Tiếng Oriya

Oriya
ଓଡ଼ିଆ odiā
Sử dụng tại	Ấn Độ
Khu vực	Orissa
Tổng số người nói	31 triệu người (1996)
Phân loại	Ấn-Âu Ấn-Iran Ấn-Arya Nhóm Đông Nhóm Oriya Oriya
Hệ chữ viết	chữ Oriya
Địa vị chính thức
Ngôn ngữ chính thức tại	Orissa
Mã ngôn ngữ
ISO 639-1	or
ISO 639-2	ori
ISO 639-3	ori
Linguasphere	59-AAF-x
Phân bố người nói tiếng tiếng Oriya trên thế giới

Tiếng Oriya hay tiếng Odia (ଓଡ଼ିଆ oṛiā) là một ngôn ngữ Ấn Độ, thuộc nhánh Ấn-Arya của Ngữ hệ Ấn-Âu. Tiếng Oriya chủ yếu được sử dụng tại bang Orissa (tên mới là Odisha), nơi những người nói ngôn ngữ này chiếm 83,33% tổng dân số. Ngôn ngữ này cũng là một ngôn ngữ chính thức tại Ấn Độ

Ngoài Odisha, cũng có một số lượng đáng kể người nói tiếng Oriya tại các vùng khác, như Midnapore của bang Tây Bengal,Singhbhum, Seraikela Kharsawan của Jharkhand, Srikakulam, Vizianagaram & Vishakhapatnam của Andhra Pradesh, các quận phía đông của bang Chhattisgarh. Do nhập cư, bang miền tây Ấn Độ là Gujarat cũng có một số lượng đáng kể nói tiếng Oriya và Surat đã trở thành thành phố có đông người nói tiếng Oriya lớn thứ hai tại Ấn Độ^{[cần dẫn nguồn]}. Người nói tiếng Oriya-cũng có số lượng đáng kể tại một số thành phố như Vishakhapatnam, Hyderabad, Pondicherry, Bangalore, Chennai, Goa, Mumbai, Raipur, Jamshedpur, Baroda, Ahmedabad, New Delhi, Kolkata, Kharagpur, Guwahati, Pune, & Silvassa tại Ấn Độ.^{[cần dẫn nguồn]}

Oriya chuẩn

Tiếng Oriya Mughalbandi được coi là tiếng Oriya chuẩn do truyền thống văn học. Oriya Mughalbandi được nói tại quận Cuttack và Puri với một chút khác biệt.^[1][2]

Phương ngữ chính

• Oriya Midnapori: (nói tại quận Midnapore của Tây Bengal)
• Oriya Singhbhumi: nói tại các quận Đông Singhbhum, Tây Singhbhum và Saraikela-Kharsawan của Jharkhand
• Oriya Baleswari: nói tại các quận Baleswar, Bhadrak và Mayurbhanj của Orissa)
• Oriya Ganjami: nói tại các quận Ganjam và Gajapati của Orissa & quận Srikakulam của Andhra Pradesh)
• Oriya Desiya: nói tại các quận Koraput, Rayagada, Nowrangpur và Malkangiri của Orissa và các khu vực miền núi tại các quận Vishakhapatnam, Vizianagaram của Andhra Pradesh.
• Oriya Sambalpuri: nói tại các quận Bargarh, Bolangir, Boudh, Debagarh, Jharsuguda, Kalahandi, Nuapada, Sambalpur, Subarnapur và Sundargarh của Orissa và một số người tại các quận Raigarh, Mahasamund, Raipur của Chhattisgarh.
• Bhatri: nói tại tây nam Orissa và đông nam Chhattisgarh.

Oriya sử dụng chữ Oriya.

Bảng Unicode Oriya Official Unicode Consortium code chart: Oriya (Odia) Version 13.0

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

U+0B0x

ଁ

ଂ

ଃ

ଅ

ଆ

ଇ

ଈ

ଉ

ଊ

ଋ

ଌ

ଏ

U+0B1x

ଐ

ଓ

ଔ

କ

ଖ

ଗ

ଘ

ଙ

ଚ

ଛ

ଜ

ଝ

ଞ

ଟ

U+0B2x

ଠ

ଡ

ଢ

ଣ

ତ

ଥ

ଦ

ଧ

ନ

ପ

ଫ

ବ

ଭ

ମ

ଯ

U+0B3x

ର

ଲ

ଳ

ଵ

ଶ

ଷ

ସ

ହ

଼

ଽ

ା

ି

U+0B4x

ୀ

ୁ

ୂ

ୃ

ୄ

େ

ୈ

ୋ

ୌ

୍

U+0B5x

୕

ୖ

ୗ

ଡ଼

ଢ଼

ୟ

U+0B6x

ୠ

ୡ

ୢ

ୣ

୦

୧

୨

୩

୪

୫

୬

୭

୮

୯

U+0B7x

୰

ୱ

୲

୳

୴

୵

୶

୷

Thư mục

Neukom, Lukas and Manideepa Patnaik. 2003. A grammar of Oriya. (Arbeiten des Seminars für Allgemeine Sprachwissenschaft; 17). Zürich: Seminar für Allgemeine Sprachwissenschaft der Universität Zürich. ISBN 3-9521010-9-5

Đọc thêm

• Ghosh, A. (2003). An ethnolinguistic profile of Eastern India: a case of South Orissa. Burdwan: Dept. of Bengali (D.S.A.), University of Burdwan.
• Masica, Colin (1991). The Indo-Aryan Languages. Cambridge Language Surveys. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-29944-2
• Mohanty, Prasanna Kumar (2007). The History of: History of Oriya Literature (Oriya Sahityara Adya Aitihasika Gana).

Tham khảo

1. “Ethnologue: Languages of the World”.
2. “Mughalbandi, a Dialect of Oriya”. llmap.org. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 19 tháng 4 năm 2011.

The Harvard Lecture

Liên kết ngoài

• Romanised to Unicode Oriya transliterator Lưu trữ 2007-11-22 tại Wayback Machine
• Unicode Entity Codes for the Oriya Script Lưu trữ 2007-12-12 tại Wayback Machine
• Free/Open Source Oriya Computing Lưu trữ 2007-12-14 tại Wayback Machine Rebati project
• [1] A Comprehensive English-Oriya Dictionary (1916–1922), available free at Google Books.
• ORB-TTGarima to Unicode Oriya Converter^{[liên kết hỏng]} (Online)
• Bharatiya Bhasha Jyoti: Oriya —a textbook for learning Oriya through Hindi from the Central Institute of Indian Languages.