Ngữ hệ Iroquois

Ngữ hệ Iroquois
Phân bố địa lý	Miền đông Bắc Mỹ
Tiền ngôn ngữ	Iroquois nguyên thủy
Ngữ ngành con	Cherokee Bắc Iroquois
ISO 639-2 / 5:	iro
Glottolog:	iroq1247[1]
Phân bố của ngữ hệ Iroquois thời kỳ tiền tiếp xúc với người châu Âu.

Ngữ hệ Iroquois là một ngữ hệ bản địa châu Mỹ hiện diện tại Bắc Mỹ. Nhiều ngôn ngữ trong hệ thiếu phụ âm môi, và tất cả chúng đều có tính hỗn nhập.^[2]

Hiện nay, mọi ngôn ngữ Iroquois trừ tiếng Cherokee và tiếng Mohawk đều đang bị đe dọa nghiêm trọng, với chỉ một số người nói lớn tuổi còn sót lại.^[3]

Phân loại

Nam Iroquois

Cherokee

Bắc Iroquois

Iroquois Hồ

Five Nations và Susquehannock

Seneca–Onondaga

Seneca–Cayuga

Seneca (bị đe dọa)

Cayuga (bị đe dọa)

Onondaga

Onondaga (bị đe dọa)

Mohawk–Oneida

Oneida (bị đe dọa)

Mohawk

Susquehannock

Susquehannock (†)

Huron

Wyandot (Huron–Petun) (†)

Wenrohronon (†)

Neutral (†)

Erie (†)

Tuscarora–Nottoway

Tuscarora (gần tuyệt chủng)

Nottoway (†)

Không rõ

Laurentia (†)

Mối quan hệ

Có giả thuyết về việc kết hợp các ngữ hệ Iroquois, Sioux, và Caddo thành hệ Macro-Sioux nhưng điều này vẫn chưa được chứng minh (Mithun 1999:305).

Xem thêm

• Ngôn ngữ Iroquois nguyên thủy

Chú thích

1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “Iroquoian”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
2. Mithun, Marianne. “Grammaticalization and Polysynthesis: Iroquoian” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 14 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2015.
3. “Iroquoian Languages”. www.languagegeek.com. Truy cập ngày 9 tháng 8 năm 2015.

• Barbeau, C. Marius (1960), Huron-Wyandot Traditional Narratives in Translations and Native Texts, National Museum of Canada Bulletin 47; Anthropological Series 165, [Ottawa]: Canada Dept. of Northern Affairs and National Resources, OCLC 1990439.
• Binford, Lewis R. (1967), “An Ethnohistory of the Nottoway, Meherrin and Weanock Indians of Southeastern Virginia”, Ethnohistory, Ethnohistory, Vol. 14, No. 3/4, 14 (3/4), tr. 103–218, doi:10.2307/480737, JSTOR 480737.
• Chilton, Elizabeth (2004), “Social Complexity in New England: AD 1000–1600”, trong Pauketat, Timothy R.; Loren, Diana Dipaolo (biên tập), North American Archaeology, Malden, MA: Blackwell Press, tr. 138–60, OCLC 55085697.
• Goddard, Ives biên tập (1996), Handbook of North American Indians, Vol. 17: Languages, Washington, DC: Smithsonian Institution, ISBN 0-16-048774-9, OCLC 43957746.
• Lounsbury, Floyd G. (1978), “Iroquoian Languages”, trong Trigger, Bruce G. (biên tập), Handbook of North American Indians, Vol. 15: Northeast, Washington, DC: Smithsonian Institution, tr. 334–43 [unified volume Bibliography, pp. 807–90], OCLC 58762737.
• Mithun, Marianne (1984), “The Proto-Iroquoians: Cultural Reconstruction from Lexical Materials”, trong Foster, Michael K.; Campisi, Jack; Mithun, Marianne (biên tập), Extending the Rafters: Interdisciplinary Approaches to Iroquoian Studies, Albany: State University of New York Press, tr. 259–82, ISBN 0-87395-781-4, OCLC 9646457.
• Mithun, Marianne (1985), “Untangling the Huron and the Iroquois”, International Journal of American Linguistics, 51 (4), tr. 504–7, doi:10.1086/465950, JSTOR 1265321.
• Mithun, Marianne (1999), The Languages of Native North America, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-23228-7, OCLC 40467402.
• Rudes, Blair A. (1993), “Iroquoian Vowels”, Anthropological Linguistics, 37 (1), tr. 16–69.

Đọc thêm

• Driver, Harold E. 1969. Indians of North America. 2nd edition. University of Chicago Press. ISBN 9780226164670
• Ruttenber, Edward Manning. 1992 [1872]. History of the Indian tribes of Hudson's River. Hope Farm Press.
• Snow, Dean R. 1994. The Iroquois. Blackwell Publishers. Peoples of America. ISBN 9781557862259
• Snow, Dean R.; Gehring, Charles T; Starna, William A. 1996. In Mohawk country: early narratives about a native people. Syracuse University Press. An anthology of primary sources from 1634-1810.