Bang

Đối với các định nghĩa khác, xem Bang (thực vật).

Bang hoặc tiểu bang (tiếng Anh: federated state nhưng state được dùng thường xuyên hơn) là một cộng đồng lãnh thổ có hiến pháp riêng và hình thành nên một phần của một liên bang.^[1] Những bang như thế khác biệt với các quốc gia có chủ quyền (sovereign state) ở chỗ các bang đã chuyển nhượng một phần chủ quyền của mình cho một chính phủ liên bang.^[2] Một bang nắm giữ thẩm quyền hành chính trên một lãnh thổ địa lý nhất định và là một thể thức chính quyền vùng.

Trong một số trường hợp, liên bang được tạo ra từ một liên minh gồm những thực thể chính trị, có thể là độc lập hay là lãnh thổ phụ thuộc của một thực thể có chủ quyền khác (thông thường nhất là một cường quốc thực dân). Trong những trường hợp khác, các bang từ từ được tạo ra bởi một chính phủ nhất thể theo hướng phân quyền để tạo điều kiện cho việc lập ra hiến pháp liên bang. Một khi hiến pháp liên bang được hình thành thì những luật lệ chi phối quan hệ giữa quyền lực vùng và quyền lực liên bang sẽ trở thành một phần của luật quốc nội.

Tại các quốc gia có hiến pháp liên bang, chủ quyền được chia sẻ giữa chính phủ liên bang và chính quyền bang. Các bang này tự trị một phần và thường thường được hưởng một cấp độ tự trị đáng kể. Trong đa số trường hợp, bên trong lãnh thổ riêng của mình, quyền và quyền lực hành chính của một bang không bị chính phủ liên bang lật ngược hay phủ quyết. Tuy nhiên, các luật lệ chi phối quan hệ giữa quyền lực vùng và liên bang có thể được tu chính qua hiến pháp liên bang hay hiến pháp bang.

Danh sách các bang theo từng liên bang

Hiện tại

"Các đơn vị liên bang" trong bảng dưới đây có quyền lực chính quyền gắn liền trong hệ thống hiến pháp liên bang trong khi đó "các đơn vị khác" được chính phủ liên bang trao cho quyền lực hay được chính phủ liên bang điều hành trực tiếp.

Liên bang	Các đơn vị liên bang	Các đơn vị khác
Argentina [3]	23 tỉnh: Tỉnh Buenos Aires Tỉnh Catamarca Tỉnh Chaco Tỉnh Chubut Tỉnh Córdoba Tỉnh Corrientes Tỉnh Entre Ríos Tỉnh Formosa Tỉnh Jujuy Tỉnh La Pampa Tỉnh La Rioja Tỉnh Mendoza Tỉnh Misiones Tỉnh Neuquén Tỉnh Río Negro Tỉnh Salta Tỉnh San Juan Tỉnh San Luis Tỉnh Santa Cruz Tỉnh Santa Fe Tỉnh Santiago del Estero Tỉnh Tierra del Fuego Tỉnh Tucumán	1 thành phố tự trị: Buenos Aires
Úc [4]	6 bang: New South Wales Queensland Nam Úc Tasmania Victoria Tây Úc	10 lãnh thổ: Lãnh thổ Thủ đô Úc Lãnh thổ Vịnh Jervis Lãnh thổ Bắc Úc Đảo Christmas Quần đảo Cocos (Keeling) Đảo Norfolk [5] Quần đảo Ashmore và Cartier Lãnh thổ châu Nam Cực thuộc Úc Quần đảo Biển Coral Đảo Heard và quần đảo McDonald
Áo [6]	9 bang: Viên Hạ Áo Thượng Áo Styria Tyrol Carinthia Salzburg Vorarlberg Burgenland
Bỉ [7]	3 vùng: Flanders Wallonia Vùng thủ đô Brussels
Bosna và Hercegovina	2 thực thể: [5] Cộng hòa Srpska Liên bang Bosna và Hercegovina	1 khu tự trị: Brčko(chính thức là khu vực quản lý chung của cả hai thực thể)
	Liên bang Bosna và Hercegovina tự nó là một liên bang có 10 tổng: Una-Sana • Posavina • Tuzla • Zenica-Doboj • Bosnian Podrinje • Central Bosnia • Herzegovina-Neretva • Tây Herzegovina • Sarajevo • Tây Bosnia
Brasil [8]	26 bang: Acre Amapá Amazonas Pará Rondônia Roraima Tocantins Alagoas Bahia Ceará Maranhão Paraíba Pernambuco Piauí Rio Grande do Norte Sergipe Goiás Mato Grosso Mato Grosso do Sul Espírito Santo Minas Gerais Rio de Janeiro São Paulo Paraná Rio Grande do Sul Santa Catarina
	1 quận liên bang: Quận liên bang Brasília[Các bang 1]
	5.564 khu tự quản[9]
Canada [10]	10 tỉnh bang: Alberta British Columbia Manitoba New Brunswick Newfoundland và Labrador Nova Scotia Ontario đảo Prince Edward Quebec Saskatchewan	3 lãnh thổ: tây bắc Territories Nunavut Yukon
Comoros	3 đảo: [5] Anjouan Grande Comore Mohéli
Ethiopia [11]	9 vùng: Afar • Amhara • Benishangul-Gumuz • Gambela • Harari • Oromiya • Somali • Vùng Các dân tộc Phương Nam • Tigray	2 thành phố đặc quyền: Addis Ababa • Dire Dawa
Đức [12]	16 bang: Baden-Württemberg Bayern Berlin Brandenburg Bremen Hamburg Hessen Mecklenburg-Vorpommern Niedersachsen Nordrhein-Westfalen Rheinland-Pfalz Saarland Sachsen Sachsen-Anhalt Schleswig-Holstein Thüringen
Ấn Độ [13]	28 bang: Andhra Pradesh • Arunachal Pradesh • Assam • Bihar • Chhattisgarh • Goa • Gujarat • Haryana • Himachal Pradesh • Jammu và Kashmir • Jharkhand • Karnataka • Kerala • Madhya Pradesh • Maharashtra • Manipur • Meghalaya • Mizoram • Nagaland • Orissa • Punjab • Rajasthan • Sikkim • Tamil Nadu • Tripura • Uttar Pradesh • Uttarakhand • Tây Bengal	7 lãnh thổ liên bang: Quần đảo Andaman và Nicobar • Chandigarh • Dadra và Nagar Haveli • Daman và Diu • Lakshadweep • Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia • Puducherry
Iraq [14]	18 tỉnh: Baghdad • Salāh ad-Dīn • Diyālā • Wāsit • Maysān • Al-Basrah • Dhī Qār • Al-Muthannā • Al-Qādisiyyah • Bābil • Karbalā' • An-Najaf • Al-Anbar • Nīnawā • Duhok • Arbīl • Kirkuk (hoặc At-Ta'mim) • As-Sulaymāniyyah	Vùng tự trị:  Iraqi Kurdistan [5] (Vùng này chồng lấn khu vực của các tỉnh)
Malaysia [15]	13 bang: Johor Kedah Kelantan Malacca Negeri Sembilan Pahang Penang Perak Perlis Sabah Sarawak Selangor Terengganu	3 lãnh thổ liên bang: Putrajaya Kuala Lumpur Labuan
México [16]	31 bang: Aguascalientes Baja California Baja California Sur Campeche Chiapas Chihuahua Coahuila Colima Durango Guanajuato Guerrero Hidalgo Jalisco México State Michoacán Morelos Nayarit Nuevo León Oaxaca Puebla Querétaro Quintana Roo San Luis Potosí Sinaloa Sonora Tabasco Tamaulipas Tlaxcala Veracruz Yucatán Zacatecas	1 đặc khu liên bang: Đặc khu liên bang (Ciudad de México)
Liên bang Micronesia [17]	4 bang: Chuuk Kosrae Pohnpei Yap
Nepal	14 vùng: Bagmati • Bheri • Dhawalagiri • Gandaki • Janakpur • Karnali • Koshi • Lumbini • Mahakali • Mechi • Narayani • Rapti • Sagarmatha • Seti
Nigeria [18]	36 bang: Anambra • Enugu • Akwa Ibom • Adamawa • Abia • Bauchi • Bayelsa • Benue • Borno • Cross River • Delta • Ebonyi • Edo • Ekiti • Gombe • Imo • Jigawa • Kaduna • Kano • Katsina • Kebbi • Kogi • Kwara • Lagos • Nasarawa • Bang Niger • Ogun • Ondo • Osun • Oyo • Plateau • Rivers • Sokoto • Taraba • Yobe • Zamfara	1 lãnh thổ liên bang: Abuja
Pakistan [19]	4 tỉnh: Balochistan • Khyber Pakhtunkhwa • Punjab • Sindh	2 khu tự trị: [5] Azad Kashmir Gilgit-Baltistan
		2 lãnh thổ: Lãnh thổ Thủ đô Islamabad • Các khu bộ lạc do liên bang quản trị
Liên bang Nga [20][21]	21 cộng hòa: [5] Adygea Altai Bashkortostan Buryatia Chechnya Chuvashia Dagestan Ingushetia Kabardino-Balkaria Kalmykia Karachay-Cherkessia Karelia Khakassia Cộng hòa Komi Cộng hòa Krym Mari El Mordovia Bắc Ossetia-Alania Cộng hòa Sakha Tatarstan Tuva Udmurtia
	46 tỉnh (oblast): Amur Arkhangelsk Astrakhan Belgorod Bryansk Chelyabinsk Irkutsk Ivanovo Kaliningrad Kaluga Kemerovo Kirov Kostroma Kurgan Kursk Leningrad Lipetsk Magadan Moskva Murmansk Nizhny Novgorod Novgorod Novosibirsk Omsk Orenburg Oryol Penza Pskov Rostov Ryazan Sakhalin Samara Saratov Smolensk Sverdlovsk Tambov Tomsk Tver Tula Tyumen Ulyanovsk Vladimir Volgograd Vologda Voronezh Yaroslavl
	9 khu (krai): Altai Kamchatka Khabarovsk Krasnodar Krasnoyarsk Perm Primorsky Stavropol Zabaykalsky
	1 tỉnh (oblast) tự trị: [5] Oblast Tự trị Do Thái
	4 vùng (okrug) tự trị: [5] Chukotka Khanty-Mansi Nenets Yamalo-Nenets
	2 thành phố cấp liên bang: Moskva Saint Petersburg Sevastopol
Saint Kitts và Nevis	14 quận (từ tiếng Anh parish nghĩa gốc là giáo khu): Christ Church Nichola Town  • Saint Anne Sandy Point  • Saint George Basseterre  • Saint John Capesterre  • Saint Mary Cayon  • Saint Paul Capesterre  • Saint Peter Basseterre  • Saint đảo Thomas Middle  • Trinity Palmetto Point  • Saint George Gingerland  • Saint James Windward  • Saint John Figtree  • Saint Paul Charlestown  • Saint Thomas Lowland	Bang tự trị: Nevis (gồm có 5 quận). [5]
Sudan [22]	25 bang: Al Jazirah  • Blue Nile/Central  • Sennar  • White Nile  • North Darfur  • South Darfur  • Tây Darfur  • Lakes  • miền bắc Bahr el Ghazal  • miền tây Bahr el Ghazal  • Warrap  • Central Equatoria  • Eastern Equatoria  • miền tây Equatoria  • Kassala  • Al Qadarif  • Biển Đỏ  • Khartoum  • North Kurdufan  • South Kurdufan  • miền bắc  • River Nile  • Jonglei  • Unity  • Upper Nile	Các vùng tự trị: [5] Nam Sudan Vùng chuyển tiếp Darfur (Các vùng được thành lập bởi một số bang)
Thụy Sĩ [23]	26 tổng (kanton): Zürich Bern Luzern Uri Schwyz Obwalden Nidwalden Glarus Zug Fribourg Solothurn Basel-Stadt Basel-Landschaft Schaffhausen Appenzell Ausserrhoden Appenzell Innerrhoden St. Gallen Graubünden Aargau Thurgau Ticino Vaud Valais Neuchâtel Genève Jura
Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất [24]	7 tiểu vương quốc: Abu Dhabi Ajman Dubai Fujairah Ras al-Khaimah Sharjah Umm al-Quwain
Hoa Kỳ [25]	50 tiểu bang: Alabama Alaska Arizona Arkansas California Colorado Connecticut Delaware Florida Georgia Hawaii Idaho Illinois Indiana Iowa Kansas Kentucky Louisiana Maine Maryland Massachusetts Michigan Minnesota Mississippi Missouri Montana Nebraska Nevada New Hampshire New Jersey New Mexico New York Bắc Carolina Bắc Dakota Ohio Oklahoma Oregon Pennsylvania Rhode Island Nam Carolina Nam Dakota Tennessee Texas Utah Vermont Virginia Washington Tây Virginia Wisconsin Wyoming	Các lãnh thổ chưa hợp nhất (chưa sáp nhập vào Hoa Kỳ): Samoa thuộc Mỹ Guam Quần đảo Bắc Mariana Puerto Rico Quần đảo Virgin thuộc Mỹ Đảo Baker  • Đảo Howland  • Đảo Jarvis  • Đảo Johnston  • Đảo đá Kingman  • Đảo Midway  • Đảo Navassa  • Đảo Wake (Hoa Kỳ cũng có tuyên bố chủ quyền đối với Bãi Bajo Nuevo và Bãi Serranilla).
		1 đặc khu liên bang: Đặc khu Columbia
		1 lãnh thổ hợp nhất (sáp nhập): Đảo Palmyra
Venezuela [26]	23 bang: Amazonas Anzoátegui Apure Aragua Barinas Bolívar Carabobo Cojedes Delta Amacuro Falcón Guárico Lara Mérida Miranda Monagas Nueva Esparta Portuguesa Sucre Táchira Trujillo Vargas Yaracuy Zulia	1 đặc khu liên bang: Đặc khu thủ đô Venezuela
		1 lãnh thổ phụ thuộc liên bang: Các lãnh thổ phụ thuộc liên bang Venezuela

Ghi chú

1. Thành phố liên bang có một mức độ tự trị bằng với các đơn vị chính khác của liên bang.

Xem thêm

• Danh sách các bang có chủ quyền
• Danh sách các vùng tự trị theo từng quốc gia
• Liên bang
• Quốc gia liên kết

Tham khảo

1. The Australian National Dictionary: Fourth Edition, pg 1395. (2004) Canberra. ISBN 978-0-19-551771-2.
2. “Constitution of the United States of America: Tenth Amendment, Reserved Powers”. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2007. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2011.
3. Kate Daniel & Special Broadcasting Service Corporation (2008). SBS World Guide: The Complete Fact File on Every Country, 16th ed. Prahran, Victoria, Australia: Hardie Grant Books. tr. 827. ISBN 978-1-74066-648-0. p26.
4. SBS World Guide 2008, p38
5. ^ Khu tự trị
6. SBS World Guide 2008, p46
7. SBS World Guide 2008, p74
8. SBS World Guide 2008, p101
9. The 1988 Brazilian Constitution treats the municipalities as parts of the Federation and not simply dependent subdivisions of the states.Article 18 Lưu trữ 2011-01-01 tại Wayback Machine
10. SBS World Guide 2008, p132
11. SBS World Guide 2008, p239
12. SBS World Guide 2008, p275
13. SBS World Guide 2008, p328
14. SBS World Guide 2008, p346
15. SBS World Guide 2008, p460
16. SBS World Guide 2008, p481
17. SBS World Guide 2008, p486
18. SBS World Guide 2008, p537
19. SBS World Guide 2008, p549
20. SBS World Guide 2008, p600
21. Federal structure of Russia, Article 65 of Russian Constitution.
22. SBS World Guide 2008, p687
23. SBS World Guide 2008, p700
24. SBS World Guide 2008, p760
25. SBS World Guide 2008, p774
26. SBS World Guide 2008, p798