Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi | |
---|---|
Giám quản Tông Tòa Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh (1993–1998) Giám mục chính tòa Giáo phận Phan Thiết (1979–2005) | |
Giáo hội | Công giáo Rôma |
Chức vụ chính yếu
| |
Giám quản Tông Tòa Tổng giáo phận Sài Gòn | |
Giáo tỉnh | Giáo tỉnh Sài Gòn |
Tổng giáo phận | Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh |
Bổ nhiệm | Ngày 8 tháng 8 năm 1993 |
Hết nhiệm | Ngày 1 tháng 3 năm 1998 |
Tiền nhiệm | Tiên khởi |
Kế nhiệm | Giuse Đỗ Mạnh Hùng |
Giám mục chính tòa Giáo phận Phan Thiết | |
Giáo tỉnh | Giáo tỉnh Sài Gòn |
Tòa | Giáo phận Phan Thiết |
Bổ nhiệm | Ngày 6 tháng 12 năm 1979 |
Hết nhiệm | Ngày 1 tháng 4 năm 2005 |
Tiền nhiệm | Phaolô Nguyễn Văn Hòa |
Kế nhiệm | Phaolô Nguyễn Thanh Hoan |
Giám quản Tông Tòa Giáo phận Phan Thiết | |
Giáo tỉnh | Giáo tỉnh Sài Gòn |
Giáo phận | Giáo phận Phan Thiết |
Tòa | Hiệu tòa Selsea |
Bổ nhiệm | Ngày 19 tháng 3 năm 1975 |
Tựu nhiệm | Ngày 17 tháng 4 năm 1975 |
Hết nhiệm | Ngày 6 tháng 12 năm 1979 |
Tiền nhiệm | Tiên khởi |
Kế nhiệm | Tôma Nguyễn Văn Trâm |
Giám mục Phụ tá Tổng giáo phận Sài Gòn | |
Giáo tỉnh | Giáo tỉnh Sài Gòn |
Tổng giáo phận | Tổng giáo phận Sài Gòn |
Tòa | Hiệu tòa Selsea |
Bổ nhiệm | Ngày 1 tháng 7 năm 1974 |
Tựu nhiệm | Ngày 11 tháng 8 năm 1974 |
Hết nhiệm | Ngày 19 tháng 3 năm 1975[1] |
Tiền nhiệm | Phanxicô Xaviê Trần Thanh Khâm |
Kế nhiệm | Luy Phạm Văn Nẫm |
Các chức khác | Giám mục Hiệu tòa Selsea (1974–1979) |
Truyền chức
| |
Thụ phong | Ngày 20 tháng 12 năm 1959 |
Tấn phong | Ngày 11 tháng 8 năm 1974 |
Thông tin cá nhân | |
Tên khai sinh | Huỳnh Văn Nghi |
Sinh | Quận Nhì, Sài Gòn | 1 tháng 5, 1927
Mất | 6 tháng 5, 2015 | (88 tuổi)
Nơi an táng | Nhà thờ chính tòa Phan Thiết |
Cha mẹ | Huỳnh Văn Độ (Cha) Anna Nguyễn Thị Nên (Mẹ) |
Alma mater | Chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn (1939–1945) Đại chủng viện Issy les Moulineaux (Pháp) (1950–1953) |
Khẩu hiệu | "Thiên Chúa là Tình yêu"' |
Cách xưng hô với Nicôla Huỳnh Văn Nghi | |
---|---|
Danh hiệu | Đức Giám mục, Đức Giám quản |
Trang trọng | Đức Giám mục, Đức Giám quản |
Thân mật | Cha, Đức Cha |
Khẩu hiệu | Deus Caritas est |
Tòa | Giáo phận Phan Thiết |
Nicôla Huỳnh Văn Nghi (1927–2015) là một Giám mục Công giáo người Việt, từng giữ chức Giám mục phụ tá Tổng giáo phận Sài Gòn, rồi Giám mục chính tòa Giáo phận Phan Thiết và Giám quản Tông Tòa Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh. Trong Hội đồng Giám mục Việt Nam, ông đã đảm nhiệm các chức vụ: Phó Tổng thư ký Giáo tỉnh Sài Gòn nhiệm kỳ IV và V (1989–1995), Phó Chủ tịch I, nhiệm kỳ VI và VII (1995–2001) và Thủ quỹ, nhiệm kỳ VII (1998–2001).[2] Năm 2000, ông được Giáo hoàng bổ nhiệm làm thành viên Hội đồng Cor Unum (Đồng Tâm) với nhiệm kỳ 5 năm.
Ông thụ phong linh mục năm 1953 rồi tấn phong giám mục năm 1974 với chức vụ ban đầu là Giám mục phụ tá Tổng giáo phận Sài Gòn. Năm 1975, ông được bổ nhiệm làm Giám mục Giám quản Giáo phận Phan Thiết vừa thành lập để đón Giám mục Tiên khởi Phaolô Nguyễn Văn Hòa. Tuy nhiên, vì một số lý do, Giám mục Hòa không đến được đây và sau đó Tòa Thánh bổ nhiệm ông làm Giám mục chính tòa Giáo phận Nha Trang, Giám mục Huỳnh Văn Nghi tiếp tục làm Giám quản tại đây đến năm 1979 thì được bổ nhiệm chính thức làm Giám mục chính tòa Giáo phận Phan Thiết. Do Giám mục Hòa chưa cai quản giáo phận Phan Thiết một ngày nào nên có thể coi ông là giám mục tiên khởi (trên luật định) còn Giám mục Nghi là giám mục tiên khởi (trên thực tế) của giáo phận này.
Trong lần gặp gỡ giữa Vatican và chính phủ Việt Nam năm 1992 và 1993, Tòa Thánh ngỏ ý chọn ông làm Tổng giám mục Phó Tổng giám mục Thành phố Hồ Chí Minh nhưng sự việc đi kèm là việc Tổng giám mục Phó Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận ra Hà Nội không được chính phủ đồng ý và việc bổ nhiệm này không được thực hiện. Tuy vậy tháng 8 năm 1993, Tòa Thánh lên tiếng bổ nhiệm Giám mục Huỳnh Văn Nghi làm Giám quản Tông Tòa Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh (tên cũ là Sài Gòn) và chính quyền Việt Nam đã hết sức phản đối việc này, ngăn cản ông thi hành nhiệm vụ tại đây. Tuy vậy, ông vẫn thực hiện nhiệm vụ Giám quản Tổng giáo phận, và kết thúc nhiệm vụ của mình khi đón Tân Tổng giám mục Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn, nguyên là Giám mục Phó Giáo phận Mỹ Tho đến nhậm chức tại Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn.
Năm 2005, ông chính thức nghỉ hưu và qua đời ngày 6 tháng 5 năm 2015, thọ 88 tuổi.
Giám mục Huỳnh Văn Nghi sinh ngày 1 tháng 5 năm 1927 tại Giáo xứ Vĩnh Hội, Quận Nhì, Sài Gòn (nay thuộc phường 6, quận 4, Thành phố Hồ Chí Minh), thuộc Tổng giáo phận Sài Gòn và được rửa tội theo nghi lễ Công giáo sau đó vào ngày 15 tháng 5 cùng năm tại nhà thờ Cầu Kho. Cha ông là một công nhân đường sắt, có 12 người con, Giám mục Huỳnh Văn Nghi là người con thứ 7. Song thân của giám mục Huỳnh Văn Nghi là ông Phêrô Huỳnh Văn Độ (1893 – 1979), quê ở Tân Thới Nhì - huyện Hóc Môn (nay là phường Tân Thới Nhì, quận 12) và bà Anna Nguyễn Thị Nên (1898 – 1976), quê tại Tân Quy Đông (nay là phường Tân Quy Đông, quận 7).
Ngày 10 tháng 8 năm 1939, gia đình cho cậu bé Huỳnh Văn Nghi theo học tại Tiểu chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn để dự tu. Sau Cách mạng Tháng Tám 1945, chủng viện tạm đóng cửa nên cậu bé Nghi trở về sống với gia đình. Sau đó hai năm, ngày 13 tháng 8 năm 1947, chủng sinh Huỳnh Văn Nghi được kêu gọi tiếp tục con đường tu học bằng cách nhập học tại Đại chủng viện Thánh Giuse Sài Gòn. Chủng sinh Huỳnh Văn Nghi đã học phân môn triết học tại đây và sau đó được đi du học ở Chủng viện Issy les Moulineaux (Pháp) từ năm 1950.[2][3]
Sau khi sang du học chỉ gần hai năm, ngày 20 tháng 12 năm 1952, chủng sinh Nicôla Huỳnh Văn Nghi được phong chức Phó tế tại nhà thờ St-Sulpice, Tổng giáo phận Paris. Chủ phong phong chức Phó tế là Tổng giám mục Maurice Feltin, Tổng giám mục đô thành Tổng giáo phận Paris. Sau khi truyền chức phó tế được hơn sau tháng, Phó tế Nghi tiếp tục được thụ phong linh mục tại Nhà thờ Đức Bà Paris vào ngày 25 tháng 6 năm 1953 bởi Hồng y, Tổng giám mục Paris Maurice Feltin.[4]
Sau khi truyền chức linh mục, linh mục Huỳnh Văn Nghi trở về Việt Nam. Tân linh mục được bổ nhiệm giữ các chức vụ trong nội thành Sài Gòn như sau: Giáo sư tại Chủng viện từ năm 1953. Năm 1961, linh mục Nghi được bổ nhiệm đảm nhận vai trò linh mục chánh xứ Giáo xứ Gò Vấp và từ năm 1965, ông là linh mục chánh xứ giáo xứ Tân Định cho đến năm 1974.[2] Song song với các trách vụ trên, từ năm 1967, linh mục Huỳnh Văn Nghi còn đảm nhận vai trò giám đốc Caritas Sài Gòn, hỗ trợ cho nhiều hoàn cảnh khó khăn, đặc biệt là các trẻ em. Ông cũng được ghi nhận với tư cách một linh mục đã tham gia vào công tác đào tạo chủng sinh tại chủng viện. Linh mục Huỳnh Văn Nghi chứng minh được khả năng của mình trong giai đoạn là chính xứ Tân Định, một nhà thờ lớn nằm tại trung tâm Sài Gòn. Ngày 14 tháng 3 năm 1972, ông được Bộ Xã hội Việt Nam Cộng hòa tặng Xã hội Bội tinh đệ nhất đẳng.[3]
Ngày 1 tháng 7 năm 1974, Giáo hoàng Phaolô VI bổ nhiệm linh mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi làm Giám mục phụ tá Tổng giáo phận Sài Gòn, hiệu tòa Selsea. Ngày 11 tháng 8 năm 1974, lễ tấn phong Giám mục cho vị giám mục Tân cử do Hồng y Agnelo Rossi - Tổng trưởng Thánh bộ Truyền bá Phúc Âm (giáo triều Rôma) làm chủ phong tại Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn.[2][3] Hai vị phụ phong gồm Tổng giám mục đô thành Tổng giáo phận Sài Gòn Phaolô Nguyễn Văn Bình và Tổng giám mục đô thành Tổng giáo phận Huế Philípphê Nguyễn Kim Điền.[4]
Ngày 19 tháng 3 năm 1975, Tòa Thánh bổ nhiệm Giám mục Huỳnh Văn Nghi kiêm nhiệm thêm vai trò Giám quản Tông Tòa Giáo phận Phan Thiết để tạm trông coi giáo phận mới được thành lập này, trong lúc chờ tấn phong giám mục chính tòa tiên khởi của giáo phận là giám mục Phaolô Nguyễn Văn Hòa. Tuy nhiên, chưa đầy 20 ngày nhận chức giám mục chính toà Phan Thiết (thực tế là giám mục Hòa chưa ở Phan Thiết ngày nào), Giám mục Hòa lại được Tòa Thánh chuyển đi làm Giám mục chính tòa Giáo phận Nha Trang vào ngày 25 tháng 4 năm 1975. Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi tiếp giữ chức giám quản Tông Tòa Giáo phận Phan Thiết trong thời gian trống tòa de jure.[2][3] Ngày từ ngày 17 tháng 4 năm 1975, một phái đoàn ít người từ Tổng giáo phận Sài Gòn, gồm Tổng giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình, giám mục Huỳnh Văn Nghi bay đến Phan Thiết trên chuyến bay cuối cùng đến địa điểm này. Đoàn đến sân bay Bình Tú, Phan Thiết vào 9 giờ 30 phút sáng, trong hoàn cảnh chiến sự. Nghi thức nhậm chức giám quản diễn ra sau đó hai giờ đồng hồ tại Nhà thờ chính tòa Phan Thiết, trong buổi nghi thức Chầu Thánh Thể. Hiện diện tại Phan Thiết gồm có 15 linh mục và 50 giáo dân giáo xứ chính tòa.[5]
Đến ngày 6 tháng 12 năm 1979, Tòa Thánh bổ nhiệm Giám mục Giám quản Huỳnh Văn Nghi làm Giám mục chính tòa của Giáo phận Phan Thiết. Vì giám mục Hòa thực tế chưa đặt chân đến đây nên một số tài liệu xem Giám mục Nghi là giám mục chính tòa tiên khởi của Giáo phận Phan Thiết.[2][3]
Dịp mừng kỷ niệm 25 năm giám mục của Giám mục Huỳnh Văn Nghi xảy ra lũ lụt lớn, khiến hàng ngàn người trong địa bàn Giáo phận Phan Thiết bị mất nhà cửa, hàng chục người thiệt mạng. Trước khi cử hành lễ kỷ niệm, ngày 9 và 10 tháng 8 năm 1999, đoàn giám mục và linh mục đã đi thăm các khu vực bị thiệt hại nặng nề bởi việc mưa lũ. Linh mục người Nhật Isamu Ando, khách mời dịp lễ này cùng đi và kêu gọi Quỹ Từ thiện công giáo Caristas Quốc tế ủng hộ 895.000 USD. Nhằm hỗ trợ các nạn nhân, giám mục Huỳnh Văn Nghi ra lời kêu gọi hỗ trợ các gia đình mất nhà cửa làm lại nhà, cung cấp lúa giống cho nông dân.[6]
Ngày 14 tháng 1 năm 1992, phái đoàn Toà Thánh do Đức ông C.Celli dẫn đầu đến Hà Nội để làm việc với chính phủ Việt Nam, đề nghị giải pháp toàn bộ gồm ba điểm: Một là, bổ nhiệm Giám mục Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng hiện là giám quản trở thành tổng giám mục Hà Nội; hai là, Giám mục Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận hiện là tổng giám mục phó Thành phố Hồ Chí Minh được thuyên chuyển về làm tổng giám mục Phó Hà Nội; và ba là, Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi làm tổng giám mục phó Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, do chính phủ Việt Nam không chấp nhận Giám mục Thuận làm tổng giám mục phó Hà Nội, và Toà Thánh cho đây là biện pháp toàn bộ nên giải pháp ba điểm này bất thành, phái đoàn Toà Thánh trong lần làm việc với chính phủ năm 1994 thừa nhận đây là một sai lầm.[7]
Sau đó, cuộc gặp từ ngày 1 đến ngày 7 tháng 2 năm 1993, phái đoàn Toà Thánh đưa ra giải pháp toàn bộ mới, trong đó bớt đi đề nghị đầu tiên so với năm 1992, vẫn giữ nguyên 2 đề nghị sau về các giám mục Huỳnh Văn Nghi và Nguyễn Văn Thuận. Nhưng chính phủ chỉ đồng ý đề nghị về phần Giám mục Nghi mà không chấp nhận Giám mục Thuận ra Hà Nội, vì là một giải pháp toàn bộ, Toà Thánh không bổ nhiệm Giám mục Nghi làm Tổng giám mục Phó như đã định.[8] Tổng giám mục Celli được cho là cố gắng linh động nhằm chọn được các giám mục kế vị ở Hà Nội để kế vị Hồng y Tổng giám mục Giuse Maria Trịnh Văn Căn cũng như ở Sài Gòn để kế vị Tổng giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình.[9]
Năm 1993, Tổng giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình ngã bệnh không thể điều hành Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh (đã đổi tên từ Tổng giáo phận Sài Gòn). Vào thời điểm đó, tổng giám mục phó của tổng giáo phận này là Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận lại bị cản tòa, không được phép trở lại Việt Nam vì lý do chính trị nên không thực hiện được quyền kế vị chức tổng giám mục.[10] Vì thế, ngày 8 tháng 8 năm 1993, Tòa Thánh bổ nhiệm Giám mục Nicôla Nghi giữ kiêm thêm chức Giám quản Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh đồng thời tiếp tục làm Giám mục chính tòa Phan Thiết theo quyết định số 3677/93 của Tòa Thánh. Tổng Giám mục Phaolô Bình lúc này bàn giao mọi việc điều hành Tổng giáo phận cho Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi, nhưng vẫn giữ quyền tổng giám mục.[3][11]
Phản ứng trước sự việc này, ngày 15 tháng 9 năm 1993, Đài truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh cho đọc toàn văn thông báo phản đối Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi hoạt động tôn giáo trên cương vị Giám quản Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh.[8] Ngày 22 tháng 9 năm 1993, ông Trương Tấn Sang, bấy giờ là Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, có gởi thư cho Tổng Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình để nói về quan điểm của chính quyền về vụ bổ nhiệm này. Theo đó, chính quyền Việt Nam chỉ chấp nhận giải pháp bổ nhiệm Giám mục Nghi từ Phan Thiết về làm Tổng giám mục phó với quyền kế vị. Họ cho rằng, Tòa Thánh Vatican sở dĩ không làm như vậy mà lại đơn phương bổ nhiệm Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi chỉ làm Giám quản Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh là có ý đồ "giữ chỗ" để đưa Tổng giám mục phó Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận về hoạt động tôn giáo tại thành phố này.[12]
Năm 1995, Tổng Giám mục Phaolô Nguyễn Văn Bình qua đời, Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi nhận quyền điều hành Tổng giáo phận trên cương vị Giám quản Tông Tòa Tổng giáo phận Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian 3 năm trống tòa cho đến khi Tòa Thánh bổ nhiệm tân Tổng giám mục là Gioan Baotixita Phạm Minh Mẫn vào ngày 9 tháng 3 năm 1998.[13] Ngày 27 tháng 1 năm 2000, Giám mục Huỳnh Văn Nghi được bổ nhiệm làm thành viên Hội Đồng Tòa Thánh Cor Unum Đồng Tâm, với nhiệm kỳ 5 năm.[14]
Ngày 29 tháng 6 năm 2003, dịp kỉ niệm kim khánh (50 năm) linh mục của mình, Giám mục Huỳnh Văn Nghi nhận được rất nhiều điện thư chúc mừng, của giáo hoàng, Hồng y Tổng trưởng, Giám mục Chủ tịch Hồi đồng Giám mục Việt Nam Phaolô Nguyễn Văn Hòa,..[15] Gần một năm sau đó, ông cũng tổ chức kỉ niệm 30 năm Giám mục của mình, và như dịp kỉ niệm năm trước, ông cũng nhận được rất nhiều điện thư chúc mừng.[16]
Giám mục Huỳnh Văn Nghi chính thức nghỉ hưu từ ngày 1 tháng 4 năm 2005.[17]
Giám mục Huỳnh Văn Nghi qua đời lúc 15 giờ 15 phút ngày 6 tháng 5 năm 2015 tại Phan Thiết với 62 năm linh mục và 41 năm giám mục.[18] Ngày 11 tháng 5, tại Nhà thờ chính tòa Giáo phận Phan Thiết, lễ an táng Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi, được cử hành lúc 9 giờ sáng do Hồng y Phêrô Nguyễn Văn Nhơn, Tổng Giám mục Tổng giáo phận Hà Nội chủ tế. Đồng tế với Hồng y Nhơn còn có 21 Giám mục của cả ba giáo tỉnh và gần 300 linh mục, tu sĩ nam nữ, người thân và hàng ngàn giáo dân.[19]
Nhân dịp kỉ niệm 25 năm giám mục của giám mục Huỳnh Văn Nghi, Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã viết thư chúc mừng, trong đó có nhận xét về giám mục này:[20]
“ | Ta vui sướng công nhận những công trạng to lớn của thừa tác vụ Linh mục và Giám mục của Hiền Huynh, cũng như những đức tính mục tử của tâm hồn Hiền Huynh và những khả năng trí tuệ đặc biệt đã mang lại nhiều lợi ích ơn Chúa, trước tiên cho Tổng Giáo phận Thành phố Sài Gòn, khi Hiền Huynh còn làm việc ở đó với tư cách là Giám mục phụ tá và bây giờ còn không ngừng làm tăng trưởng và phục vụ Đàn Chiên thân yêu ở Phan Thiết: Đàn chiên mà Hiền Huynh trong hơn 24 năm qua với tư cách là Giám Quản Tông Tòa, rồi là Giám mục chính tòa đang xây dựng, phát triển và canh tân, nhân danh Chúa Kitô vị Mục Tử tốt lành.
Những dự tính rất khôn ngoan của Hiền Huynh đã làm cho ơn gọi gia tăng hằng năm, cũng như đến nay, đã có thêm nhiều cơ sở và cơ cấu mới, nhiều giáo điểm truyền giáo và tổ chức mới, làm tiến triển đại nghĩa của Tin Mừng Chúa Kitô và sự phát triển xã hội của Dân Chúa. |
” |
Viết trong Hồi ký, linh mục Roco Nguyễn Tự Do, Dòng Chúa Cứu Thế đưa ra nhận định về giám mục Huỳnh Văn Nghi:[21]
“ | Đức Cha Nicolas Huỳnh Văn Nghi là một vị Giám Mục mà tôi từng tiếp xúc và biết những công việc ngài làm trong phạm vi xây cất, xã hội và bác ái. Trong nhiều năm, ngài vẫn dùng một chiếc xe hơi cũ. Trong các cuộc thăm viếng mục vụ, không ít lần chúng tôi đã chứng kiến cảnh vị Giám Mục xắn tay áo sửa xe khi có sự cố. Vị Giám Mục đã từng cho xe dừng lại để phủi bụi bám vào áo Dòng trước khi đến địa điểm hành lễ. Chúng tôi đã gặp các em của ngài. Họ vẫn tiếp tục sống đơn giản trong những căn nhà tầm thường, bán nước giải khát bên vệ đường vùng Hàng Sanh. | ” |
Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi được tấn phong giám mục năm 1974, dưới thời Giáo hoàng Phaolô VI, bởi:[4]
Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi là giám mục Chủ phong cho giám mục:[4]
Giám mục Nicôla Huỳnh Văn Nghi là Giám mục Phụ phong cho các giám mục:[4]
Nguồn
Sách