Uranoscopiformes

Uranoscopiformes
Uranoscopus sulphureus
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Ngành (phylum)	Chordata
Nhánh	Craniata
Phân ngành (subphylum)	Vertebrata
Phân thứ ngành (infraphylum)	Gnathostomata
Liên lớp (superclass)	Osteichthyes
Lớp (class)	Actinopterygii
Nhánh	Actinopteri
Phân lớp (subclass)	Neopterygii
Phân thứ lớp (infraclass)	Teleostei
Nhánh	Osteoglossocephalai
Nhánh	Clupeocephala
Nhánh	Euteleosteomorpha
Nhánh	Neoteleostei
Nhánh	Eurypterygia
Nhánh	Ctenosquamata
Nhánh	Acanthomorphata
Nhánh	Euacanthomorphacea
Nhánh	Percomorphaceae
Nhánh	Eupercaria
Bộ (ordo)	Uranoscopiformes (Bleeker) Jordan, 1923
Các họ
Xem bài.
Danh pháp đồng nghĩa
Paratrachinoidei

Uranoscopiformes (= Paratrachinoidei sensu Li et al. (2009)^[1]) là một bộ cá trong nhóm cá dạng cá vược (Percomorphaceae).^[2]

Bộ này được nhà ngư học người Mỹ là David Starr Jordan thiết lập năm 1923, nhưng các đơn vị phân loại được gán vào bộ này sau đó được đặt trong bộ Perciformes, như là một phần của phân bộ Trachinoidei. Tuy nhiên, với sự ra đời của miêu tả theo nhánh học và các phương pháp của phân tích DNA thì người ta nhận ra rằng bộ Perciformes theo định nghĩa truyền thống là không đơn ngành.

Cố gắng của Wiley E. O. & David Johnson năm 2010 nhằm tách Trachinoidei ra khỏi Perciformes và nâng cấp nó thành bộ Trachiniformes^[3] đã không tạo ra được một đơn vị phân loại đơn ngành, do chưa xem xét tới các kiến thức mới nhất về các mối quan hệ họ hàng trong phạm vi các nhóm cá dạng cá vược, là kết quả thu được từ các phân tích DNA.

Tháng 2 năm 2009, Blaise Li et al. đã mô tả nhóm lõi đơn ngành của Trachinoidei dưới tên gọi Paratrachinoidei.^[1]

Trong hệ thống phân loại cá xương sửa đổi do Ricardo Betancur-R. et al. công bố năm 2013 thì người ta giới thiệu lại bộ Uranoscopiformes với tổng cộng 4 họ.^[2] Mối quan hệ họ hàng giữ 4 họ này sau đó được Thomas J. Near et al. xác nhận trong nghiên cứu phát sinh chủng loài của họ về các mối quan hệ trong phạm vi Acanthomorpha (=Acanthomorphata).^[4]

Đặc trưng

Mối quan hệ của 4 họ được xếp trong Uranoscopiformes là dựa theo kết quả của các nghiên cứu sinh học phân tử mà chưa có các đặc trưng hình thái chung hỗ trợ.^[1][2] Phần lớn các loài trong bộ này là cá biển, kích thước từ nhỏ tới trung bình, sống ở đáy hay gần đáy. Một loài (Cheimarrichthys fosteri) sinh sống trong các sông suối nước chảy nhanh ở New Zealand, nhưng cá non sau khi nở thì bơi ra biển vào cuối mùa hè hay đầu mùa thu và chỉ bơi trở về môi trường nước ngọt vào cuối mùa thu.^[5]

Hệ thống học

Uranoscopiformes bao gồm trên 175 loài cá trong 4 họ và 23 chi, phân bố rộng khắp thế giới.^[6]

• Ammodytidae: 7 chi, 31 loài.
• Cheimarrichthyidae: 1 chi, 1 loài (Cheimarrichthys fosteri).
• Pinguipedidae: 7 chi, 90 loài.
• Uranoscopidae: 8 chi, 53 loài.

Phát sinh chủng loài

Bộ này thuộc về nhánh Eupercaria của nhánh Percomorphaceae (= Percomorpha) của Acanthopterygii trong Acanthomorphata.

Mối quan hệ tiến hóa giữa bộ này và các bộ khác trong nhóm cá dạng cá vược thật sự (Eupercaria) là như cây phát sinh dưới đây, trong đó bao gồm cả vị trí tương đối của các họ với tình trạng chưa chắc chắn.

Eupercaria

Malacanthidae     Callanthiidae       Lutjaniformes       Pomacanthidae       Emmelichthyidae         Acanthuriformes     Monodactylidae           Sciaenidae     Chaetodontiformes                   Tetraodontiformes     Lophiiformes       Caproiformes         Priacanthiformes     Scatophagidae         Siganidae         Spariformes     Lobotiformes           Ephippiformes         Moronidae     Sillaginidae             Centrarchiformes     Pempheriformes       Perciformes             Labriformes     Centrogenyidae       Uranoscopiformes         Gerreiformes

Biểu đồ dưới đây chỉ ra mối quan hệ nội tại của bộ Uranoscopiformes, theo các nghiên cứu phát sinh chủng loài tới năm 2017:^[2]

Uranoscopiformes	Uranoscopidae       Ammodytidae       Cheimarrichthyidae     Pinguipedidae

Tham khảo

• Dữ liệu liên quan tới Uranoscopiformes tại Wikispecies
• Tư liệu liên quan tới Uranoscopiformes tại Wikimedia Commons

1. ^ Blaise Li, Agnès Dettaï, Corinne Cruaud, Arnaud Couloux, Martine Desoutter-Meniger, Guillaume Lecointre, 2009. RNF213, a new nuclear marker for acanthomorph phylogeny. Mol. Phylogenet. Evol. 50(2): 345-363. doi:10.1016/j.ympev.2008.11.013
2. ^ Ricardo Betancur-R., Edward O. Wiley, Gloria Arratia, Arturo Acero, Nicolas Bailly, Masaki Miya, Guillaume Lecointre & Guillermo Ortí, 2017. Phylogenetic classification of bony fishes. BMC Evolutionary Biology, BMC series doi:10.1186/s12862-017-0958-3
3. E. O. Wiley & G. David Johnson, 2010. A teleost classification based on monophyletic groups. trong Joseph S. Nelson, Hans-Peter Schultze & Mark V. H. Wilson. Origin and Phylogenetic Interrelationships of Teleosts. Nhà xuất bản Dr. Friedrich Pfeil, München, tr. 123-182. ISBN 978-3-89937-107-9.
4. Thomas J. Near, A. Dornburg, R. I. Eytan, B. P. Keck, W. L. Smith, K. L. Kuhn, J. A. Moore, S. A. Price, F. T. Burbrink, M. Friedman & P. C. Wainwright, 2013. Phylogeny and tempo of diversification in the superradiation of spiny-rayed fishes. Proceedings of the National Academy of Sciences 101:12738-21743. doi:10.1073/pnas.1304661110, Tập tin PDF
5. Ranier Froese và Daniel Pauly (chủ biên). Thông tin Cheimarrichthys fosteri trên FishBase. Phiên bản tháng 12 năm 2019.
6. Joseph S. Nelson, 2006. Fishes of the World, John Wiley & Sons, ISBN 0-471-25031-7