Nhóm ngôn ngữ Turk Siberia

Nhóm ngôn ngữ Turk Siberia
Nhóm ngôn ngữ Turk Đông Bắc
Phân bố địa lý	Siberia
Phân loại ngôn ngữ học	Turk Turk chung Nhóm ngôn ngữ Turk Siberia
Ngữ ngành con	Bắc Nam
Glottolog:	nort2688  (North)[1] sout2693  (South)[2]

Nhóm ngôn ngữ Turk Siberia hay nhóm ngôn ngữ Turk chung Đông Bắc, là một nhánh con của ngữ hệ Turk. Bảng dưới đây dựa trên sơ đồ phân loại được trình bày bởi Lars Johanson (1998).^[3]

Ngôn ngữ Turk Xibia theo số người bản ngữ

Ngữ hệ Turk gồm có ít nhất 35^[4] ngôn ngữ được ghi chép lại, được sử dụng bởi các dân tộc Turk. Số lượng người nói từ thống kê hoặc ước tính (2019) và được làm tròn:^[5][6]

Số thứ tự	Tên	Tình trạng	Số người bản ngữ	Nước chính
1	Tiếng Yakut	Bị đe dọa	400.000	Nga
2	Tiếng Tuva	Bị đe dọa	300.000	Nga
3	Tiếng Altai	Bị đe dọa nghiêm trọng	60.000	Nga
4	Tiếng Khakas	Nguy cấp	50.000	Nga
5	Tiếng Tây Yugur	Bị đe dọa nghiêm trọng	5.000	Trung Quốc
6	Tiếng Shor	Bị đe dọa nghiêm trọng	3.000	Nga
7	Tiếng Dolgan	Nguy cấp	1.000	Nga
8	Tiếng Tofa	Rất nguy cấp	100	Nga
9	Tiếng Chulym	Rất nguy cấp	50	Nga
Toàn bộ	Ngôn ngữ Turk Xibia	Bị đe dọa	800.000	Nga

Phân loại

Turk nguyên thủy	Turk chung	Turk chung Đông Bắc (Turk Siberia)	Turk Siberia Bắc		Sakha (Yakut) Dolgan
			Turk Siberia Nam	Turk Sayan	Tuva (Soyot, Uriankhai, Dukha) Tofa
				Turk Enisei	Khakas Fuyü Gïrgïs Shor (Saghay Qaca, Qizil) Tây Yugur (Uyghur vàng)[7][8][9][10][11]
				Turk Chulym	Chulym (Küerik)
				Turk Altai[12]	Altai: Oirot và các phương ngữ như Tuba, Qumanda, Qu, Teleut, Telengit
				Turk cổ	† Turk Orkhon † Duy Ngô Nhĩ cổ

Alexander Vovin (2017) cho rằng tiếng Tofa và các ngôn ngữ Turk Siberia khác, đặc biệt là nhóm Turk Sayan, có các từ mượn từ ngôn ngữ Enisei.^[13]

Tham khảo

1. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “North Siberian Turkic”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
2. Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin biên tập (2013). “South Siberian Turkic”. Glottolog. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
3. Lars Johanson (1998) "The History of Turkic". In Lars Johanson & Éva Ágnes Csató (eds) The Turkic Languages. London, New York: Routledge, 81-125. Classification of Turkic languages at Turkiclanguages.com Lưu trữ 2011-04-08 tại Wayback Machine
4. Dybo A.V., Chronology of Türkic languages and linguistic contacts of early Türks, Moscow, 2007, p. 766, “Archived copy” (PDF). Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 11 tháng 3 năm 2005. Truy cập ngày 11 tháng 3 năm 2005. (In Russian)
5. https://www.ethnologue.com/
6. https://glottolog.org/
7. “Deviating. Probably of South Siberian origin (Johanson 1998)”. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 11 tháng 2 năm 2020.
8. Coene 2009, p. 75
9. Coene 2009, p. 75
10. Concise Encyclopedia of Languages of the World. Contributors: Keith Brown, Sarah Ogilvie . Elsevier. 2010. tr. 1109. ISBN 0080877753. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2014.
11. Johanson, Lars biên tập (1998). The Mainz Meeting: Proceedings of the Seventh International Conference on Turkish Linguistics, August 3-6, 1994. Turcologica Series. Contributor: Éva Ágnes Csató. Otto Harrassowitz Verlag. tr. 28. ISBN 3447038640. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2014.
12. “Some dialects are close to Kirghiz (Johanson 1998)”. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 11 tháng 2 năm 2020.
13. Vovin, Alexander. 2017. "Some Tofalar Etymologies." In Essays in the history of languages and linguistics: dedicated to Marek Stachowski on the occasion of his 60th birthday. Krakow: Księgarnia Akademicka.