Tiến sĩ Hội Thánh

Danh hiệu Tiến sĩ Hội Thánh (tiếng Latinh từ chữ docere, giảng dạy) trong Giáo hội Công giáo Rôma dành cho các vị Thánh mà các bài viết được toàn thể Giáo hội công nhận là có ảnh hưởng và lợi ích lớn, cũng như "sự hiểu biết nổi bật" và "sự thánh thiện rộng lớn" đã được tuyên bố bởi Giáo hoàng hoặc một bởi một Công đồng đại kết. Vinh dự này ít được trao ban, chỉ người ấy đã chết và đã được tuyên thánh. Chưa có một Công đồng đại kết nào sử dụng đặc quyền để tuyên bố tước hiệu Tiến sĩ Hội Thánh. Một vài Giáo hội khác cũng dùng danh hiệu này, với nghĩa gần tương tự nhưng thường không đưa ra danh sách chính thức nào như Giáo hội Công giáo.

Bốn Đại Tiến sĩ của Giáo hội Tây phương, tranh của Pier Francesco Sacchi. Từ trái sang phải: Augustinô, Ghêgôriô Cả, Giêrônimô, và Ambrôsiô.

Thánh Ambrôsiô, Thánh Augustinô, Thánh Giêrônimô và Thánh Giáo hoàng Ghêgôriô là những vị được phong Tiến sĩ Hội Thánh tiên khởi vào năm 1298. Các ngài được biết đến như các Đại Tiến sĩ Hội Thánh của Giáo hội Tây phương. Bốn Đại Tiến sĩ Hội Thánh của Giáo hội Đông phương - Thánh Gioan Kim Khẩu, Thánh Basiliô Cả, Thánh Ghêgôriô thành Nadiandô và Thánh Athanasiô - được tuyên bố tước hiệu vào năm 1568 bởi Thánh Giáo hoàng Piô V.

Tính đến năm 2023, Giáo hội Công giáo có 37 Tiến sĩ Hội Thánh, trong số đó có 18 người qua đời trước khi cuộc Đại Ly giáo năm 1054 diễn ra (được đánh dấu * trong bảng dưới đây) cũng được tôn kính trong Chính thống giáo Đông phương (Grêgôriô thành Narek thuộc Giáo hội Tông truyền Armenia khi đó không còn hiệp thông với Kitô giáo Chalcedon). Trong số 36 vị đó có 27 người từ Tây phương và 9 người từ Đông phương; có 4 phụ nữ; 02 Giáo hoàng (Thánh Ghêgôriô Cả và Thánh Lêô Cả)

· 01 Hồng y (Thánh Bônaventura)

· 01 Tổng Giám mục (Thánh Anselmô)

· 17 Giám mục (các Thánh: Albertô Cả, Anphongsô, Ambrôsiô, Athanasiô, Augustinô, Basiliô, Kirilô thành Alexandria, Kirilô thành Giêrusalem, Ghêgôriô Nazian, Gioan Kim Khẩu, Hilariô, Isiđôrô, Phanxicô Salê, Phêrô Kim Ngôn, Phêrô Đamianô và Rôbertô Bellarminô và Irenaeus)

· 11 Linh mục (các Thánh: Antôniô thành Pađua, Bêđa Khả Kính, Bernađô, Gioan Đamascênô, Gioan Thánh Giá, Giêrônimô, Laorensô đệ Brinđisi, Phêrô Canisiô và Tôma Aquinô, Gioan Avila, Ghêgôriô làng Narek)

· 01 vị Phó Tế (Thánh Épraem)

· 04 Nữ tu (Thánh Têrêsa thành Avila, Thánh Nữ Têrêsa Hài Đồng Giêsu và Thánh Hinđêgađi thành Bingen, Thánh Catarina thành Siena)

Danh sách các tiến sĩ

Tên	Chân dung	Sinh	Mất	Được phong	Xuất thân	Ngoại hiệu	Chức vị	Ghi chú
Th. Ghêgôriô Cả*		540	12 tháng 3,604	1298	Ý		Giáo hoàng, Giám mục thành Rôma Thượng phụ, tu sĩ Dòng Bênêđíchtô	có công canh tân phụng vụ, cỗ võ đời sống đan viện và những hoạt động truyền giáo, người viết nhạc bình ca Ghêgôrianô. Lễ kính ngày 03.9.
Th. Ambrôsiô*		340	4 tháng 4, 397	1298	Ý		Giám mục thành Milano	Lễ kính ngày 07.12.
Th. Augustinô*		354	28 tháng 8, 430	1298	Numidia	Ân điển tiến sĩ Doctor gratiae	Giám mục thành Hippon	Bắc Phi, thần học gia và triết gia, tác giả của nhiều sách nổi tiếng, trong đó có hai tập sách "Confessions" (Tuyên Xưng) và "Thành Trì của Thiên Chúa" (City of God)
Th. Giêrônimô*		347	30 tháng 9,420	1298	Dalmatia		Linh mục, thầy giảng, tu sĩ	người đã có công dịch Kinh Thánh ra tiếng latinh, được gọi là bản Phổ Thông (Vulgata) tiếng Latinh. Lễ kính ngày 30.9.
Th. Gioan Kim Khẩu*		347	407	1568	Syria		Tổng giám mục Constantinopolis	Nhà hùng biện có tài, dám chống lại Hoàng đế của Constantinopoli lúc đó theo lạc giáo của Ariô, nên thánh nhân bị đày và chết trong cảnh bị đày. Lễ kính ngày 13.9.
Th. Basiliô Cả*		330	1 tháng 1,379	1568	Cappadocia		Giám mục Caesarea	Người có công tổ chức lại tinh thần đan viện đông phương. Lễ kính ngày 02.01.
Th. Ghêgôriô thành Nazianzus*		329	25 tháng 1,389	1568	Cappadocia		Tổng giám mục thành Constantinople	Nhà thần học nổi danh, có công giải thích những mầu nhiệm Kitô một cách sâu xa. Lễ kính ngày 02.01.
Th. Athanasiô*		298	2 tháng 5,373	1568	Ai Cập		Tổng giám mục thành Alexandria, Thượng phụ	Người đã bênh vực thần tính của Chúa Giêsu chống lại ông Ariô, và là một trong những vị thánh tiến sĩ nổi tiếng của Giáo hội Công giáo Đông Phương. Lễ kính ngày 02.5.
Th. Tôma Aquinô		1225	7 tháng 3, 1274	1568	Ý	Thiên sứ tiến sĩ Doctor angelicus Toàn năng tiến sĩ Doctor communis	Linh mục, thần học gia, triết gia, tu sĩ Dòng Đôminicô	Tác giả của tập Thần học Đại toàn (Summa Theologica). Lễ kính ngày 28.01.
Th. Bônavêntura		1221	15 tháng 7,1274	1588	Ý	Xí thiên sứ tiến sĩ Doctor seraphicus	Hồng y, Giám mục thành Albano, thần học gia, triết gia, ngoại trưởng, tu sĩ bề trên Dòng Phanxicô	Lễ kính ngày 15.7.
Th. Ansenmô		1033 hoặc 1034	21 tháng 4, 1109	1720	Ý	Tráng lệ tiến sĩ Doctor magnificus Thánh mẫu học tiến sĩ Doctor Marianus	Đan viện phụ,Tổng Giám mục thành Canterbury, tu sĩ Dòng Bênêđíchtô	Sang truyền giáo tại Canterbury, Anh Quốc. Lễ kính ngày 21.4.
Th. Isiđôrô*		560	4 tháng 4, 636	1722	Tây Ban Nha		Giám mục thành Sevilla	Người có công tổ chức lại Giáo hội Công giáo Tây Ban Nha thời đó, tác giả bách khoa toàn thư, lịch sử học giả. Lễ kính ngày 04.4.
Th. Phêrô Kim Ngôn*		406	450	1729	Ý		Giám mục thành Ravenna	Nổi tiếng về những bài giảng và những bài viết về Thiên Chúa Ba Ngôi. Lễ kính ngày 30.7.
Th. Lêôn Cả*		400	10 tháng 11,461	1754	Ý		Giáo hoàng, Giám mục thành Rôma, Thượng phụ	Chủ tọa công đồng Khankêđôn Lễ kính ngày 10.10.
Th. Phêrô Đamianô		1007	21 hoặc 22 tháng 2,1072	1828	Ý		hồng y Giám mục thành Ostia, nhà truyền giáo, tu sĩ Dòng Biển Đức	Đại diện Đức Giáo hoàng trong nhiều Công Nghị. Lễ kính ngày 21.02.
Th. Bênađô thành Clairvaux		1090	21 tháng 8, 1153	1830	Pháp	Lưu mật tiến sĩ Doctor mellifluus	linh mục, tu sĩ Dòng Xitô	Người có công canh tân dòng Xitô. Lễ kính ngày 20.8.
Th. Hilariô thành Poitiers*		300	367	1851	Pháp		Giám mục thành Poitiers	Đã dấn thân chống lại lạc giáo của Ariô, trong tập sách nổi tiếng của ngài có tựa đề là "Tam Vị Nhất Thể Luận" (De Trinitate). Lễ kính ngày 13.01.
Th. Anphongsô Maria de' Liguori		1696	1 tháng 8,1787	1871	Ý	Nhiệt thành tiến sĩ Doctor zelantissimus	Giám mục Sant'Agata de' Goti, sáng lập Dòng Chúa Cứu Thế	Sáng lập dòng Chúa Cứu Thế, chuyên môn về thần học luân lý. Lễ kính ngày 01.8.
Th. Phanxicô Salêsiô		1567	28 tháng 12,1622	1877	Pháp	Ái đức tiến sĩ Doctor caritatis	Giám mục thành Geneva	Lễ kính ngày 24.01.
Th. Kirilô thành Alexandria*		376	27 tháng 6,444	1883	Ai Cập		Tổng giám mục thành Alexandria, Thượng phụ	Một trong những người có công tổ chức Công Đồng Êphêsô vào năm 431, và chống lại bè rối của Néttôriô. Lễ kính ngày 27.6.
Th. Kirilô thành Jerusalem*		315	386	1883	Jerusalem		Giám mục thành Jerusalem	Nhà hùng biện lỗi lạc. Lễ kính ngày 18.3.
Th. Gioan thành Damascus*		676	5 tháng 12,749	1883	Syria		Linh mục, tu sĩ, truyền giáo	Có công áp dụng triết học của Aristote để giải thích giáo lý công giáo, chống lại lạc giáo phá hoại ảnh tượng, bênh vực việc sử dụng, tôn kính ảnh tượng, bênh vực việc sùng kính Đức Bà Maria. Lễ kính ngày 04.12.
Th. Bêđa Khả kính*		672	27 tháng 5,735	1899	Anh		Linh mục, truyền giáo	dòng Biển Đức, người Anh, có công dịch Kinh Thánh sang tiếng Anh cổ. Lễ kính ngày 25.5.
Th. Épraem*		306	373	1920	Syria		Phó tế	Rất giỏi về Kinh Thánh và việc mục vụ, tác giả của nhiều ca vịnh và của tập sách có tựa đề là "Chú Giải Kinh Thánh". Lễ kính ngày 09.6.
Th. Phêrô Canisiô		1521	21 tháng 12,1597	1925	Hà Lan		Linh mục, tu sĩ Dòng Tên	Lễ kính ngày 21.12
Th. Gioan Thánh Giá		1542	14 tháng 12,1591	1926	Tây Ban Nha	Thần bí tiến sĩ Doctor mysticus	Linh mục, nhà thần học theo thần bí chủ nghĩa, hội tổ Dòng Cát Minh Đi Dép (OCD)	Cộng tác với thánh Têrêsa thành Avila, để sáng lập dòng nam Camêlô Đi Dép. Lễ kính ngày 14.12.
Th. Rôbêtô Bêlaminô		1542	17 tháng 9,1621	1931	Ý		Giám mục thành Capua, triết gia, tu sĩ Dòng Tên	Lễ kính ngày 17.9.
Th. Anbêtô Cả		1193	15 tháng 11,1280	1931	Đức	Bách khoa học tiến sĩ Doctor universalis	Giám mục, triết gia, thần học gia tu sĩ Dòng Đôminicô	Thầy dạy Thánh Tômasô Aquinô. Lễ kính ngày 15.11.
Th. Antôniô Patavinô		1195	13 tháng 6,1231	1946	Bồ Đào Nha	Phúc âm tiến sĩ Doctor evangelicus	Linh mục, tu sĩ Dòng Phanxicô	Lễ kính ngày 13.6.
Th. Laorenxô thành Brindisi		1559	22 tháng 7,1619	1959	Ý	Tông đồ tiến sĩ Doctor apostolicus	Linh mục, nhà ngoại giao, tu sĩ Dòng Capuchin	Đi rao giảng khắp Âu Châu, và qua đời tại Lisbon. Lễ kính ngày 21.6.
Th. Têrêsa thành Ávila		1515	4 tháng 10,1582	1970	Tây Ban Nha		Nhà thần học theo chủ nghĩa thần bí, nữ tu sĩ, hội tổ Dòng Cát Minh Đi Dép	Người có công sáng lập dòng nữ Camêlô Đi Dép. Lễ kính ngày 15.10.
Th. Catarina thành Siena		1347	29 tháng 4,1380	1970	Ý		Nhà thần học, trinh nữ tận hiến, thành viên Dòng Ba Đôminicô	Có công hiệp nhất giáo hội bị chia rẽ lúc đó. Lễ kính ngày 29.4.
Th. Têrêsa Hài đồng Giêsu	không khung	1873	30 tháng 9,1897	1997	Pháp		Nữ tu sĩ Dòng Cát Minh Đi Dép	Nổi tiếng về lòng đơn sơ và sự nhẫn nhục. Lễ kính ngày 01.10.
Th. Gioan thành Ávila		1500	1569	2012	Tây Ban Nha		Linh mục, thần học gia theo chủ nghĩa thần bí	Lễ kính ngày 10.5.
Th. Hinđêgađi thành Bingen		1098	1179	2012	Đức		Nữ tu sĩ Dòng Biển Đức	Lễ kính ngày 17.9.
Th. Ghêgôriô thành Narek		951	1003 hoặc 1010	2015	Armenia		Tu sĩ, linh mục, nhà thơ, nhà thần bí	có lòng sùng mộ Đức Trinh Nữ Maria. Lễ kính ngày 27.02

Tham khảo