Thế vận hội Mùa hè

Thế vận hội mùa hè hay Olympic mùa hè là một sự kiện thể thao quốc tế được tổ chức bốn năm một lần với nhiều môn thể thao, được tổ chức bởi Ủy ban Olympic quốc tế. Mặc dù không có lượng người xem lớn bằng World Cup nhưng đây là sự kiện thể thao danh giá nhất trên thế giới. Huy chương được trao cho mỗi sự kiện thể thao, với huy chương vàng cho vị trí thứ nhất, huy chương bạc cho vị trí thứ hai và huy chương đồng cho vị trí thứ ba.

Từ một giải đấu với chỉ 42 sự kiện thể thao với khoảng 250 vận động viên, thế vận hội mùa hè đã mở rộng tới hơn 10.000 vận động viên tham dự từ 202 quốc gia. Những nhà tổ chức Olympic Bắc Kinh 2008 ước tính có khoảng 10.500 vận động viên tham dự trong 302 sự kiện thể thao của giải đấu. Thế vận hội Mùa hè 2004 đã thu hút được tổng cộng 11.099 vận động viên góp mặt trong 301 sự kiện thể thao, vượt qua dự tính là 10.500 vận động viên như ban đầu.

Những vận động viên tham dự được thông qua bởi Ủy ban Olympic quốc gia (NOC) để đại diện cho đất nước đó. Quốc ca và quốc kỳ được cử hành kèm theo nghi lễ trao huy chương. Bảng xếp hạng huy chương được trình chiếu rộng rãi. Nhìn chung, chỉ có những quốc gia được công nhận mới được giới thiệu, chỉ có số ít trường hợp các quốc gia có tranh cãi về chủ quyền được phép tham dự.

Hoa Kỳ là quốc gia có số lần tổ chức Thế vận hội Mùa hè nhiều nhất với năm lần. Anh Quốc, Pháp và Úc xếp thứ hai, thứ ba và thứ tư với ba lần tổ chức Thế vận hội Mùa hè. Các quốc gia có hai lần tổ chức Thế vận hội Mùa hè là Đức, Hy Lạp và Nhật Bản. Những quốc gia có một lần tổ chức bao gồm: Bỉ, Canada, Phần Lan, Ý, México, Hà Lan, Liên Xô, Hàn Quốc, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Trung Quốc và Brasil. London, Paris và Los Angeles là 3 thành phố có 3 lần tổ chức. Hai thành phố đã 2 lần tổ chức Thế vận hội Mùa hè bao gồm: Athena và Tokyo.

Năm quốc gia - Úc, Pháp, Anh Quốc, Hy Lạp và Thụy Sĩ - đã tham dự tất cả kỳ Thế vận hội Mùa hè. Trong đó, quốc gia duy nhất từng đoạt ít nhất một huy chương vàng tại tất cả các kỳ vận hội là Anh.

Ba kỳ 1916, 1940, 1944 không tổ chức do ảnh hưởng của các cuộc chiến tranh thế giới.

Danh sách kỳ Thế vận hội Mùa hè

Kỳ thế vận hội	Năm	Chủ nhà	Tuyên bố khai mạc	Ngày	Đoàn tham dự	Số lượng vận động viên			Số môn thể thao	Disci- plines	Số nội dung	Đoàn giành nhiều huy chương nhất	Ghi chú
						Tổng cộng	Nam	Nữ
I	1896	Athens, Hy Lạp	Quốc vương Georgios I	6–15 tháng 4	14	241	241	0	9	10	43	Hoa Kỳ (USA)	[1]
II	1900	Paris, Pháp	N/A	14 tháng 5 – 28 tháng 10	24	997	975	22	19	20	85[A]	Pháp (FRA)	[2]
III	1904	St. Louis, Hoa Kỳ	Thị trưởng David R. Francis	1 tháng 7 – 23 tháng 11	12	651	645	6	16	17	94[B]	Hoa Kỳ (USA)	[3]
IV	1908	London, Anh	Quốc vương Edward VII	27 tháng 4 – 31 tháng 10	22	2008	1971	37	22	25	110	Anh Quốc (GBR)	[4]
V	1912	Stockholm, Thụy Điển	Vua Gustaf V	6–22 tháng 7	28	2407	2359	48	14	18	102	Hoa Kỳ (USA)	[5]
VI	1916	Bị hủy bỏ do ảnh hưởng của chiến tranh thế giới lần thứ nhất
VII	1920	Antwerp, Bỉ	Quốc vương Albert I	20 tháng 4 – 12 tháng 9	29	2626	2561	65	22	29	156[C]	Hoa Kỳ (USA)	[6]
VIII	1924	Paris, Pháp	Tổng thống Gaston Doumergue	4 tháng 5 – 27 tháng 7	44	3089	2954	135	17	23	126	Hoa Kỳ (USA)	[7]
IX	1928	Amsterdam, Hà Lan	Hoàng tử Hendrik của Hà Lan	28 tháng 7 – 12 tháng 8	46	2883	2606	277	14	20	109	Hoa Kỳ (USA)	[8]
X	1932	Los Angeles, Hoa Kỳ	Phó Tổng thống Charles Curtis	30 tháng 7 – 14 tháng 8	37	1332	1206	126	14	20	117	Hoa Kỳ (USA)	[9]
XI	1936	Berlin, Đức	Quốc trưởng Adolf Hitler	1–16 tháng 8	49	3963	3632	331	19	25	129	Đức (GER)	[10]
XII	1940	Bị hủy bỏ do ảnh hưởng của chiến tranh thế giới lần thứ hai
XIII	1944
XIV	1948	London, Anh Quốc	Quốc vương George VI	29 tháng 7 – 14 tháng 8	59	4104	3714	390	17	23	136	Hoa Kỳ (USA)	[11]
XV	1952	Helsinki, Phần Lan	Tổng thống Juho Kusti Paasikivi	19 tháng 7 – 3 tháng 8	69	4955	4436	519	17	23	149	Hoa Kỳ (USA)	[12]
XVI	1956	Melbourne, Úc	Philip, Vương tế Anh	22 tháng 11 – 8 tháng 12	72[D]	3314	2938	376	17	23	151[E]	Liên Xô (URS)	[13]
XVII	1960	Roma, Ý	Tổng thống Giovanni Gronchi	25 tháng 8 – 11 tháng 9	83	5338	4727	611	17	23	150	Liên Xô (URS)	[14]
XVIII	1964	Tokyo, Nhật Bản	Nhật hoàng Chiêu Hòa	10–24 tháng 10	93	5151	4473	678	19	25	163	Hoa Kỳ (USA)	[15]
XIX	1968	Mexico City, México	Tổng thống Gustavo Díaz Ordaz	12–27 tháng 10	112	5516	4735	781	18	24	172	Hoa Kỳ (USA)	[16]
XX	1972	München, Tây Đức	Tổng thống Gustav Heinemann	26 tháng 8 – 10 tháng 9	121	7134	6075	1059	21	28	195	Liên Xô (URS)	[17]
XXI	1976	Montreal, Canada	Nữ vương Elizabeth II	17 tháng 7 – 1 tháng 8	92	6084	4824	1260	21	27	198	Liên Xô (URS)	[18]
XXII	1980	Moskva, Liên Xô	Tổng Bí thư Leonid Brezhnev	19 tháng 7 – 3 tháng 8	80	5179	4064	1115	21	27	203	Liên Xô (URS)	[19]
XXIII	1984	Los Angeles, Hoa Kỳ	Tổng thống Ronald Reagan	28 tháng 7 – 12 tháng 8	140	6829	5263	1566	21	29	221	Hoa Kỳ (USA)	[20]
XXIV	1988	Seoul, Hàn Quốc	Tổng thống Roh Tae-woo	17 tháng 9 – 2 tháng 10	159	8391	6197	2194	23	31	237	Liên Xô (URS)	[21]
XXV	1992	Barcelona, Tây Ban Nha	Quốc vương Juan Carlos I	25 tháng 7 – 9 tháng 8	169	9356	6652	2704	25	34	257	Đoàn thể thao hợp nhất (EUN)	[22]
XXVI	1996	Atlanta, Hoa Kỳ	Tổng thống Bill Clinton	19 tháng 7 – 4 tháng 8	197	10318	6806	3512	26	37	271	Hoa Kỳ (USA)	[23]
XXVII	2000	Sydney, Úc	Toàn quyền Sir William Deane	15 tháng 9 – 1 tháng 10	199	10651	6582	4069	28	40	300	Hoa Kỳ (USA)	[24]
XXVIII	2004	Athens, Hy Lạp	Tổng thống Konstantinos Stephanopoulos	13–29 tháng 8	201	10625	6296	4329	28	40	301	Hoa Kỳ (USA)	[25]
XXIX	2008	Bắc Kinh, Trung Quốc	Tổng bí thư-Chủ tịch Hồ Cẩm Đào	8–24 tháng 8	204	10942	6305	4637	28	41	302	Trung Quốc (CHN)	[26]
XXX	2012	London, Anh Quốc	Nữ vương Elizabeth II	27 tháng 7 – 12 tháng 8	204	10568	5892	4676	26	39	302	Hoa Kỳ (USA)	[27]
XXXI	2016	Rio de Janeiro, Brazil	Phó Tổng thống Michel Temer	5–21 tháng 8	205	11351	?	?	28	41	306	Hoa Kỳ (USA)	[28]
XXXII	2020	Tokyo, Nhật Bản	Nhật hoàng Lệnh Hòa	23 tháng 7 – 8 tháng 8 năm 2021	206	11091 (ước tính)			33	50	324	Hoa Kỳ (USA)	[29]
XXXIII	2024	Paris, Pháp	Tổng thống Emmanuel Macron	26 tháng 7 – 11 tháng 8	204	10,714	5,357	5,357	32	48	206	Hoa Kỳ	[30]
XXXIV	2028	Los Angeles, Hoa Kỳ		21 tháng 7 – 6 tháng 8	Chưa diễn ra								[31]
XXXV	2032	Brisbane, Úc		23 tháng 7 – 8 tháng 8	Chưa diễn ra

Ghi chú: Tuy các kỳ năm 1916, 1940, và 1944 bị hủy do chiến tranh thế giới, số la mã của các kỳ này vẫn tiếp tục đếm thêm.

Lần đầu tham dự

Dưới đây là thống kê các kì Thế vận hội Mùa hè mà các đoàn thể thao lần đầu tiên giành quyền tham dự.

Năm	Đoàn thể thao
1896	Úc,  Áo,  Bulgaria,  Chile,  Đan Mạch,  Pháp,  Đức[32],  Anh Quốc,  Hy Lạp,  Hungary,  Ý,  Thụy Điển,  Thụy Sĩ,  Hoa Kỳ
1900	Argentina,  Bỉ,  Canada,  Cuba,  Cộng hòa Séc[33],  Haiti,  Ấn Độ,  Iran,  Luxembourg,  México,  Hà Lan,  Na Uy,  Perú,  România,  Nga[34],  Tây Ban Nha
1904	Nam Phi
1908	Phần Lan,  Thổ Nhĩ Kỳ
1912	Ai Cập,  Iceland,  Nhật Bản,  Luxembourg,  Bồ Đào Nha,  Serbia[35]
1920	Brasil,  Estonia,  Monaco,  New Zealand
1924	Ecuador,  Ireland,  Latvia,  Litva,  Philippines,  Ba Lan,  Uruguay
1928	Malta,  Panama,  Zimbabwe[36]
1932	Đài Bắc Trung Hoa[37]
1936	Afghanistan,  Bolivia,  Colombia,  Costa Rica,  Liechtenstein
1948	Bermuda,  Guyana,  Iran,  Iraq,  Jamaica,  Hàn Quốc,  Liban,  Myanmar[38],  Pakistan,  Puerto Rico,  Singapore,  Sri Lanka[39],  Syria,  Trinidad và Tobago,  Venezuela
1952	Bahamas,  Trung Quốc,  Ghana,  Guatemala,  Hồng Kông,  Indonesia,  Israel,  Nigeria,  Thái Lan,  Việt Nam[40]
1956	Campuchia,  Ethiopia,  Fiji,  Kenya,  Liberia,  Malaysia[41],  Uganda
1960	Bahamas,  Maroc,  Sudan,  Tunisia
1964	Algérie,  Cameroon,  Tchad,  Cộng hòa Congo,  Cộng hòa Dominica,  Bờ Biển Ngà,  Madagascar,  Mali,  Mông Cổ,  Nepal,  Niger,  Sénégal,  Tanzania[42],  Zambia[43]
1968	Barbados,  Belize[44],  Trung Phi,  Cộng hòa Dân chủ Congo[45],  El Salvador,  Guinée,  Kuwait,  Libya,  Nicaragua,  Paraguay,  San Marino,  Sierra Leone,  Suriname,  Quần đảo Virgin thuộc Mỹ
1972	Albania,  Bénin[46],  Burkina Faso[47],  Eswatini[48],  Gabon,  CHDCND Triều Tiên,  Lesotho,  Malawi,  Ả Rập Xê Út,  Somalia,  Togo
1976	Andorra,  Antigua và Barbuda,  Quần đảo Cayman
1980	Angola,  Botswana,  Síp,  Lào,  Mozambique,  Seychelles,  Zimbabwe
1984	Bangladesh,  Bhutan,  Quần đảo Virgin thuộc Anh,  Djibouti,  Guinea Xích Đạo,  Gambia,  Grenada,  Jordan,  Mauritius,  Oman,  Papua New Guinea,  Qatar,  Rwanda,  Samoa[49],  Quần đảo Solomon,  Tonga,  UAE,  Yemen[50]
1988	Samoa thuộc Mỹ,  Aruba,  Bahrain,  Quần đảo Cook,  Guam,  Maldives,  Saint Vincent và Grenadines,  Vanuatu
1992	Bosna và Hercegovina,  Croatia,  Slovenia
1996	Armenia,  Azerbaijan,  Belarus,  Brunei,  Comoros,  Dominica,  Gruzia,  Guiné-Bissau,  Kazakhstan,  Kyrgyzstan,  Moldova,  Nauru,  Bắc Macedonia[51],  Palestine,  Saint Kitts và Nevis,  Saint Lucia,  São Tomé và Príncipe,  Slovakia,  Tajikistan,  Turkmenistan,  Ukraina,  Uzbekistan
2000	Cabo Verde,  Eritrea,  Micronesia,  Namibia,  Palau
2004	Kiribati,  Đông Timor
2008	Quần đảo Marshall,  Montenegro
2012	Không có
2016	Kosovo,  Nam Sudan
2020	Không có
2024

Danh sách huy chương

Bài chi tiết: Bảng tổng sắp huy chương Thế vận hội mọi thời đại

Bảng dưới đây sử dụng dữ liệu chính thức được cung cấp bởi IOC.^[52]

   Quốc gia không còn tồn tại

STT	Đoàn thể thao	Vàng	Bạc	Đồng	Tổng cộng	Đại hội
1	Hoa Kỳ	1105	879	780	2764	29
2	Liên Xô	395	319	296	1010	9
3	Trung Quốc	303	226	198	727	12
4	Anh Quốc	298	340	343	981	30
5	Pháp	239	277	299	815	29
6	Ý	229	201	228	658	29
7	Đức	213	220	255	688	18
8	Nhật Bản	189	162	191	542	24
9	Hungary	187	161	182	530	28
10	Úc	182	192	226	600	28
11	Đông Đức	153	129	127	409	5
12	Thụy Điển	151	181	182	514	28
13	Nga	147	126	150	423	6
14	Hà Lan	110	112	134	356	28
15	Hàn Quốc	109	100	111	320	19
16	Phần Lan	101	85	119	305	27
17	România	93	101	123	317	23
18	Cuba	86	70	88	244	22
19	Canada	80	117	156	353	28
20	Ba Lan	73	93	142	308	23

Đoàn thể thao dẫn đầu bảng tổng sắp huy chương

Xếp theo số lần từ lớn đến bé

•  Hoa Kỳ — 19 lần
•  Liên Xô — 6 lần
•  Pháp — 1 lần
•  Anh Quốc — 1 lần
•  Đức — 1 lần
•  Trung Quốc — 1 lần
•  Đoàn thể thao hợp nhất — 1 lần

Tham khảo

1. “1st SOG Athens 1896”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
2. “2nd SOG Paris 1900”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
3. “3rd SOG St. Louis 1904”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
4. “4th SOG London 1908”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
5. “5th SOG Stockholm 1912”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
6. “7th SOG Antwerp 1920”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
7. “8th SOG Paris 1924”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
8. “9th SOG Amsterdam 1928”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
9. “10th SOG Los Angeles 1932”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
10. “11th SOG Berlin 1936”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
11. “14th SOG London 1948”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
12. “15th SOG Helsinki 1952”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
13. “16th SOG Melbourne 1956”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
14. “17th SOG Rome 1960”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
15. “18th SOG Tokyo 1964”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
16. “19th SOG Mexico City 1968”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
17. “20th SOG Munich 1972”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
18. “21st SOG Montreal 1976”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
19. “22nd SOG Moscow 1980”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
20. “23rd SOG Los Angeles 1984”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
21. “24th SOG Seoul 1988”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
22. “25th SOG Barcelona 1988”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
23. “26th SOG Atlanta 1996”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
24. “27th SOG Sydney 2000”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
25. “28th SOG Athens 2004”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2004.
26. “29th SOG Beijing 2008”. IOC. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2008.
27. “30th SOG London 2012”. IOC. Truy cập ngày 27 tháng 7 năm 2012.
28. “31st SOG Rio de Janeiro 2016”. IOC. Truy cập ngày 5 tháng 8 năm 2016.
29. “32nd SOG Tokyo 2020”. IOC. Truy cập ngày 7 tháng 9 năm 2013.
30. “Gender equality and youth at the heart of the Paris 2024 Olympic Sports Programme”. www.olympics.com/. International Olympic Committee. 7 tháng 12 năm 2020. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2020. The 10,500-athlete quota set for Paris 2024, including new sports, will lead to an overall reduction in the number of athletes
31. “34th SOG Los Angeles 2028”. IOC. Truy cập ngày 13 tháng 9 năm 2017.
32. Từ năm 1952 đến năm 1988, Đức tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Tây Đức. Ngoài ra, Đông Đức cũng từng tham dự Thế vận hội Mùa hè từ năm 1968 đến năm 1988.
33. Từ năm 1900 đến năm 1912, Cộng hòa Séc tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Bohemia và từ năm 1920 đến năm 1992 tham dự với tên gọi Tiệp Khắc.
34. Từ năm 1924 đến năm 1988, Nga tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Liên Xô.
35. Từ năm 1920 đến năm 2000, Serbia tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Nam Tư và năm 2004 với tên gọi Serbia và Montenegro.
36. Từ năm 1928 đến năm 1960, Zimbabwe tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Rhodesia.
37. Từ năm 1932 đến năm 1988, Đài Bắc Trung Hoa tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Trung Hoa Dân Quốc.
38. Từ năm 1948 đến năm 1988, Myanmar tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Miến Điện.
39. Từ năm 1948 đến năm 1976, Sri Lanka tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Tích Lan.
40. Từ năm 1952 đến năm 1972, Việt Nam tham dự Thế vận hội Mùa hè với tư cách Quốc gia Việt Nam và sau đó là Việt Nam Cộng hòa.
41. Từ năm 1956 đến năm 1960, Malaysia tham dự Thế vận hội Mùa hè với hai đoàn riêng biệt: Malaya và Bắc Borneo.
42. Năm 1964, Tanzania tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Tanganyika.
43. Năm 1964, Zambia tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Bắc Rhodesia.
44. Từ năm 1968 đến năm 1980, Belize tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Honduras thuộc Anh.
45. Từ năm 1968 đến năm 1996, CHDC Congo tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Zaire.
46. Từ năm 1972 đến năm 1976, Bénin tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Dahomey.
47. Từ năm 1972 đến năm 1984, Burkina Faso tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Thượng Volta.
48. Từ năm 1972 đến năm 2016, Eswatini tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Swaziland.
49. Từ năm 1984 đến năm 1992, Samoa tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Tây Samoa.
50. Từ năm 1984 đến năm 1988, Yemen tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Bắc Yemen.
51. Từ năm 1996 đến năm 2016, Bắc Macedonia tham dự Thế vận hội Mùa hè với tên gọi Cộng hòa Macedonia.
52. “RESULTS”. olympic.org (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 13 tháng 11 năm 2017.