Thị trấn (Việt Nam)

Thị trấn là một đơn vị hành chính cấp xã tại Việt Nam.

Tất cả thị trấn tại Việt Nam đều trực thuộc các huyện. Thị trấn có thể là huyện lỵ nếu các cơ quan quản lý nhà nước cấp huyện được đặt tại thị trấn đó. Tuy nhiên, không phải thị trấn nào cũng là huyện lỵ và không phải huyện nào cũng có thị trấn. Đặc biệt, có một số huyện lỵ không đặt ở thị trấn cùng tên với chính mình, chủ yếu do giao thông không thuận lợi với các xã khác trong huyện như huyện Nhà Bè (Thành phố Hồ Chí Minh), huyện Tam Đảo (Vĩnh Phúc), huyện Chi Lăng (Lạng Sơn), huyện Đức Hòa (Long An). Hầu hết những huyện không có thị trấn nào là những huyện mới chia tách.

Quy định trong luật pháp

Cấp hành chính

Trong Hiến pháp 2013, Chương IX: Chính quyền địa phương^[1], Khoản 1 Điều 110 có viết:

1. Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được phân định như sau:
Nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;
Tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh; thành phố trực thuộc trung ương chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương;
Huyện chia thành xã, thị trấn; thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường và xã; quận chia thành phường.
Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.

Trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015^[2] (sửa đổi, bổ sung 2019^[3]), quy định tại Điều 2: Đơn vị hành chính, Chương I: Những quy định chung:

Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm có:
1. Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh);
2. Huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp huyện);
3. Xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã);
4. Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

Như vậy, thị trấn nằm ở cấp hành chính thứ ba trong 3 cấp hành chính (cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã) của Việt Nam.

Tiêu chuẩn của đơn vị hành chính

Theo Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13^[4] của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành năm 2016, tại Điều 9, Mục 2: Tiêu chuẩn của đơn vị hành chính đô thị, Chương I: Tiêu chuẩn của đơn vị hành chính thì một thị trấn cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn như sau:

Điều 9. Tiêu chuẩn của thị trấn
1. Quy mô dân số từ 8.000 người trở lên.
2. Diện tích tự nhiên từ 14 km² trở lên.
3. Đã được công nhận là đô thị loại IV hoặc loại V; hoặc khu vực dự kiến thành lập thị trấn đã được phân loại đạt tiêu chí của đô thị loại IV hoặc loại V.
4. Cơ cấu và trình độ phát triển kinh tế - xã hội đạt quy định tại Phụ lục 2 ban hành kèm theo Nghị quyết này.

Thống kê

Tính đến ngày 1 tháng 2 năm 2025, Việt Nam có 10.061 đơn vị hành chính cấp xã (gồm xã, phường, thị trấn), trong đó có 618 thị trấn.

Tỉnh có nhiều thị trấn nhất là Thanh Hóa với 32 thị trấn, tiếp theo là thành phố Hà Nội với 21 thị trấn. Tỉnh Ninh Thuận có 3 thị trấn còn thành phố Đà Nẵng là đơn vị hành chính cấp tỉnh duy nhất không có thị trấn nào.

Bản đồ vị trí của 619 thị trấn tại Việt Nam

Danh sách các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương xếp theo số lượng thị trấn:

Thanh Hóa (32 thị trấn)
Hà Nội (21 thị trấn)
An Giang, Vĩnh Phúc (18 thị trấn)
Nghệ An (17 thị trấn)
Long An, Nam Định (15 thị trấn)
Bắc Giang, Cao Bằng, Gia Lai, Lạng Sơn, Quảng Nam, Hà Tĩnh (14 thị trấn)
Đắk Lắk, Hà Giang, Lâm Đồng (13 thị trấn)
Bình Định, Bình Thuận, Phú Thọ, Sóc Trăng (12 thị trấn)
Hậu Giang, Quảng Trị (11 thị trấn)
Bến Tre, Hải Dương, Hòa Bình, Kiên Giang, Thái Nguyên, Trà Vinh, Yên Bái (10 thị trấn)
Cà Mau, Đồng Nai, Đồng Tháp, Lào Cai, Quảng Ngãi, Thái Bình (9 thị trấn)
Hưng Yên, Quảng Bình, Tiền Giang, Sơn La (8 thị trấn)
Bà Rịa – Vũng Tàu, Bắc Kạn, Hải Phòng, Kon Tum, Lai Châu, Ninh Bình, Quảng Ninh, Thừa Thiên Huế (7 thị trấn)
Khánh Hòa, Phú Yên, Tây Ninh, Tuyên Quang, Vĩnh Long (6 thị trấn)
Bạc Liêu, Bắc Ninh, Bình Dương, Bình Phước, Cần Thơ, Đắk Nông, Điện Biên, Thành phố Hồ Chí Minh (5 thị trấn)
Hà Nam (4 thị trấn)
Ninh Thuận (3 thị trấn)
Đà Nẵng (không có thị trấn nào).

Hiện nay, cả nước có:

2 huyện có 5 thị trấn, đó là các huyện:
- Bình Xuyên (Vĩnh Phúc)
- Đạ Huoai (Lâm Đồng)
3 huyện có 4 thị trấn, đó là các huyện:
19 huyện có 3 thị trấn, đó là các huyện:
- Thoại Sơn, Chợ Mới, An Phú, Tri Tôn (An Giang)
- Hải Hậu, Nghĩa Hưng, Trực Ninh (Nam Định)
- Thọ Xuân, Hà Trung (Thanh Hóa)
- Tam Đảo, Vĩnh Tường (Vĩnh Phúc)
- Quảng Hòa (Cao Bằng)
- Phụng Hiệp (Hậu Giang)
- Đức Hòa (Long An)
- Bảo Thắng (Lào Cai)
- Văn Chấn (Yên Bái)
- Bố Trạch (Quảng Bình)
- Vĩnh Linh (Quảng Trị)
- Đồng Hỷ (Thái Nguyên)
- Phù Cát (Bình Định)
- Quế Sơn (Quảng Nam)
86 huyện có 2 thị trấn, đó là các huyện:
- Hiệp Hòa, Lạng Giang, Lục Nam, Sơn Động, Tân Yên, Yên Thế, Lục Ngạn (Bắc Giang)
- Gia Bình (Bắc Ninh)
- Hà Quảng, Nguyên Bình, Trùng Khánh (Cao Bằng)
- Bắc Quang, Đồng Văn, Vị Xuyên (Hà Giang)
- Cao Lộc, Chi Lăng, Đình Lập, Lộc Bình (Lạng Sơn)
- Lâm Thao (Phú Thọ)
- Đại Từ, Phú Lương (Thái Nguyên)
- Lạc Thủy (Hòa Bình)
- Ngân Sơn (Bắc Kạn)
- Yên Bình (Yên Bái)
- Chương Mỹ, Gia Lâm, Mê Linh, Phú Xuyên (Hà Nội)
- Thanh Liêm (Hà Nam)
- Thạch Hà (Hà Tĩnh)
- Cẩm Giàng (Hải Dương)
- An Lão, Cát Hải (Hải Phòng)
- Giao Thủy (Nam Định)
- Kim Sơn (Ninh Bình)
- Hưng Hà, Quỳnh Phụ (Thái Bình)
- Lập Thạch, Tam Dương, Yên Lạc (Vĩnh Phúc)
- Thạch Thành, Thiệu Hóa, Triệu Sơn (Thanh Hóa)
- Cẩm Xuyên, Hương Sơn, Nghi Xuân, Can Lộc, Thạch Hà (Hà Tĩnh)
- Lệ Thủy (Quảng Bình)
- Gio Linh, Hướng Hóa (Quảng Trị)
- Phú Lộc (Thừa Thiên Huế)
- Tư Nghĩa (Quảng Ngãi)
- Phù Mỹ, Tuy Phước (Bình Định)
- Bắc Bình, Đức Linh, Hàm Tân, Hàm Thuận Bắc, Tuy Phong (Bình Thuận)
- Chư Păh (Gia Lai)
- Cư M'gar, Ea Kar (Đắk Lắk)
- Đơn Dương, Lâm Hà (Lâm Đồng)
- Bắc Tân Uyên (Bình Dương)
- Châu Đức (Bà Rịa – Vũng Tàu)
- Châu Phú, Châu Thành, Phú Tân (An Giang)
- Trần Văn Thời (Cà Mau)
- Vĩnh Thạnh (Cần Thơ)
- Châu Thành (Hậu Giang)
- Hòn Đất (Kiên Giang)
- Kế Sách, Long Phú, Thạnh Trị, Trần Đề (Sóc Trăng)
- Gò Công Đông (Tiền Giang)
- Cầu Ngang, Tiểu Cần, Trà Cú (Trà Vinh)
- Ba Tri, Châu Thành (Bến Tre)
34 huyện không có thị trấn (các huyện không chia đơn vị hành chính cấp xã được in đậm), đó là các huyện:
- Mường Nhé, Nậm Pồ, Điện Biên (Điện Biên)
- Sốp Cộp, Vân Hồ (Sơn La)
- Pác Nặm (Bắc Kạn)
- Bạch Long Vĩ (Hải Phòng)
- Quảng Trạch (Quảng Bình)
- Cồn Cỏ (Quảng Trị)
- Hòa Vang, Hoàng Sa (Đà Nẵng)
- Tây Giang, Nam Trà My (Quảng Nam)
- Sơn Tây, Minh Long, Lý Sơn (Quảng Ngãi)
- Tu Mơ Rông, Ia H'Drai (Kon Tum)
- Ia Pa (Gia Lai)
- Buôn Đôn, Cư Kuin (Đắk Lắk)
- Đắk Glong, Tuy Đức (Đắk Nông)
- Bác Ái, Thuận Bắc, Thuận Nam (Ninh Thuận)
- Phú Quý (Bình Thuận)
- Côn Đảo (Bà Rịa – Vũng Tàu)
- Đam Rông (Lâm Đồng)
- Bù Gia Mập, Phú Riềng (Bình Phước)
- Tân Phú Đông (Tiền Giang)
- Giang Thành, Kiên Hải, U Minh Thượng (Kiên Giang)
376 huyện có 1 thị trấn.

Thông thường tên các thị trấn thường có 2 âm tiết, nhưng có một số thị trấn mà tên gọi chỉ có 1 âm tiết, chủ yếu tập trung ở vùng Đồng bằng sông Hồng:

Thắng (Hiệp Hòa), Vôi, Kép (Lạng Giang)
Đu (Phú Lương)
Bo (Kim Bôi)
Thứa (Lương Tài), Lim (Tiên Du), Chờ (Yên Phong)
Phùng (Đan Phượng)
Vương (Tiên Lữ)
Cồn (Hải Hậu), Gôi (Vụ Bản), Lâm (Ý Yên)
Me (Gia Viễn)
Nưa (Triệu Sơn)
Nghèn (Can Lộc)
Sịa (Quảng Điền)
Prao (Đông Giang)
Kbang (Kbang)
M'Drắk (M'Drắk)
D'Ran (Đơn Dương).

Thị trấn có diện tích lớn nhất: thị trấn Thạnh Mỹ (huyện Nam Giang) với 206,58 km².

Thị trấn có diện tích nhỏ nhất: thị trấn Trường Sa (huyện Trường Sa) với 0,15 km².

Phân loại đô thị

Đa số thị trấn tại Việt Nam được xếp vào đô thị loại V. Một số thị trấn lớn được Bộ Xây dựng công nhận là đô thị loại IV như:

STT	Tên thị trấn	Huyện	Tỉnh	Loại đô thị	Năm công nhận	Chú thích
1	Ea Kar	Ea Kar	Đắk Lắk	IV	2008
2	Liên Nghĩa	Đức Trọng	Lâm Đồng	IV	2009
3	Bến Lức	Bến Lức	Long An	IV	2010
4	Hậu Nghĩa	Đức Hòa	Long An	IV	2010
5	Việt Quang	Bắc Quang	Hà Giang	IV	2010
6	Vạn Giã	Vạn Ninh	Khánh Hòa	IV	2010
7	Mỹ An	Tháp Mười	Đồng Tháp	IV	2010	Cùng với khu vực mở rộng
8	Lấp Vò	Lấp Vò	Đồng Tháp	IV	2011	Cùng với khu vực mở rộng
9	Phan Rí Cửa	Tuy Phong	Bình Thuận	IV	2011
10	Thắng	Hiệp Hòa	Bắc Giang	IV	2012	Cùng với khu vực mở rộng
11	Phước An	Krông Pắc	Đắk Lắk	IV	2012
12	Kiên Lương	Kiên Lương	Kiên Giang	IV	2012
13	Năm Căn	Năm Căn	Cà Mau	IV	2012
14	Sông Đốc	Trần Văn Thời	Cà Mau	IV	2012
15	Mỹ Thọ	Cao Lãnh	Đồng Tháp	IV	2014
16	Đắk Mil	Đắk Mil	Đắk Nông	IV	2014
17	Thịnh Long	Hải Hậu	Nam Định	IV	2014	Mở rộng đạt tiêu chuẩn loại IV
18	Buôn Trấp	Krông Ana	Đắk Lắk	IV	2014
19	Plei Kần	Ngọc Hồi	Kon Tum	IV	2015	Mở rộng đạt tiêu chuẩn loại IV
20	Chư Sê	Chư Sê	Gia Lai	IV	2015
21	Cần Giuộc	Cần Giuộc	Long An	IV	2015	Cùng với khu vực mở rộng
22	Cần Đước	Cần Đước	Long An	IV	2015	Cùng với khu vực mở rộng
23	Phú Phong	Tây Sơn	Bình Định	IV	2015
24	Kiến Đức	Đắk R'lấp	Đắk Nông	IV	2015	Cùng với khu vực mở rộng
25	Cái Rồng	Vân Đồn	Quảng Ninh	IV	2015	Cùng với khu vực mở rộng
26	Đồng Đăng	Cao Lộc	Lạng Sơn	IV	2016	Cùng với khu vực mở rộng
27	Đức Hòa	Đức Hòa	Long An	IV	2016	Cùng với khu vực mở rộng
28	Ba Tri	Ba Tri	Bến Tre	IV	2016	Cùng với khu vực mở rộng
29	Bình Đại	Bình Đại	Bến Tre	IV	2016	Cùng với khu vực mở rộng
30	Núi Sập	Thoại Sơn	An Giang	IV	2016
31	Phú Mỹ	Phú Tân	An Giang	IV	2016
32	Ea Drăng	Ea H'leo	Đắk Lắk	IV	2016
33	Hoàn Lão	Bố Trạch	Quảng Bình	IV	2017	Cùng với khu vực mở rộng
34	Kiến Giang	Lệ Thủy	Quảng Bình	IV	2017	Cùng với khu vực mở rộng
35	Ngọc Lặc	Ngọc Lặc	Thanh Hóa	IV	2017	Cùng với khu vực mở rộng
36	Diêm Điền	Thái Thụy	Thái Bình	IV	2018	Cùng với khu vực mở rộng
37	Lam Sơn	Thọ Xuân	Thanh Hóa	IV	2018	Đô thị Lam Sơn - Sao Vàng
38	Sao Vàng	Thọ Xuân	Thanh Hóa	IV	2018	Đô thị Lam Sơn - Sao Vàng
39	Hát Lót	Mai Sơn	Sơn La	IV	2018
40	Hùng Sơn	Đại Từ	Thái Nguyên	IV	2019
41	Long Thành	Long Thành	Đồng Nai	IV	2019	Cùng với khu vực mở rộng
42	Trảng Bom	Trảng Bom	Đồng Nai	IV	2019	Cùng với khu vực mở rộng
43	Mộc Châu	Mộc Châu	Sơn La	IV	2019	Đô thị Mộc Châu
44	Nông trường Mộc Châu	Mộc Châu	Sơn La	IV	2019	Đô thị Mộc Châu
45	Lương Sơn	Lương Sơn	Hòa Bình	IV	2019	Cùng với khu vực mở rộng
46	Chợ Mới	Chợ Mới	An Giang	IV	2019	Cùng với khu vực mở rộng
47	Ea T'ling	Cư Jút	Đắk Nông	IV	2020	Cùng với khu vực mở rộng
48	Tiên Yên	Tiên Yên	Quảng Ninh	IV	2020	Cùng với khu vực mở rộng
49	Như Quỳnh	Văn Lâm	Hưng Yên	IV	2020	Khu vực phát triển đô thị trung tâm huyện Văn Lâm
50	Tiểu Cần	Tiểu Cần	Trà Vinh	IV	2020	Cùng với khu vực mở rộng
51	Quảng Phú	Cư M'gar	Đắk Lắk	IV	2020
52	Mỏ Cày	Mỏ Cày Nam	Bến Tre	IV	2020	Cùng với khu vực mở rộng
53	Đồi Ngô	Lục Nam	Bắc Giang	IV	2021
54	Diên Khánh	Diên Khánh	Khánh Hòa	IV	2021	Đô thị Diên Khánh
55	Quảng Hà	Hải Hà	Quảng Ninh	IV	2021	Cùng với khu vực mở rộng
56	An Châu	Châu Thành	An Giang	IV	2022	Cùng với khu vực mở rộng
57	Tri Tôn	Tri Tôn	An Giang	IV	2022	Cùng với khu vực mở rộng
58	Cái Dầu	Châu Phú	An Giang	IV	2022	Cùng với khu vực mở rộng
59	Núi Thành	Núi Thành	Quảng Nam	IV	2022	Đô thị Núi Thành
60	Chờ	Yên Phong	Bắc Ninh	IV	2022	Đô thị Yên Phong
61	Quế	Kim Bảng	Hà Nam	IV	2023	Đô thị Kim Bảng
62	Ba Sao	Kim Bảng	Hà Nam	IV	2023	Đô thị Kim Bảng
63	Phố Lu	Bảo Thắng	Lào Cai	IV	2024	Đô thị Phố Lu

Phân biệt với xã

Tiêu chí để xét một khu vực dân cư là thị trấn hay xã thông thường gắn với tỷ lệ ngành nghề. Tại khu vực xã, tỷ lệ dân số làm nông nghiệp (lâm nghiệp, ngư nghiệp) cao hơn so với một thị trấn. Tại địa bàn một huyện, mật độ dân số tại các thị trấn thông thường cũng cao hơn so với mật độ dân số tại các xã. Các tiêu chí khác như số lượng dân số, đóng góp cho ngân sách (qua thuế chẳng hạn), diện tích đất đai không rõ nét trong trường hợp này. Một thị trấn có thể đông dân và nộp ngân sách nhiều hơn một xã, song cũng không ít trường hợp ngược lại.

Thị tứ

Các sách báo gần đây đề cập nhiều đến khái niệm thị tứ. Tuy nhiên, thị tứ không phải là một đơn vị hành chính nhà nước chính thức. Một thị tứ thông thường được hiểu là trung tâm của một tiểu vùng kinh tế (bao gồm phạm vi nhiều xã với lượng dân cư khoảng 4-5 nghìn người, nhưng không phải trong phạm vi toàn huyện); trong đó các ngành nghề như thương mại, dịch vụ, công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp phát triển hơn so với các vùng phụ cận. Dân cư sống trong khu vực đó cũng sống tập trung và có mật độ cao hơn. Một thị tứ được hình thành khi ở khu vực đó có sự thuận lợi về các điều kiện hạ tầng cơ sở hơn so với khu vực phụ cận. Nó có thể nằm trong khu vực thuộc nhiều xã giáp ranh. Nó là tiền đề để hình thành nên các thị trấn mới trong tương lai, khi nó phát triển đủ lớn để chính quyền có thể công nhận.