Tiếng Việt-Mường nguyên thủy

Tiếng Việt-Mường nguyên thủy Tiếng Việt-Chứt nguyên thủy
Phân loại	Nam Á Ngữ chi Việt (nguyên thủy) Tiếng Việt-Mường nguyên thủy Tiếng Việt-Chứt nguyên thủy
Mã ngôn ngữ

Tiếng Việt-Chứt nguyên thủy^[1] hay tiếng Việt-Mường nguyên thủy^[2] (dù tên này có thể chỉ ngôn ngữ tiền thân của riêng tiếng Việt và Mường) hay tiếng Việt-Mường chung, tiếng Anh gọi là Proto-Vietic, là một ngôn ngữ phục dựng, được coi như tiền thân của mọi ngôn ngữ trong ngữ chi Việt.^[2]

Từ vựng

Từ vựng tiếng Việt-Mường nguyên thủy:^[3]

tiếng Việt	tiếng Việt-Mường nguyên thủy
rộng	*roːŋʔ
đi	*diː / tiː
dày	*k-daj
nặng	*-naŋʔ
người	*ŋaːj
vợ	*-bəːʔ
chồng	*ɟoːŋ, *p-ʄoːŋ
cá	*ʔa-kaːʔ
chim	*-ciːm
chó	*ʔa-cɔːʔ
chấy	*ciːʔ
rận	*m-rəɲʔ
rắn	*p-səɲʔ
cây	*gəl, *kəl
rừng	*k-rəŋ
lá	*s-laːʔ
rễ	*k-riɛs
vỏ	*-pɔh
bông	*poːŋ
cỏ	*kɔh
da	*-taː
máu	*t-muːʔ
xương	*tʃ-ʔaːŋ > *ɟaːŋ ~ *tʃɨəŋ
trứng	*k-luŋ
sừng	*k-rəŋ
đuôi	*dɔːj ~ *tɔːj
tóc	*-suk
mắt	*mat
mũi	*muːs
miệng	*mɛːŋʔ
răng	*k-saŋ
lưỡi	*laːs
móng	*-mɔːŋʔ
chân	*ɟiːŋ ~ *ciɲ
đầu gối	*t-kuːlʔ
tay	*siː
cánh	*kɛːŋʔ
bụng	*buŋʔ
ruột	*rɔːc
cổ	*koh
lưng	*k-ləŋ
vú	*b-rn-uːʔ ~ *k-buːʔ
nghe	*ŋɛː
sống	*k-roːŋʔ
chết	*k-ceːt
giết	*k-ə-ceːt
bay	*pər
hát	*haːt
(mặt) trăng	*b-laŋ
sao	*k-raːw
nước	*ɗaːk
mưa	*k-maː
muối	*ɓɔːjʔ
đá	*l-taːʔ
cát	*t-kaːc
bụi	*buːlʔ
đất	*tət
mây	*k-məl
trời	*b-ləːj
gió	*k-jɔːʔ > *kʰjɔːʔ
khói	*k-hɔːjʔ > *kʰɔːjʔ
tro	*p-lɔː
núi	*doːl
đỏ	*tɔh
đêm	*teːm
ngày	*-ŋiː
năm	*c-n-əm < *cəm
mới	*ɓəːjʔ
khô	*kʰoː
một	*moːc
hai	*haːr
ba	*paː
bốn	*poːnʔ
năm	*ɗam
sáu	*p-ruːʔ > *pʰruːʔ ~ *kʰluːʔ
bảy	*pəs
tám	*saːmʔ
chín	*ciːnʔ
mười	*maːl
trăm	*k-lam

Xem thêm

• Tiếng Nam Á nguyên thủy

Tham khảo

1. Gọi là "Proto Việt Chứt" trong Nguyễn Ngọc San, 2003. Tìm hiểu tiếng Việt lịch sử. Nhà xuất bản Đại học Sư phạm.
2. ^ Trần Trí Dõi. 2011. Giáo trình lịch sử tiếng Việt. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
3. Ferlus, Michel. 2007. Lexique de racines Proto Viet-Muong. Mon-Khmer Etymological Database. (tiếng Pháp)