Vùng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh

Vùng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh Ho Chi Minh City Metropolitan Area
—  Vùng đô thị  —
Vị trí Vùng Thành phố Hồ Chí Minh với Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị trung tâm của vùng
Quốc gia	Việt Nam
Bao gồm	1 thành phố trực thuộc trung ương và 7 tỉnh lân cận - Thành phố Hồ Chí Minh - Bình Dương - Bình Phước - Đồng Nai - Bà Rịa – Vũng Tàu - Tiền Giang - Long An - Tây Ninh
Các thành phố lớn khác	- Thủ Dầu Một (Bình Dương)  - Dĩ An (Bình Dương)  - Thuận An (Bình Dương)  - Tân Uyên (Bình Dương)  - Bến Cát (Bình Dương)  - Đồng Xoài (Bình Phước)  - Biên Hòa (Đồng Nai)  - Long Khánh (Đồng Nai)  - Bà Rịa (Bà Rịa – Vũng Tàu)  - Vũng Tàu (Bà Rịa – Vũng Tàu)  - Mỹ Tho (Tiền Giang)  - Tân An (Long An)  - Tây Ninh (Tây Ninh)  - Thủ Đức (Thành phố Hồ Chí Minh)
Diện tích
• Vùng đô thị	30.595 km^2 (11.813 mi^2)
Độ cao cực đại (Tây Ninh)	986 m (3,235 ft)
Độ cao cực tiểu (Cần Giờ)	1 m (3 ft)
Dân số
• Vùng đô thị	21,281,639 người (1 tháng 4 năm 2.019) [1]
• Mật độ vùng đô thị	697,2/km^2 (1,806/mi^2)

Vùng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh là một trong hai vùng đô thị của Việt Nam, nằm trong quy hoạch được Bộ Xây dựng Việt Nam trình Thủ tướng Chính phủ ngày 23 tháng 4 năm 2008 với mục tiêu quy hoạch đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2045. Vùng đô thị bao gồm toàn bộ 8 tỉnh, thành phố của vùng kinh tế trọng điểm phía nam: Bình Dương, Bình Phước, Tây Ninh, Long An, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu, Tiền Giang với Thành phố Hồ Chí Minh là hạt nhân, có tổng diện tích 30.404 km², bán kính ảnh hưởng từ 150–200 km. Đến năm 2020, dân số vùng đô thị này dự kiến từ 20 – 22 triệu người, dân số đô thị khoảng 16 – 17 triệu người, tỷ lệ đô thị hóa khoảng 77 – 80%. Tầm nhìn đến năm 2050, vùng đô thị này sẽ có 28 – 30 triệu người, trong đó dân số đô thị khoảng 25 – 27 triệu người, với tỷ lệ đô thị hóa khoảng 90%. Dự kiến đất xây dựng năm 2020 khoảng 1800 km² – 2100 km².^[2]

Cùng với Vùng thủ đô Hà Nội, Bộ Xây dựng và Chính phủ Việt Nam định hướng phát triển 2 vùng đô thị này trở thành các siêu đô thị và đại đô thị tầm cỡ khu vực và thế giới. Trong đó, Vùng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh được định hướng thành một "vùng đô thị mở rộng" (Extended metropolis).^[3]

Giao thông

Hệ thống giao thông nối các đô thị vệ tinh trong vùng sẽ gồm các đường vành đai 2, 3, 4 xung quanh Thành phố Hồ Chí Minh đi qua các địa phương trên, các tuyến đường cao tốc: Thành phố Hồ Chí Minh – Trung Lương, Thành phố Hồ Chí Minh – Long Thành – Dầu Dây, Biên Hòa – Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh – Phnôm Pênh. Sân bay Tân Sơn Nhất và Sân bay quốc tế Long Thành là hai sân bay chính của vùng. Các cảng: hệ thống cảng Sài Gòn, hệ thống cảng Thị Vải, hệ thống cảng Vũng Tàu.

Hiện trạng đô thị

Hiện nay, toàn vùng gồm 31 đô thị lớn:

Tên đô thị	Vai trò	Trực thuộc	Loại đô thị	Diện tích (km²)	Dân số (người)	Mật độ (người trên km²)
Thành phố Hồ Chí Minh	Thành phố trực thuộc trung ương		Đô thị đặc biệt	2.095,239	8.993.082	4292
Thủ Đức	Thành phố thuộc TPTTTƯ	Thành phố Hồ Chí Minh	Đô thị loại I	211,56	1.013.795	4792
Biên Hòa	Thành phố thuộc tỉnh	Đồng Nai	Đô thị loại I	264,08	1.055.414	3997
Vũng Tàu	Thành phố thuộc tỉnh	Bà Rịa – Vũng Tàu	Đô thị loại I	141,01	527.025	3738
Thủ Dầu Một	Thành phố thuộc tỉnh	Bình Dương	Đô thị loại I	118,67	325.521	2743
Mỹ Tho	Thành phố thuộc tỉnh	Tiền Giang	Đô thị loại I	81,54	220.109	2699
Bà Rịa	Thành phố thuộc tỉnh	Bà Rịa – Vũng Tàu	Đô thị loại II	91,5	205.192	2243
Dĩ An	Thành phố thuộc tỉnh	Bình Dương	Đô thị loại II	60,10	403.760	6718
Tân An	Thành phố thuộc tỉnh	Long An	Đô thị loại II	81,94	145.120	1771
Tây Ninh	Thành phố thuộc tỉnh	Tây Ninh	Đô thị loại III	140	132.592	947
Đồng Xoài	Thành phố thuộc tỉnh	Bình Phước	Đô thị loại III	167,03	108.595	650
Long Khánh	Thành phố thuộc tỉnh	Đồng Nai	Đô thị loại III	191,75	171.276	893
Thuận An	Thành phố thuộc tỉnh	Bình Dương	Đô thị loại III	83,71	596.227	7123
Tân Uyên	Thành phố thuộc tỉnh	Bình Dương	Đô thị loại III	191,76	466.053	192
Gò Công	Thành phố thuộc tỉnh	Tiền Giang	Đô thị loại III	101,99	98.959	970
Cai Lậy	Thị xã	Tiền Giang	Đô thị loại III	140,19	143.050	1020
Bến Cát	Thành phố thuộc tỉnh	Bình Dương	Đô thị loại III	234,35	355.663	1307
Phú Mỹ	Thị xã	Bà Rịa – Vũng Tàu	Đô thị loại III	333,84	207.688	622
Bình Long	Thị xã	Bình Phước	Đô thị loại IV	126,02	105.520	837
Chơn Thành	Thị xã	Bình Phước	Đô thị loại IV	383,59	107.350	280
Phước Long	Thị xã	Bình Phước	Đô thị loại IV	118,8	81.200	684
Kiến Tường	Thị xã	Long An	Đô thị loại IV	204,36	43.674	214
Hòa Thành	Thị xã	Tây Ninh	Đô thị loại IV	82,92	147.666	1781
Trảng Bàng	Thị xã	Tây Ninh	Đô thị loại IV	340,14	161.831	476
Long Thành	Thị trấn	Đồng Nai	Đô thị loại IV	9,28	52.000	5603
Trảng Bom	Thị trấn	Đồng Nai	Đô thị loại IV	15,71	57.560	3664
Bến Lức	Thị trấn	Long An	Đô thị loại IV	8,71	16.851	1935
Hậu Nghĩa	Thị trấn	Long An	Đô thị loại IV	11,36	13.070	1151
Đức Hòa	Thị trấn	Long An	Đô thị loại IV	7,33	10.468	1428
Cần Giuộc	Thị trấn	Long An	Đô thị loại IV	21,05	53.877	2559
Cần Đước	Thị trấn	Long An	Đô thị loại IV	5,75	12.147	2113

• 1 đô thị đặc biệt: Thành phố Hồ Chí Minh
• 5 thành phố là đô thị loại I: Vũng Tàu, Biên Hòa, Thủ Dầu Một, Mỹ Tho và Thủ Đức
• 3 thành phố là đô thị loại II: Bà Rịa, Dĩ An, Tân An.
• 9 đô thị loại III gồm 7 thành phố: Tây Ninh, Đồng Xoài, Long Khánh, Thuận An, Tân Uyên, Gò Công, Bến Cát và 2 thị xã: Cai Lậy, Phú Mỹ.
• 13 đô thị loại IV gồm 6 thị xã: Bình Long, Phước Long, Kiến Tường, Hòa Thành, Trảng Bàng, Chơn Thành và 8 thị trấn: Long Thành, Trảng Bom, Bến Lức, Hậu Nghĩa, Đức Hòa, Cần Giuộc, Cần Đước.

Quy hoạch dự kiến

Quy hoạch Vùng Thành phố Hồ Chí Minh được thực hiện theo đề án xây dựng vùng đến 2030, tầm nhìn 2045 của Viện Quy hoạch Xây dựng miền Nam thuộc Bộ Xây dựng^[4]. Theo đó, toàn vùng được phân thành 4 vùng không gian kinh tế:

• Vùng Trung tâm: 

Bao gồm trung tâm TPHCM, huyện Đức Hòa, Cần Giuộc (Long An); Thành phố Thủ Dầu Một, Dĩ An, Thuận An, Bến Cát, Tân Uyên (tỉnh Bình Dương); TP Biên Hòa, huyện Nhơn Trạch, Trảng Bom, Long Thành và một phần huyện Vĩnh Cửu (tỉnh Đồng Nai) với Thành phố Hồ Chí Minh là đô thị hạt nhân trung tâm vùng, TP Bình Dương là động lực phát triển phía Bắc, Thành phố Biên Hòa – Long Thành – Nhơn Trạch là động lực phát triển phía Đông của vùng.

Chiến lược: phát triển không gian đô thị theo hướng mô hình nén – thích ứng, hiện đại, bền vững; phát triển trung tâm tri thức, sáng tạo; phát triển công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp sạch có hàm lượng giá trị gia tăng cao…

• Vùng phát triển phía Đông:

Bao gồm đô thị Long Khánh và các huyện Thống Nhất, Cẩm Mỹ, Xuân Lộc, Định Quán, Tân Phú, một phần huyện Vĩnh Cửu (tỉnh Đồng Nai) và toàn tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Trong đó Thành phố Vũng Tàu là trung tâm cực phát triển trọng điểm phía Đông Nam của vùng. Thành phố Long Khánh là trung tâm cực phát triển trọng điểm phía Đông của vùng.

Chiến lược: phát triển đô thị Phú Mỹ và Cái Mép -Thị Vải vùng công nghiệp chuyên sâu, công nghiệp phụ trợ, công nghiệp đa ngành, công nghiệp khai thác dầu khí, công nghiệp cảng; phát triển dịch vụ logistics tầm quốc tế gắn với hành lang xuyên Á và đầu mối cảng biển trung chuyển quốc tế Cái Mép, Sao Mai - Bến Đình, sân bay quốc tế Long Thành…

• Vùng phát triển phía Bắc:

Bao gồm các huyện Bàu Bàng, Dầu Tiếng, Phú Giáo, Bắc Tân Uyên (tỉnh Bình Dương) và toàn bộ tỉnh Tây Ninh, tỉnh Bình Phước. Trong đó đô thị Chơn Thành là trung tâm cực phát triển trọng điểm phía Bắc của vùng. Trảng Bàng - Gò Dầu (Tây Ninh) là trung tâm cực phát triển trọng điểm phía Tây Bắc của vùng.

Chiến lược: phát triển các khu công nghiệp đa ngành gắn với đô thị, các khu phi thuế quan của khu kinh tế cửa khẩu…

• Vùng phát triển phía Tây Nam:

Gồm tỉnh Long An (trừ huyện Đức Hòa và Cần Giuộc) và toàn tỉnh Tiền Giang. Trong đó Thành phố Mỹ Tho, Thành phố Tân An là đô thị trung tâm của vùng Tây Nam.

Chiến lược: phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp chuyên canh (trồng lúa, cây ăn quả), đánh bắt và nuôi trồng thủy sản; phát triển du lịch sinh thái, cảnh quan sông nước, vườn cây ăn trái.

Ý kiến

Nên thu hẹp khái niệm "vùng đô thị" TPHCM^[5]

Theo TS. Nguyễn Minh Hòa, thực tế phát triển các đô thị trong vùng Thành phố Hồ Chí Minh thời gian qua dường như đã đi ngược lại quan điểm quy hoạch. Thực tế các đô thị như Biên Hòa, Thủ Dầu Một, Bà Rịa – Vũng Tàu, Tân An,... hiện nay không phải là các đô thị vệ tinh của Thành phố Hồ Chí Minh mà đang dần trở thành những cực tăng trưởng độc lập, đối trọng với Thành phố Hồ Chí Minh.

Trong khoảng 10 năm trở lại đây, vốn đầu tư nước ngoài "đổ vào" Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu,... tăng nhanh và cao hơn Thành phố Hồ Chí Minh. Tốc độ đô thị hóa và tăng trưởng của khu vực này tăng nhanh trong khi Thành phố Hồ Chí Minh có dấu hiệu chựng lại, bão hòa. Hiện, các lợi thế so sánh như giá thuê đất, lao động tay nghề cao, cơ sở dịch vụ chất lượng cao đang có sự cạnh tranh gay gắt giữa các đô thị.

Nghị quyết Đảng bộ tỉnh Bình Dương nhiệm kỳ 10 (2015 - 2020) xác định quy hoạch Bình Dương theo hướng vùng đô thị độc lập. Thực tế Bình Dương đang có lợi thế kết nối với ba vùng là miền Trung, Tây Nguyên và ASEAN - qua các cửa khẩu ở Tây Ninh.

Do vậy, trong chiến lược dài hạn của mình, theo ông Hòa, Thành phố Hồ Chí Minh cần coi các tỉnh phía Bắc (Bình Dương, Đồng Nai) là các đơn vị hợp tác ngang bằng chứ không nên coi là đơn vị phụ thuộc hay thứ cấp trong vùng đô thị rộng lớn. Cho nên, khái niệm "vùng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh " theo Đồ án Quy hoạch vùng Thành phố Hồ Chí Minh (đã được phê duyệt) cần được định danh lại cho phù hợp.

Ở các nước phát triển, vùng đô thị là vùng ảnh hưởng của một đô thị nào đó - lan tỏa ra và cả thu nạp vào. Vì vậy, ông Hòa cho rằng, cần phải cấu trúc lại vùng đô thị Thành phố Hồ Chí Minh và loại bỏ những đô thị độc lập. Thay vì thêm vào những đô thị độc lập Thành phố Hồ Chí Minh hoàn toàn có thể cấu trúc không gian để quy hoạch các thành phố trong vùng đô thị với các chức năng chính tương tự như Manila. Theo đó, vùng Đông – Bắc thành phố (Thủ Đức) hiện hữu có thể trở thành thành phố khoa học, công nghệ với hạt nhân là đô thị đại học quốc gia và khu công nghệ cao; vùng Tây – Bắc thành phố (Củ Chi, Hóc Môn) trở thành thành phố nông nghiệp công nghệ cao; vùng Tây – Nam (Bình Chánh) trở thành thành phố công nghiệp; vùng Đông – Nam (Cần Giờ) trở thành thành phố du lịch...

Xem thêm

• Các vùng đô thị Việt Nam
• Vùng thủ đô Hà Nội
• Quy hoạch Thành phố Hồ Chí Minh

Liên kết ngoài

• Cổng thông tin các dự án quy hoạch xây dựng Tp Hồ Chí Minh Lưu trữ 2011-11-08 tại Wayback Machine

Tham khảo

1. “gso.gov.vn”. https://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=714. Liên kết ngoài trong |website= (trợ giúp); |url= trống hay bị thiếu (trợ giúp)
2. 1 tháng 5 năm 2008.html “Quy hoạch xây dựng vùng thành phố Hồ Chí Minh” Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). 1 tháng 5 năm 2008.^{[liên kết hỏng]}
3. “Vùng đô thị cực lớn ở Việt Nam”. Báo Điện tử Xây dựng. 7 tháng 4 năm 2015.
4. “Điều chỉnh quy hoạch Vùng thành phố Hồ Chí Minh”.
5. “Nên thu hẹp khái niệm "vùng đô thị" TPHCM”.