Nguyễn Phước tộc

Nguyễn Phúc tộc Nguyễn Phước tộc 阮福族
Imperial House
Quốc gia	Nam Hà / Đàng Trong Nhà Nguyễn Xứ bảo hộ Trung Kỳ và Bắc Kỳ Đế quốc Việt Nam Hoàng triều Cương thổ
Thành lập	1558
Người sáng lập	Nguyễn Hoàng[a]
Người đứng đầu hiện tại	Nguyễn Phúc Bảo Ngọc
Người cầm quyền cuối cùng	Bảo Đại
Danh hiệu	Chúa Nguyễn Chúa Đàng Trong (主塘中)[1] Thái phó Trừng quốc công (太傅澄國公)[2][3] Thái bảo quận công (太保郡公)[2][3] Nguyễn Vương[4] Quốc vương (國王)[2][3] Nhà Nguyễn Hoàng đế Đại Việt Hoàng đế Việt Nam Hoàng đế Đại Nam Thiên tử Quốc gia Việt Nam Quốc trưởng Quốc gia Việt Nam
Tên gọi chính thức	"Hoàng đế Bệ hạ" Đức (德)[5] Hoàng thượng (皇上)[5]
Truyền thống	Nho giáo, Phật giáo, và Công giáo
Di sản	Tử Cấm Thành Huế
Phế truất	1777 (Khởi nghĩa Tây Sơn) 1945 (Chiếu thoái vị của Bảo Đại)[b] Trưng cầu dân ý Quốc gia Việt Nam 1955 1955 (bãi bỏ Hoàng triều Cương thổ)
Nhánh gia đình	Tôn Thất, Tôn Nữ

Nguyễn Phúc tộc Nguyễn Phước tộc
Tên tiếng Việt
Chữ Quốc ngữ	Nguyễn Phúc tộc / Nguyễn Phước tộc
Chữ Hán	阮福族

Nguyễn Phúc (chữ Hán: 阮福, thường được gọi là Nguyễn Phúc hoặc Nguyễn Phước ) là một nhánh của họ Nguyễn ở Việt Nam, nổi tiếng vì có các thành viên từng là chúa và hoàng tộc nhà Nguyễn (1558-1777, 1780-1945). Nguyễn Bặc (924-979), công thần khai quốc của nhà Đinh, là thủy tổ của dòng họ này.

Phân bố

Hiện nay họ Nguyễn Phúc (Nguyễn Phước) có một nhánh tại làng Đại Quan, xã Đại Hưng, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên; một nhánh tại làng Siêu Quần, xã Phong Bình, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế; một nhánh tại thôn đại vỹ và châu phong xã Liên Hà, huyện Đông Anh, Hà Nội; một nhánh tại thôn Lang Can xã Thanh Lang huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương ; một nhánh nhỏ ở xã Thạch Xá, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội; một nhánh ở xã Nam Cao, xã Vũ Công - huyện Kiến Xương và huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình; và phường Hưng Dũng, thành phố Vinh, một nhóm ở xóm Yên Tiền, xã Diễn Thành, huyện Diễn Châu và xã Văn Thành, huyện Yên Thành, tỉnh Nghệ An; một nhánh ở xã Giao Yến, huyện Giao Thủy, tỉnh Nam Định; thêm một nhánh tại thôn 4 xã Nga Văn huyện Nga Sơn tỉnh Thanh Hóa.

Trưởng tộc

Danh sách liệt kê dưới đây lấy trong phả hệ gia tộc. Một số trường hợp các vị Hoàng đế bị Thực dân Pháp phế truất và tôn một vị thuộc nhánh khác lên nối ngôi. Nhánh "I" là nhánh chính thống. Nhánh của vua Dục Đức là 15.I, 16.I, 17.I, và 18.I, còn nhánh vua Đồng Khánh là 15.II, 16.II, 17.II, 18.II, và 18.III.

Trưởng tộc Nguyễn Phúc
Thứ tự	Sinh–mất	Tại vị	Tên thật	Niên hiệu	Ghi chú	Nguồn
1	1525–1545		Nguyễn Kim			[6]
Chúa Nguyễn
2	1558–1613	1558–1613	Nguyễn Hoàng			[7]
3	1563–1635	1613–1635	Nguyễn Phúc Nguyên		Người đầu tiên dùng tên đệm "Nguyễn Phúc"	[8]
4	1601–1648	1635–1648	Nguyễn Phúc Lan			[9]
5	1620–1687	1648–1687	Nguyễn Phúc Tần			[10]
6	1650–1691	1687–1691	Nguyễn Phúc Thái			[11]
7	1675–1725	1691–1725	Nguyễn Phúc Chu			[12]
8	1696–1738	1725–1738	Nguyễn Phúc Chú			[13]
9	1714–1765	1738–1765	Nguyễn Phúc Khoát			[14]
10	1754–1777	1765–1777	Nguyễn Phúc Thuần			[15]
Hoàng đế Việt Nam
11	1762–1820	1802–1820	Nguyễn Phúc Ánh	Gia Long	Con của Nguyễn Phúc Luân.	[16]
12	1791–1841	1820–1841	Nguyễn Phúc Đảm	Minh Mạng	Con vua Gia Long.	[17]
13	1807–1847	1841–1847	Nguyễn Phúc Miên Tông	Thiệu Trị	Con vua Minh Mạng.	[18]
14.I	1829–1883	1847–1883	Nguyễn Phúc Thì	Tự Đức	Con vua Thiệu Trị.	[19]
15.I	1852–1883	20–23 tháng 7 năm 1883	Nguyễn Phúc Ưng Ái	Dục Đức	Con của Nguyễn Phúc Hồng Y, cháu vua Thiệu Trị.	[20]
14.II	1847–1883	30 tháng 7–29 tháng 11 năm 1883	Nguyễn Phúc Hồng Dật	Hiệp Hòa	Con vua Thiệu Trị.	[21]
15.III	1869–1884	1883–1884	Nguyễn Phúc Ưng Đăng	Kiến Phúc	Gọi Tự Đức bằng bác và được Tự Đức nhận làm con nuôi.	[22]
15.IV	1872–1943	1884–1885	Nguyễn Phúc Ưng Lịch	Hàm Nghi	Con của Nguyễn Phúc Hồng Cai, cháu vua Thiệu Trị.	[23]
15.II	1864–1889	1885–1889	Nguyễn Phúc Ưng Kỷ	Đồng Khánh	Gọi Tự Đức bằng bác và được Tự Đức nhận làm con nuôi	[24]
16.I	1879–1954	1889–1907	Nguyễn Phúc Bửu Lân	Thành Thái	Con vua Dục Đức. Bị người Pháp phế truất và phải nhường ngôi cho con là Duy Tân.	[25]
17.I	1900–1945	1907–1916	Nguyễn Phúc Vĩnh San	Duy Tân	Con vua Thành Thái.	[26]
16.II	1885–1925	1916–1925	Nguyễn Phúc Bửu Đảo	Khải Định	Con vua Đồng Khánh. Ông lên ngôi sau khi vua Duy Tân bị Pháp phế truất, nên có sự khác nhau về thứ tự trong phả hệ.	[27]
17.II	1913–1997	1926–1945	Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy	Bảo Đại	Con vua Khải Định. Hoàng đế An Nam từ 1926 tới 1945, Hoàng đế Việt Nam năm 1945, và Quốc trưởng Quốc gia Việt Nam từ 1949 đến 1955.	[28]
Trưởng tộc sau 1997
18.II	1934–2007	1997–2007	Nguyễn Phúc Bảo Long		Trưởng tử của vua Bảo Đại.
18.III	1944–2017	2007–2017	Nguyễn Phúc Bảo Thăng		Em trai Bảo Long.
18.I	sinh 1933	2017–nay	Nguyễn Phúc Bảo Ngọc (Guy Georges Vĩnh San)		Con cả vua Duy Tân.

Ghi chú

1. Nguyễn Kim thực chất mới là người đặt nền móng cho các vị chúa Nguyễn sau này nhưng ông chưa từng xưng Vương, nên ông không được tính là vị chúa Nguyễn đầu tiên.
2. Bảo Đại không còn vai trò gì trong nền chính trị Việt Nam sau cuộc Trưng cầu dân ý 1955.

Tham khảo

1. Albert Schroeder (1904). Chronologie des souverains de l'Annam par Albert Schroeder (bằng tiếng Pháp). tr. 24. Nguyễn 阮: Dits les seigneurs du Sud ou Chúa đàng trong 主唐冲.
2. ^ Professor Liam C. Kelley (黎明愷, Lê Minh Khải) (8 tháng 5 năm 2019). “HOW NGUYỄN PHÚC KHOÁT DECLINED TO BECOME EMPEROR” (bằng tiếng Anh). Le Minh Khai's SEAsian History Blog (and More!). Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2021.
3. ^ Professor Liam C. Kelley (黎明愷, Lê Minh Khải) (27 tháng 4 năm 2019). “PRINCES (NOT KINGS) IN ĐÀNG TRONG” (bằng tiếng Anh). Le Minh Khai's SEAsian History Blog (and More!). Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2021.
4. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> sai; không có nội dung trong thẻ ref có tên BBC-News-Paris-Vietnamese-artifacts-2015
5. ^ 12 ngày của Ðức Bảo-Ðại tại Bắc-Kỳ.
6. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 93.
7. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 101.
8. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 109.
9. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 119.
10. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 127.
11. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 137.
12. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 145.
13. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 155.
14. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 169.
15. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 179.
16. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 211.
17. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 235.
18. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 269.
19. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 341.
20. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 369.
21. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 366.
22. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 381.
23. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 385.
24. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 375.
25. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 389.
26. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 399.
27. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 395.
28. Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc 1995, tr. 403.

Nguồn

• Hội đồng Trị sự Nguyễn Phúc tộc (1995). Nguyễn Phúc tộc thế phả. Huế: Nhà xuất bản Thuận Hoá.