5 năm 2007, ông được phân công làm Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam[1].
Tại cuộc bầu cử Quốc hội khoá XII, ông được bầu làm Đại biểu Quốc hội Tỉnh Thanh Hóa.
Ngày 13 tháng 1 năm 2009, tại Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khóa X, ông được bầu bổ sung vào Bộ chính trị.[1]
Ngày 19 tháng 1 năm 2011, Tại Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam lần thứ XI, ông một lần nữa được bầu vào Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng.
Ngày 7 tháng 2 năm 2011, ông được bổ nhiệm làm Trưởng ban Tổ chức Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tại cuộc bầu cử Quốc hội khoá XIII ông được bầu làm Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Ninh.
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII ông nghỉ hưu.
Ngày 11/03/2016, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội đã ban hành quyết định số 986/QĐ-ĐHQGHN công nhận ông Tô Huy Rứa, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương là Hiệu trưởng danh dự Trường Đại học Việt - Nhật thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội.
Ngày 29/4/2016, Đại học Quốc gia Hà Nội đã long trọng tổ chức Lễ công bố các Quyết định bổ nhiệm, công nhận lãnh đạo Trường Đại học Việt - Nhật, Đại học Quốc gia Hà Nội. Theo đó, ông Tô Huy Rứa - nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tổ chức Trung ương là Hiệu trưởng danh dự Trường Đại học Việt - Nhật.
Luật sư Trần Đình Triển, vào ngày 20 tháng 7 năm 2010 cho đài RFA biết văn phòng Luật sư Vì Dân của ông vì cho đó là một hành động phạm pháp, đã chính thức gửi thư yêu cầu ông Tô Huy Rứa giải thích về việc ông can thiệp vào hoạt động của báo chí bằng cách gọi điện thoại cho các tổng biên tập cũng như một số cơ quan báo chí yêu cầu ngưng đưa tin về vụ ông Nguyễn Trường Tô, chủ tịch UBND tỉnh Hà Giang, mua dâm tại Hà Giang[7] [8]. Ngoài ra ông còn đỡ đầu quy hoạch Phạm Văn Vững để làm nguồn Chính ủy Hải Quân, đến khi làm chính ủy Hải Quân, Phạm Văn Vững đã lộ nguyên hình là 1 quan đại tham, đại ăn bẩn rồi bị buộc phải bàn giao chức vụ sau 1 năm nhậm chức trước khi có quyết định nghỉ hưu.