Chủ thể liên bang của Nga

Nga là một nhà nước liên bang bao gồm 89 chủ thể liên bang.^[1] Các chủ thể này có quyền bình đẳng liên bang với ý nghĩa bình đẳng về đại diện (hai đại biểu của mỗi chủ thể) trong Hội đồng Liên bang (Thượng viện của Nga). Tuy nhiên, các chủ thể này khác nhau nhiều về mức độ tự trị. Các khu tự trị vừa là một chủ thể liên bang với các quyền của mình, đồng thời vừa được coi là đơn vị hành chính của chủ thể liên bang khác (khu tự trị Chukotka là ngoại lệ duy nhất).

Trong số các chủ thể liên bang có bốn vùng lãnh thổ của Ukraine đã được sáp nhập vào Nga, thông qua trưng cầu dân ý,^[2][3] mặc dù chúng vẫn được quốc tế công nhận là một phần của Ukraine và chỉ bị Nga chiếm đóng một phần. Bán đảo Krym và thành phố Sevastopol bị sáp nhập năm 2014 cũng không được quốc tế công nhận là lãnh thổ của Nga.

Phân loại chủ thể liên bang Nga

Mỗi chủ thể của liên bang được phân loại như sau:

	24 Nước Cộng hòa (республики(respubliki), số ít республика(respublika)) — tự trị trên danh nghĩa, có hiến pháp riêng, có tổng thống và nghị viện; do chính phủ liên bang đại diện trong quan hệ quốc tế; và được hiểu là nơi sinh sống của một nhóm dân tộc thiểu số.
	48 Tỉnh (области, số ít область; oblasti, số ít oblast) — là chủ thể phổ biến nhất, là đơn vị hành chính có thống đốc do liên bang bổ nhiệm và cơ quan lập pháp dân cử địa phương. Chủ thể này thường được đặt theo tên thủ phủ — thành phố lớn nhất của tỉnh và cũng là trung tâm hành chính.
	9 Vùng (края, số ít край; kraya, số ít krai hoặc kray, cách viết sau ít thông dụng) — thực chất cùng loại chủ thể với tỉnh. Tên gọi "vùng" mang tính lịch sử do các chủ thể này đã từng được coi là vùng biên cương.
	1 Tỉnh tự trị (автономная область; avtonomnaya oblast) (Duy nhất là Tỉnh tự trị Do Thái)
	4 Khu tự trị (автономные округа, số ít автономный округ; avtonomnyye okruga, số ít avtonomny okrug) — có nhiều quyền tự trị hơn một tỉnh nhưng ít hơn một nước cộng hòa; thường là khu vực có đa số người dân tộc thiểu số.
	3 Thành phố liên bang (các thành phố nằm dưới quyền quản lý trực tiếp của Liên bang) (федеральные города, số ít: федеральный город; federalnyye goroda, số ít federalny gorod)—các thành phố lớn và chính, hoạt động như là các đơn vị hành chính độc lập.

Danh sách các chủ thể liên bang

Các chủ thể liên bang Nga

Mã Mã ISO Kiểu Tên gọi Thủ phủ hay trung tâm hành chính Cờ Phù hiệu Vùng liên bang Khu vực kinh tế Diện tích (km²)[4] Dân số[5] 01 AD Nước cộng hòa Adygea Maykop Phía Nam Bắc Kavkaz 7.600 447.109 02 BA Nước cộng hòa Bashkortostan Ufa Privolzhsky (Volga) Ural 143.600 4.104.336 03 BU Nước cộng hòa Buryatia Ulan-Ude Siberi Đông Siberi 351.300 981.238 04 AL Nước cộng hòa Altai Gorno-Altaysk Siberi Tây Siberi 92.600 202.947 05 DA Nước cộng hòa Dagestan Makhachkala Phía Nam Bắc Kavkaz 50.300 2.576.531 06 IN Nước cộng hòa Ingushetia Magas Phía Nam Bắc Kavkaz 4.000 467.294 07 KB Nước cộng hòa Kabardino-Balkaria Nalchik Phía Nam Bắc Kavkaz 12.500 901.494 08 KL Nước cộng hòa Kalmykia Elista Phía Nam Volga 76.100 292.410 09 KC Nước cộng hòa Karachay-Cherkessia Cherkessk Phía Nam Bắc Kavkaz 14.100 439.470 10 KR Nước cộng hòa Karelia Petrozavodsk Tây bắc Phía Bắc 172.400 716.281 11 KO Nước cộng hòa Komi Syktyvkar Tây bắc Phía Bắc 415.900 1.018.674 12 ME Nước cộng hòa Mari El Yoshkar-Ola Privolzhsky Volga-Vyatka 23.200 727.979 13 MO Nước cộng hòa Mordovia Saransk Privolzhsky Volga-Vyatka 26.200 888.766 14 SA Nước cộng hòa Sakha (Yakutia) Yakutsk Viễn Đông Viễn Đông 3.103.200 949.280 15 SE Nước cộng hòa Bắc Ossetia-Alania Vladikavkaz Phía Nam Bắc Kavkaz 8.000 710.275 16 TA Nước cộng hòa Tatarstan Kazan Privolzhsky Volga 68.000 3.779.265 17 TY Nước cộng hòa Tuva Kyzyl Siberi Đông Siberi 170.500 305.510 18 UD Nước cộng hòa Udmurtia Izhevsk Privolzhsky Ural 42.100 1.570.316 19 KK Nước cộng hòa Khakassia Abakan Siberi Đông Siberi 61.900 546.072 20 CE Nước cộng hòa Chechnya Grozny Phía Nam Bắc Kavkaz 15.300 1.103.686 21 CU Nước cộng hòa Chuvashia Cheboksary Privolzhsky Volga-Vyatka 18.300 1.313.754 22 ALT Vùng Altai Barnaul Siberi Tây Siberi 169.100 2.607.426 23 ZAB Vùng Zabaykalsky Chita Siberi Đông Siberi 431.500 1.155.346 24 KAM Vùng Kamchatka Petropavlovsk-Kamchatsky Viễn Đông Viễn Đông 472.300 358.801 25 KDA Vùng Krasnodar Krasnodar Phía Nam Bắc Kavkaz 76.000 5.125.221 26 KYA Vùng Krasnoyarsk Krasnoyarsk Siberi Đông Siberi 2.339.700 2.966.042 27 PER Vùng Perm Perm Privolzhsky Ural 160.600 2.819.421 28 PRI Vùng Primorsky Vladivostok Viễn Đông Viễn Đông 165.900 2.071.210 29 STA Vùng Stavropol Stavropol Phía Nam Bắc Kavkaz 66.500 2.735.139 30 KHA Vùng Khabarovsk Khabarovsk Viễn Đông Viễn Đông 788.600 1.436.570 31 AMU Tỉnh Amur Blagoveshchensk Viễn Đông Viễn Đông 363.700 902.844 32 ARK Tỉnh Arkhangelsk Arkhangelsk Tây bắc Tây bắc 587.400 1.336.539 33 AST Tỉnh Astrakhan Astrakhan Phía Nam Volga 44.100 1.005.276 34 BEL Tỉnh Belgorod Belgorod Trung tâm Đất đen-Trung tâm 27.100 1.511.620 35 BRY Tỉnh Bryansk Bryansk Trung tâm Trung tâm 34.900 1.378.941 36 VLA Tỉnh Vladimir Vladimir Trung tâm Trung tâm 29.000 1.523.990 37 VGG Tỉnh Volgograd Volgograd Phía Nam Volga 113.900 2.699.223 38 VLG Tỉnh Vologda Vologda Tây bắc Phía bắc 145.700 1.269.568 39 VOR Tỉnh Voronezh Voronezh Trung tâm Đất đen-Trung tâm 52.400 2.378.803 40 IVA Tỉnh Ivanovo Ivanovo Trung tâm Trung tâm 21.800 1.148.329 41 IRK Tỉnh Irkutsk Irkutsk Siberi Đông Siberi 767.900 2.581.705 42 KGD Tỉnh Kaliningrad Kaliningrad Tây bắc Kaliningrad 15.100 955.281 43 KLU Tỉnh Kaluga Kaluga Trung tâm Trung tâm 29.900 1.041.641 44 KEM Tỉnh Kemerovo Kemerovo Siberi Tây Siberi 95.500 2.899.142 45 KIR Tỉnh Kirov Kirov Privolzhsky Volga-Vyatka 120.800 1.503.529 46 KOS Tỉnh Kostroma Kostroma Trung tâm Trung tâm 60.100 736.641 47 KGN Tỉnh Kurgan Kurgan Ural Ural 71.000 1.019.532 48 KRS Tỉnh Kursk Kursk Trung tâm Đất đen-Trung tâm 29.800 1.235.091 49 LEN Tỉnh Leningrad — Tây bắc Tây bắc 84.500 1.669.205 50 LIP Tỉnh Lipetsk Lipetsk Trung tâm Đất đen-Trung tâm 24.100 1.213.499 51 MAG Tỉnh Magadan Magadan Viễn Đông Viễn Đông 461.400 182.726 52 MOS Tỉnh Moskva — Trung tâm Trung tâm 45.900 6.618.538 53 MUR Tỉnh Murmansk Murmansk Tây bắc Phía Bắc 144.900 892.534 54 NIZ Tỉnh Nizhny Novgorod Nizhny Novgorod Privolzhsky Volga-Vyatka 76.900 3.524.028 55 NGR Tỉnh Novgorod Veliky Novgorod Tây bắc Tây bắc 55.300 694.355 56 NVS Tỉnh Novosibirsk Novosibirsk Siberi Tây Siberi 178.200 2.692.251 57 OMS Tỉnh Omsk Omsk Siberi Tây Siberi 139.700 2.079.220 58 ORE Tỉnh Orenburg Orenburg Privolzhsky Ural 124.000 2.179.551 59 ORL Tỉnh Oryol Oryol Trung tâm Trung tâm 24.700 860.262 60 PNZ Tỉnh Penza Penza Privolzhsky Volga 43.200 1.452.941 61 PSK Tỉnh Pskov Pskov Tây bắc Tây bắc 55.300 760.810 62 ROS Tỉnh Rostov Rostov-na-Donu Phía Nam Bắc Kavkaz 100.800 4.404.013 63 RYA Tỉnh Ryazan Ryazan Trung tâm Trung tâm 39.600 1.227.910 64 SAM Tỉnh Samara Samara Privolzhsky Volga 53.600 3.239.737 65 SAR Tỉnh Saratov Saratov Privolzhsky Volga 100.200 2.668.310 66 SAK Tỉnh Sakhalin Yuzhno-Sakhalinsk Viễn Đông Viễn Đông 87.100 546.695 67 SVE Tỉnh Sverdlovsk Ekaterinburg Ural Ural 194.800 4.486.214 68 SMO Tỉnh Smolensk Smolensk Trung tâm Trung tâm 49.800 1.049.574 69 TAM Tỉnh Tambov Tambov Trung tâm Đất đen-Trung tâm 34.300 1.178.443 70 TVE Tỉnh Tver Tver Trung tâm Trung tâm 84.100 1.471.459 71 TOM Tỉnh Tomsk Tomsk Siberi Tây Siberi 316.900 1.046.039 72 TUL Tỉnh Tula Tula Trung tâm Trung tâm 25.700 1.675.758 73 TYU Tỉnh Tyumen Tyumen Ural Tây Siberi 1.435.200 3.264.841 74 ULY Tỉnh Ulyanovsk Ulyanovsk Privolzhsky Volga 37.300 1.382.811 75 CHE Tỉnh Chelyabinsk Chelyabinsk Ural Ural 87.900 3.603.339 76 YAR Tỉnh Yaroslavl Yaroslavl Trung tâm Trung tâm 36.400 1.367.398 77 MOW Thành phố liên bang Moskva — Trung tâm Trung tâm 1.100 10.382.754 78 SPE Thành phố liên bang Sankt Peterburg — Tây bắc Tây bắc 600 4.662.547 79 YEV Tỉnh tự trị Do Thái Birobidzhan Viễn Đông Viễn Đông 36.000 190.915 80 NEN Khu tự trị Nenetsia Naryan-Mar Tây bắc Phía Bắc 176.700 41.546 81 KHM Khu tự trị Khantia-Mansia Khanty-Mansiysk Ural Tây Siberi 523.100 1.432.817 82 CHU Khu tự trị Chukotka Anadyr Viễn Đông Viễn Đông 737.700 53.824 83 YAN Khu tự trị Yamalo-Nenets Salekhard Ural Tây Siberi 750.300 507.006 84 — Thành phố liên bang Sevastopol — Krym — 1.079 379.200 85 — Nước cộng hòa Krym Simferopol Krym — 26.100 1.973.185 86 — Nước cộng hòa Donetsk Donetsk — — 26.517 4.100.280 87 — Nước cộng hòa Lugansk Luhansk — — 26.684 2.121.322 88 — Tỉnh Zaporozhye Melitopol (de factor) Zaporizhia (de jure) — — 27.183 1.666.515 89 — Tỉnh Kherson Kherson — — 28.461 1.016.707

Tháng 9 năm 2022, Moskva tuyên bố sáp nhập 4 tỉnh của Ukraine mà Nga kiểm soát chưa toàn bộ trong "Chiến dịch quân sự đặc biệt" (theo phía Nga thông cáo với thế giới) được phát động trên lãnh thổ Ukraine kể từ tháng 2 cùng năm, bao gồm Donetsk, Luhansk, Kherson và Zaporizhzhia. Động thái được thực hiện sau khi các khu vực tổ chức trưng cầu dân ý về việc gia nhập Liên bang Nga. Tuy nhiên, Ukraine và các nước phương Tây lên án cuộc bỏ phiếu là bất hợp pháp và mang tính ép buộc. 3/4 trong số 193 thành viên của Đại hội đồng - 143 quốc gia - bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết gọi hành động sáp nhập các vùng Ukraine của Moskva là bất hợp pháp trong khi chỉ có 4 nước cùng với Nga bỏ phiếu phản đối nghị quyết - Syria, Nicaragua, Triều Tiên và Belarus. Đại hội đồng Liên Hợp Quốc thông qua nghị quyết chỉ trích việc Nga sáp nhập 4 vùng thuộc Ukraine đồng thời kêu gọi các nước không công nhận Nga sáp nhập 4 vùng lãnh thổ này.^[6]

Sáp nhập

Các chủ thể liên bang của Liên bang Nga

Một số chủ thể liên bang (cũ) đã sáp nhập từ tháng 12 năm 2005. Cho tới tháng 4 năm 2014 có thêm sự kiện Krym và Sevastopol từ Ukraina sáp nhập vào Nga.

Ngày trưng cầu dân ý	Ngày sáp nhập	Các chủ thể cũ/mới
7/12/2003	1/12/2005	Tỉnh Perm + Khu tự trị Komi-Permyak → Vùng Perm
17/4/2005	1/1/2007	Vùng Krasnoyarsk + Khu tự trị Evenk + Khu tự trị Taymyr → Vùng Krasnoyarsk
23/10/2005	1/7/2007	Tỉnh Kamchatka + Khu tự trị Koryak → Vùng Kamchatka
16/4/2006	1/1/2008	Tỉnh Irkutsk + Khu tự trị Ust-Orda Buryat → Tỉnh Irkutsk
11/3/2007	1/3/2008	Tỉnh Chita + Khu tự trị Agin-Buryat → Vùng Zabaykalsky
06/3/2014	18/3/2014	Sevastopol,Ukraina → Sevastopol,Nga
16/3/2014	18/3/2014	Krym,Ukraina → Krym,Nga
23/9/2022	30/9/2022	Donetsk, Ukraina → Donetsk, Nga
23/9/2022	30/9/2022	Luhansk, Ukraina → Lugansk, Nga
23/9/2022	30/9/2022	Zaporizhia, Ukraina → Zaporozhye, Nga
23/9/2022	30/9/2022	Kherson, Ukraina → Kherson, Nga

Các đề xuất sáp nhập tiếp theo còn có:

• Tỉnh Arkhangelsk và khu tự trị Nenetsia;
• Vùng Khabarovsk và tỉnh tự trị Do Thái;
• Tỉnh Tyumen, khu tự trị Yamalo-Nenets và khu tự trị Khantia-Mansia thành vùng Tyumen;
• Tỉnh Novosibirsk, tỉnh Omsk và tỉnh Tomsk;
• Tỉnh Kemerovo, Cộng hòa Altai và vùng Altai;
• Các thành phố liên bang Moskva và Sankt Peterburg với các tỉnh bao quanh chúng (tỉnh Moskva và tỉnh Leningrad);
• Tỉnh Arkhangelsk, tỉnh Murmansk và Cộng hòa Komi kết hợp thành chủ thể mới được đề xuất là nước cộng hòa Pomor-Nenets;
• Tỉnh Magadan và khu tự trị Chukotka;
• Tỉnh Yaroslavl và tỉnh Kostroma;
• Vùng Krasnodar và nước cộng hòa Adygea;
• Hai nước cộng hòa Ingushetia và Chechnya.

Xem thêm

• Phân chia hành chính Nga
• Các vùng liên bang của Nga
• Các vùng kinh tế của Nga
• Lịch sử phân chia hành chính Nga
• Cờ của các chủ thể liên bang thuộc Nga
• Danh sách người đứng đầu chủ thể liên bang của Nga

Tham khảo

1. Конституция Российской Федерации, Статья 65 (Hiến pháp Nga, Điều 65) (tiếng Nga). Năm 1993, khi hiến pháp được phê chuẩn, có 89 chủ thể được liệt kê. Một số sau này đã sáp nhập.
2. ONLINE, TUOI TRE. “Nga sáp nhập 4 vùng của Ukraine”. TUOI TRE ONLINE. Truy cập ngày 11 tháng 9 năm 2023.
3. ONLINE, TUOI TRE (4 tháng 10 năm 2022). “Quốc hội Nga chính thức phê chuẩn sáp nhập 4 vùng của Ukraine”. TUOI TRE ONLINE. Truy cập ngày 11 tháng 9 năm 2023.
4. Федеральная служба государственной статистики (Cục thống kê Liên bang) (ngày 21 tháng 5 năm 2004). “Территория, число районов, населённых пунктов и сельских администраций по субъектам Российской Федерации (Lãnh thổ, số lượng huyện, điểm dân cư và chính quyền thôn xã theo chủ thể của Liên bang Nga)”. Всероссийская перепись населения 2002 года (Điều tra dân số toàn Nga năm 2002) (bằng tiếng Nga). Cục thống kê Liên bang Nga. Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 9 năm 2011. Truy cập ngày 18 tháng 4 năm 2008.
5. Федеральная служба государственной статистики (Cục thống kê Liên bang) (ngày 21 tháng 5 năm 2004). “Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек (Dân số Nga, các chủ thể Liên bang Nga trong thành phần các Vùng liên bang, các huyện, các điểm dân cư đô thị và nông thôn—các trung tâm huyện và các điểm dân cư nông thôn với dân số trên 3.000 người)”. Всероссийская перепись населения 2002 года (Điều tra dân số toàn Nga năm 2002) (bằng tiếng Nga). Cục thống kê Liên bang Nga. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2008.
6. “LHQ kêu gọi các nước không công nhận Nga sáp nhập 4 vùng lãnh thổ của Ukraine”.

Liên kết ngoài

• Phân loại toàn Nga cho lãnh thổ các cấu thành đô thị (OTKMO) Lưu trữ 2018-10-13 tại Wayback Machine (tiếng Nga)