Năm Căn

Đối với các định nghĩa khác, xem Năm Căn (định hướng).

Năm Căn
Huyện
Huyện Năm Căn
Vòng xoay bưu điện thị trấn Năm Căn
Hành chính
Quốc gia	Việt Nam
Vùng	Đồng bằng sông Cửu Long
Tỉnh	Cà Mau
Huyện lỵ	Thị trấn Năm Căn
Trụ sở UBND	224 Hùng Vương, khu vực 1, khóm 2, thị trấn Năm Căn
Phân chia hành chính	1 thị trấn, 7 xã
Thành lập	17/11/2003[1]
Địa lý
Tọa độ: 8°45′35″B 104°59′39″Đ / 8,759858°B 104,994178°Đ / 8.759858; 104.994178
Bản đồ huyện Năm Căn Năm Căn Vị trí huyện Năm Căn trên bản đồ Việt Nam
Diện tích	490,85 km²[2]
Dân số (2021)
Tổng cộng	56.789 người[2]
Mật độ	116 người/km²
Dân tộc	Kinh, Hoa, Khmer
Khác
Mã hành chính	971[3]
Biển số xe	69-M1
Website	namcan.camau.gov.vn
x t s

Năm Căn là một huyện thuộc tỉnh Cà Mau, Việt Nam.

Địa lý

Huyện Năm Căn nằm ở phía đông nam tỉnh Cà Mau, có vị trí địa lý:

• Phía đông giáp Biển Đông
• Phía tây giáp huyện Phú Tân và vịnh Thái Lan
• Phía nam giáp huyện Ngọc Hiển với ranh giới là sông Cửa Lớn và sông Bồ Đề
• Phía bắc giáp các huyện Phú Tân, Cái Nước (qua sông Bảy Háp) và Đầm Dơi.

Huyện Năm Căn có diện tích 495,40 km², dân số năm 2019 là 56.813 người^[4], mật độ dân số đạt 115 người/km².

Thị trấn Năm Căn bên sông Cửa Lớn

Hành chính

Huyện Năm Căn có 8 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Năm Căn (huyện lỵ) và 7 xã: Đất Mới, Hàm Rồng, Hàng Vịnh, Hiệp Tùng, Lâm Hải, Tam Giang, Tam Giang Đông.

Lịch sử

Trước khi lập đơn vị hành chính

Nơi đây là vị trí hợp lưu của sông Cửa Lớn. Khi người Việt và người Hoa bắt đầu khai phá vùng đất này, nơi đây được xem là điểm giao thương thuận lợi, khi các ghe hàng đi xuống cửa Ông Trang mua tôm khô, cá khô, hoặc ra Rẫy Chệt mua dưa hấu, xuống Rạch Gốc chở ba khía và ốc len, những xuồng ghe qua rạch Bà Thanh, Ông Định chở củi về hầm than,... đều chọn nơi này làm điểm dừng nghỉ ngơi chờ nước xuôi để đi tiếp, có khi gặp lúc nước ròng, phải chờ con nước lớn. Dân dần nơi đây phát triển thành nơi thị tứ phố chợ bên sông.

Theo giai thoại dân gian thì tên gọi Năm Căn đã có từ hơn 200 năm. Đầu tiên, có một người Hoa Kiều tên là Chệt Hột đến đây dựng lên 5 căn trại đáy, phía trên bờ thì làm rẫy. Công việc làm ăn rất phát đạt do nguồn cá tôm dồi dào và chưa có người khai thác. Thấy có nhiều hoa lợi nên những người Hoa Kiều và người Việt cũng đến đây làm ăn sinh sống, lần hồi trở nên đông đúc. Vì có vị trí thuận lợi về đường sông nên ghe xuồng thường qua lại chỗ này, và người ta căn cứ vào dấu hiệu là dãy trại đáy 5 căn xuất hiện đầu tiên để gọi tên, lâu ngày thành địa danh Năm Căn.

Tuy nhiên, trong các sử liệu ghi chép lại từ thời Mạc Cửu khai phá vùng Hà Tiên đến Cà Mau khoảng năm 1680, nhưng không thấy nhắc đến địa danh Năm Căn. Mãi đến thời Nhà Nguyễn có địa bạ ghi chép về huyện Long Xuyên (là vùng đất Cà Mau ngày nay) mới có nhắc đến. Địa bạ triều Nguyễn năm 1836 (năm Minh Mạng thứ 17) gọi là xứ Năm Căn, lúc đó theo thống kê đặc điền thì ở huyện Long Xuyên (thuộc tỉnh Hà Tiên) gồm 2 tổng Long Thủy và Quảng Xuyên. Riêng tổng Quảng Xuyên có diện tích ruộng đất trên 445 mẫu, gồm 14 xã thôn, trong đó có "... Thôn Tân Hưng ở 5 xứ: Rạch Nón, Cái Mũi, Cái Lân, Năm Căn, Đồng Cùng có trên 192 mẫu ruộng (112 mẫu công điền và trên 80 mẫu tư điền với 1 chủ điền)".

Thời thuộc Pháp, vùng phố chợ Năm Căn (khi đó thuộc quận Cà Mau, tỉnh Bạc Liêu), đã trở thành thị tứ sung túc, hai bên bờ sông mọc lên nhiều lò than, nhà cửa san sát, dân cư tấp nập, có bến tàu đò, có đường xe hơi đi từ Cà Mau về đến Năm Căn,... Ngay sông Cửa Lớn cũng được nhiều người quen gọi là sông Năm Căn.

Quận Năm Căn dưới thời Việt Nam Cộng hòa (1956-1975)

Ngày 9 tháng 3 năm 1956, theo Sắc lệnh 32/VN, chính quyền Việt Nam Cộng hòa lấy quận Cà Mau và 4 xã của quận Giá Rai là Định Thành, Hoà Thành, Tân Thành, Phong Thạnh Tây lập thành tỉnh Cà Mau, tỉnh lỵ ban đầu có tên là Cà Mau. Tuy nhiên, đến ngày 22 tháng 10 năm 1956, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm ký Sắc lệnh 143/VN để "thay đổi địa giới và tên Đô thành Sài Gòn – Chợ Lớn cùng các tỉnh và tỉnh lỵ tại Việt Nam". Theo Sắc lệnh này, tỉnh Cà Mau được đặt tên mới là tỉnh An Xuyên, gồm 6 quận: Quản Long, Thới Bình, Sông Ông Đốc, Cái Nước, Đầm Dơi và Năm Căn. Từ đó, Năm Căn chính thức trở thành địa danh hành chính.

Khi được thành lập vào ngày 2 tháng 4 năm 1956^[5], quận Năm Căn bấy giờ chỉ gồm 2 xã: Năm Căn và Viên An. Quận lỵ đặt tại xã Năm Căn. Ngày 7 tháng 12 năm 1965, quận Năm Căn tiếp nhận thêm xã Tân Ân tách từ quận Đầm Dơi.

Đến năm 1970, quận Năm Căn có 5 xã: Năm Căn, Tân Ân, Tân Hưng Đông, Thuận Hưng, Viên An.

Tuy là một đơn vị hành chính của chính quyền Việt Nam Cộng hòa, trên thực tế, hầu như địa bàn quận Năm Căn do chính quyền của những người Cộng sản kiểm soát. Chính quyền Việt Nam Cộng hòa nhiều lần tảo thanh để thiết lập lại quyền kiểm soát, quan trọng nhất là chiến dịch Sóng Tình Thương cuối năm 1963 và cuộc hành quân Seafloat giữa năm 1966. Mặc dù vậy, trừ các thị trấn đông dân, một vùng rộng lớn hoang vu ở Năm Căn vẫn nằm dưới sự kiểm soát của chính quyền Cộng sản.

Huyện Năm Căn thuộc tỉnh Minh Hải (1976-1984)

Sau khi Việt Nam thống nhất, đơn vị hành chính quận Năm Căn bị giải thể. Địa bàn quận Năm Căn cũ đặt trong huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau.

Ngày 10 tháng 3 năm 1976, Ban đại diện Trung ương Đảng và Chính phủ đổi tên tỉnh Cà Mau - Bạc Liêu thành tỉnh Minh Hải. Khi đó, huyện Ngọc Hiển thuộc Minh Hải.

Ngày 29 tháng 12 năm 1978, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 326-CP^[6]. Theo đó thành lập mới huyện Năm Căn có 28 xã, 1 thị trấn huyện lỵ trên cơ một phần của huyện Ngọc Hiển.

Ngày 25 tháng 7 năm 1979, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định 275-CP^[7] về việc:

• Chia xã Viên An thành ba xã lấy tên là xã Duyên An Đông, xã Duyên An Tây và xã Đất Mũi
• Chia xã Năm Căn thành hai xã và một thị trấn lấy tên là xã Hàm Rồng, xã Đất Mới và thị trấn Năm Căn
• Chia xã Tân An thành hai xã lấy tên là xã Tam Giang và xã Tân An
• Chia nửa xã Quách Phẩm B thành ba xã lấy tên là xã Thanh Tùng, xã Tân Điền và xã Hiệp Tùng
• Chia nửa xã Quách Phẩm A thành ba xã lấy tên là xã Tân Trung, xã An Lập và xã Tân An.

Ngày 17 tháng 5 năm 1984, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 75-HĐBT^[8]. Theo đó, tách 5 xã: Tân Điền, Tân An, Thanh Tùng, Tân Trung, An Lập của huyện Năm Căn sáp nhập vào huyện Ngọc Hiển.

Huyện Năm Căn chỉ còn gồm các xã Tân Ân, Hiệp Tùng, Hàm Rồng, Đất Mới, Tam Giang, Đất Mũi, Duyên An Đông, Duyên An Tây và thị trấn huyện lỵ Năm Căn.

Ngày 17 tháng 12 năm 1984, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 168-HĐBT^[9] về việc đổi tên huyện Năm Căn thành huyện Ngọc Hiển.

Huyện Ngọc Hiển: Từ Minh Hải đến Cà Mau (1984-2003)

Ngày 14 tháng 2 năm 1987, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 33B-HĐBT^[10] về việc:

• Giải thể thị trấn Năm Căn. Thành lập xã Hàng Vịnh trên cơ sở diện tích và dân số của thị trấn Năm Căn cũ
• Chia xã Đất Mới thành hai đơn vị hành chính lấy tên là xã Đất Mới và thị trấn Năm Căn (thị trấn huyện lỵ huyện Ngọc Hiển).

Ngày 6 tháng 11 năm 1996, Quốc hội ban hành Nghị quyết^[11] về việc chia tỉnh Minh Hải thành hai tỉnh là tỉnh Bạc Liêu và tỉnh Cà Mau. Khi đó huyện Ngọc Hiển trở thành huyện của tỉnh Cà Mau.

Ngày 25 tháng 6 năm 1999, Chính phủ ban hành Nghị định 42/1999/NĐ-CP^[12] về việc thành lập xã Tân Ân Tây trên cơ sở 11.096 ha diện tích tự nhiên và 10.030 người của xã Tân Ân.

Ngày 29 tháng 8 năm 2000, Chính phủ ban hành Nghị định 41/2000/NĐ-CP^[13] về việc:

• Thành lập xã Tam Giang Đông trên cơ sở 9.530,79 ha diện tích tự nhiên và 5.468 người của xã Tam Giang
• Thành lập xã Tam Giang Tây trên cơ sở 9.235 ha diện tích tự nhiên và 6.672 người của xã Tam Giang.

Huyện Năm Căn từ năm 2003 đến nay

Ngày 17 tháng 11 năm 2003, Chính phủ ban hành Nghị định 138/2003/NĐ-CP^[1] về việc tái lập huyện Năm Căn trên cơ sở 53.291,40 ha diện tích tự nhiên và 70.745 nhân khẩu của huyện Ngọc Hiển.

Huyện Năm Căn có 53.291,40 ha diện tích tự nhiên và 70.745 nhân khẩu; có 7 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm các xã Hàm Rồng, Đất Mới, Hàng Vịnh, Hiệp Tùng, Tam Giang, Tam Giang Đông và thị trấn Năm Căn.

Ngày 5 tháng 9 năm 2005, Chính phủ ban hành Nghị định 113/2005/NĐ-CP^[14] về việc thành lập xã Lâm Hải trên cơ sở 12.272,40 ha diện tích tự nhiên và 10.531 người của xã Đất Mới.

Ngày 20 tháng 12 năm 2012, Bộ Xây dựng ban hành Quyết định 1150/QĐ-BXD^[15] về việc công nhận thị trấn Năm Căn là đô thị loại IV.

Kinh tế

Một góc chợ thị trấn Năm Căn

Thế mạnh kinh tế của Năm Căn là thủy sản, thương mại và dịch vụ. Hiện nay, Năm Căn đang phát triển mạnh các dịch vụ hậu cần nghề cá. Ngoài ra, huyện chú trọng phát triển dịch vụ giao thông vận tải, hệ thống nhà hàng khách sạn, khu công nghiệp cùng dịch vụ du lịch sinh thái để phục vụ du khách.

Giao thông

Là điểm cực nam của Quốc lộ 1.

Chú thích

1. ^ “Nghị định 138/2003/NĐ-CP về việc thành lập các huyện Năm Căn và Phú Tân, tỉnh Cà Mau”. Thư viện pháp luật. 17 tháng 11 năm 2003.
2. ^ “Phê duyệt đồ án Quy hoạch xây dựng vùng huyện Năm Căn đến năm 2030”. Bộ Xây Dựng. 25 tháng 1 năm 2022.
3. Tổng cục Thống kê
4. Ban chỉ đạo Tổng điều tra dân số và nhà ở trung ương. “Dân số đến 01 tháng 4 năm 2019 - tỉnh Cà Mau”. Truy cập ngày 27 tháng 11 năm 2020.
5. “Bạc Liêu xưa và nay (trang 43)” (PDF). Tủ sách Tiếng Việt. 1 tháng 2 năm 1994. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 17 tháng 12 năm 2021. Truy cập ngày 17 tháng 12 năm 2021.
6. “Quyết định 326-CP phân vạch địa giới huyện và thị xã tỉnh Minh Hải”. Thư viện pháp luật. 29 tháng 12 năm 1978.
7. “Quyết định số 275-CP về việc điều chỉnh địa giới một số xã và thị trấn thuộc tỉnh Minh Hải”. Thư viện pháp luật. 25 tháng 7 năm 1979.
8. “Quyết định 75-HĐBT năm 1984 phân vạch địa giới một số huyện, thị xã thuộc tỉnh Minh Hải do Hội đồng Bộ trưởng ban hành”. 17 tháng 5 năm 1984.
9. “Quyết định 168-HĐBT đổi tên huyện tỉnh Minh Hải”. Thư viện pháp luật. 17 tháng 12 năm 1984. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 12 năm 2021. Truy cập 16 tháng 12 năm 2021.
10. “Quyết định 33B-HĐBT năm 1987 về việc phân vạch, điều chỉnh địa giới hành chính một số xã, phường, thị trấn của các thị xã Bạc Liêu, cà Mau và các huyện Cái Nước, Đầm Dơi, Ngọc Hiển, Vĩnh Lợi, Giá Rai, Hồng Dân, Thới Bình, Trần Văn Thời thuộc tỉnh Minh Hải do Hội đồng Bộ trưởng ban hành”. Thư viện pháp luật. 14 tháng 2 năm 1987.
11. “Nghị quyết về việc chia và điều chỉnh địa giới hành chín một số tỉnh”. Thư viện pháp luật. 6 tháng 11 năm 1996. Lưu trữ bản gốc ngày 17 tháng 12 năm 2021. Truy cập 17 tháng 11 năm 2021.
12. “Nghị định 42/1999/NĐ-CP về việc thành lập xã thuộc các huyện Đầm Dơi, Trần Văn Thời, Cái Nước và Ngọc Hiển tỉnh Cà Mau”. Thư viện pháp luật. 25 tháng 6 năm 1999. Lưu trữ bản gốc ngày 20 tháng 12 năm 2021. Truy cập 20 tháng 12 năm 2021.
13. “Nghị định 41/2000/NĐ-CP về việc chia tách, thành lập xã thuộc các huyện Ngọc Hiển, Đầm Dơi, Thới Bình, tỉnh Cà Mau”. Thư viện pháp luật. 29 tháng 8 năm 2000. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 12 năm 2021. Truy cập 14 tháng 12 năm 2021.
14. “Nghị định 113/2005/NĐ-CP về việc thành lập xã thuộc các huyện Đầm Dơi, Trần Văn Thời, Thới Bình và Năm Căn, tỉnh Cà Mau”. Thư viện pháp luật. 5 tháng 9 năm 2005. Lưu trữ bản gốc ngày 14 tháng 12 năm 2021. Truy cập 14 tháng 12 năm 2021.
15. Quyết định 1150/QĐ-BXD về việc công nhận thị trấn Năm Căn là đô thị loại IV trực thuộc huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau

Tham khảo