Tiếng Nam Á nguyên thủy

Tiếng Nam Á nguyên thủy
Phân loại	Nam Á (nguyên thủy) Tiếng Nam Á nguyên thủy
Mã ngôn ngữ

Tiếng Nam Á nguyên thủy (tiếng Anh gọi là Proto-Austroasiatic, viết tắt PAA) là một ngôn ngữ phục dựng, được coi như tiền thân của mọi ngôn ngữ Nam Á.^[1]

Từ vựng

Từ vựng tiếng Nam Á nguyên thủy (Sidwell và Rau 2015:340-363):^[2]

tiếng Anh	tiếng Việt	tiếng Nam Á nguyên thủy	từ hậu thân tiếng Việt (nếu có)
all	tất cả	*klɔʔ
all	tất cả	*tum
ashes	tro	*bɔh, *buːh
bark	vỏ	*-pɔːk
belly	bụng	*buŋ	> bụng
middle	giữa	*kluŋ	> trong
belly	bụng	*wiəŋ
bird	chim	*ciːm, *ceːm	> chim
to bite	cắn	*kap	> cạp
to bite	cắn	*kat
to bleed	chảy máu	*saːm	> tươm (?)
to bleed	chảy máu	*ɟhaːm, *(b/m)haːm
bone	xương	*cʔaːŋ	> xương
breast	vú	*toːh
to ignite	đốt	*coːh
to ignite	đốt	*tɔːt, *tuːt	> đốt
to burn	cháy	*guːc
fingernail	móng tay	*-rsiːm
cloud	mây	*rməl	> mây
cloud(y)	(nhiều) mây	*ʔuːt
cold	lạnh	*tkat
cold	lạnh	*ŋi(ə)t
to arrive	đến	*truh
to die	chết	*kceːt	> chết
dog	chó	*cɔːʔ	> chó
to drink	uống	*ʔuək
to suck, drink	hút, uống	*hoːc	> hút
dry	khô	*raɲ
ear	tai	*-toːr
earth	đất	*tiʔ
to eat	ăn	*caːʔ
egg	trứng	*p(n)ləːŋ
egg	trứng	*-tap
egg	trứng	*ktam
eye	mắt	*mat	> mắt
fat, oil	dầu	*pri(ə)ŋ
fat, oil	dầu	*klaɲ
fire	lửa	*ʔuːs, *ʔɔːs	> củi
fish	cá	*kaʔ	> cá
to fly	bay	*par	> bay
to fly	bay	*həːr
foot, leg	chân	*ɟəːŋ	> chân
full	đầy	*biːŋ; *beːɲ
to give	cho	*ʔam
to give	cho	*ʔa(ː)n
to give	cho	*ʔVːj
good	tốt	*ləʔ, *lʔɔʔ
young, green	trẻ, xanh	*kciʔ
green	xanh	*-ŋaːr
hair	tóc	*suk, *sɔːk	> tóc
hand, arm	tay	*tiːʔ	> tay (?)
to hear	nghe	*ktəŋ
to hear	nghe	*rməŋ
to hear	nghe	*saŋ
heart	tim	*(p)nɔːs
horn	sừng	*draŋ
horn	sừng	*krəŋ	> sừng
I	tôi	*ʔaɲ
to die	chết	*krceːt	> giết
knee	đầu gối	*-kuːl	> gối
to know	biết	*naŋ
leaf	lá	*slaʔ	> lá
liver	gan	*kləːm
liver	gan	*ris
high, long	cao, dài	*ɟroŋ, *ɟrɔŋ
long	dài	*ɟləːŋ, *ɟliːŋ
louse	chấy	*ciːʔ	> chấy
much, many	nhiều	*gləŋ
flesh	thịt	*sac
moon	mặt trăng	*khaj
hill, mountain	đồi núi	*bruːʔ	> rú (trong rừng rú)
hill	đồi	*bnəm
hill	đồi	*du(ə)l	> đồi
mountain	núi	*-mɔl
mouth, opening	miệng, mở	*paːŋ
mouth	miệng	*mɔːɲ	> miệng
nose, beak	mũi, mỏ	*smuər
name	tên	*-məh
neck	cổ	*kɔʔ	> cổ
nape	gáy	*-kɔːŋ
throat	họng	*-lɔːŋ
new	mới	*tmiːʔ
night	đêm	*cəːm
night	đêm	*-tam	> đêm (?)
nose	mũi	*mɔːh, *muːh, *muːs	> mũi
used up, lacking	thiếu	*ʔət	> hết
not	không	*ʔam
one	một	*diʔ
one	một	*muəj, *moːj	> một
person	người	*ʔiːʔ
person	người	*mraʔ
rain	mưa	*gmaʔ	> mưa
sky, rain	trời, mưa	*briːʔ
red	đỏ	*-saw
road, way	đường	*kraʔ	> sá (trong đường sá)
road, way	đường	*ɗeːŋ, *ɗiəŋ
road, way	đường	*truːŋ,*trɔːŋ
road, way	đường	*glɔːŋ
root	rễ	*riəs	> rễ
round	tròn	*wi(ə)l
sand	cát	*ksa(ː)c	> cát
to see	nhìn	*jɔl
to sit down	ngồi	*ŋgu(ː)j	> ngồi
to sit, stay	ngồi, ở	*-kuːʔ
skin	da	*huːr
to lie down, sleep	ngủ	*tiək
to lie down, sleep	ngủ	*ɓic
small	nhỏ	*dit, *kɗi(ə)t	> nít (trong con nít)
smoke (noun)	khói	*ptoʔ
to speak	nói	*ŋaːj
to stand up	đứng lên	*dək
to stand	đứng	*ɟə(ː)ŋ, *ɟuːŋ
to stand	đứng	*taːw
star	sao	*s(ʔ)maɲ
stone	đá	*tmɔʔ
sun, day	ngày	*tŋiːʔ	> ngày
to swim, wade	bơi	*loːj	> lội
tail	đuôi	*sntaʔ
stalk, tail	cuống, đuôi	*-dɔːŋ
that (distal)	kia	*tiːʔ	> đấy
that (medial)	đó	*tɔʔ	> đó
3rd person	nó, ấy	*gi(ː)ʔ
this (proximal)	này	*niʔ; *neʔ	> này
this; here	này, đây	*nɔ(ː)ʔ
you (singular)	mày	*miːʔ	> mi, mày
tongue	lưỡi	*lntaːk
tooth	răng	*lmVɲ
tooth	răng	*sraŋ
tooth	răng	*p(i)əŋ
tree, wood	cây	*ɟhuːʔ, *ɟhiːʔ
trunk, stem, tree	thân cây	*tnəːm
two	hai	*ɓaːr	> hai
hot	nóng	*toʔ
hot	nóng	*taɲ
warm	ấm	*(s)ʔ(a/ə)m	> ấm
water	nước	*ɗaːk	> nước
we (inclusive)	chúng ta	*ʔiːʔ
we (exclusive)	chúng tôi	*ʔjeːʔ
what	gì	*məh
white	trắng	*ɓɔːk
white	trắng	*-lɔːk
who	ai	*mVh	> mô
woman, female	nữ	*kan
wife	vợ	*k(-)duər
yellow	vàng	*-ŋaːr

Xem thêm

• Tiếng Việt-Mường nguyên thủy

Tham khảo

1. Jenny, Mathias and Paul Sidwell, eds (2015). The Handbook of Austroasiatic Languages. Leiden: Brill.
2. Sidwell, Paul and Felix Rau (2015). "Austroasiatic Comparative-Historical Reconstruction: An Overview." In: Jenny, Mathias and Paul Sidwell, eds (2015). The Handbook of Austroasiatic Languages. Leiden: Brill.

Tài liệu

• Trần Trí Dõi. 2011. Giáo trình lịch sử tiếng Việt. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.