Bộ (Chính phủ Việt Nam)

Bộ^[1] là cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với ngành, lĩnh vực trong phạm vi cả nước; quản lý nhà nước các dịch vụ công thuộc ngành, lĩnh vực. Hiện tại Chính phủ Việt Nam đang có 18 bộ và 4 cơ quan ngang bộ.

Từ nguyên

Từ "Bộ" bắt nguồn từ các bộ từng tồn tại dưới các triều đại phong kiến. Dưới thời phong kiến, đứng đầu một bộ là "Thượng thư", còn hiện tại đứng đầu một bộ là "Bộ trưởng".

Lịch sử

Sau Cách mạng Tháng Tám, Chính phủ Cách mạng lâm thời được thành lập với 13 bộ, nhưng lại có tới 15 vị bộ trưởng, trong đó có 2 người là bộ trưởng không bộ. Đầu năm 1946, Chính phủ Liên hiệp Lâm thời được thành lập với 15 bộ và 16 bộ trưởng, trong đó có một bộ trưởng không bộ. Trong hai chính phủ đầu tiên của Nhà nước Việt Nam, Hồ Chí Minh phải kiêm nhiệm Chủ tịch nước và bộ trưởng ngoại giao, đến chính phủ thứ ba là Liên hiệp kháng chiến thì chức vụ này được giao cho Nguyễn Tường Tam đảm nhiệm. Trong chính phủ Liên hiệp kháng chiến có 13 bộ nhưng chỉ có 10 bộ trưởng, ông Trương Đình Tri kiêm nhiệm bộ trưởng của bốn bộ là Xã hội, Y tế, Cứu quốc và Lao động; đồng thời không còn chức bộ trưởng không bộ nữa, đây cũng là chính phủ đầu tiên chính thức được quốc hội thông qua.

Hiện tại Chính phủ Việt Nam có 18 bộ và 20 bộ trưởng, trong đó một vị là bộ trưởng của Ủy ban Dân tộc, một vị khác là bộ trưởng của Văn phòng Chính phủ.

Cơ cấu tổ chức

Danh sách các bộ

Hiện đang hoạt động

STT	Bộ	Bộ trưởng	Ngày thành lập
1	Quốc phòng	Đại tướng Phan Văn Giang	27/8/1945
2	Công an	Đại tướng Lương Tam Quang	19/8/1945
3	Ngoại giao	Bùi Thanh Sơn	28/8/1945
4	Nội vụ	Phạm Thị Thanh Trà	28/8/1945
5	Tư pháp	Lê Thành Long	28/8/1945
6	Kế hoạch và Đầu tư	Nguyễn Chí Dũng	1/11/1995
7	Tài chính	Hồ Đức Phớc	28/8/1945
8	Công Thương	Nguyễn Hồng Diên	28/8/1945
9	Nông nghiệp và Phát triển nông thôn	Lê Minh Hoan	14/11/1945
10	Giao thông Vận tải	Nguyễn Văn Thắng	28/8/1945
11	Xây dựng	Nguyễn Thanh Nghị	29/4/1958
12	Tài nguyên và Môi trường	Đặng Quốc Khánh	5/10/2002
13	Thông tin và Truyền thông	Nguyễn Mạnh Hùng	28/8/1945
14	Lao động – Thương binh và Xã hội	Đào Ngọc Dung	28/8/1945
15	Văn hóa, Thể thao và Du lịch	Nguyễn Văn Hùng	28/8/1945
16	Khoa học và Công nghệ	Huỳnh Thành Đạt	4/3/1959
17	Giáo dục và Đào tạo	Nguyễn Kim Sơn	28/8/1945
18	Y tế	Đào Hồng Lan	28/8/1945

Từng tồn tại

STT	Bộ	Thời gian tồn tại	Tình trạng
1	Quốc phòng	1945–1946	hợp nhất với Quân sự Ủy viên hội thành Bộ Quốc phòng – Tổng Chỉ huy
2	Thông tin, Tuyên truyền	1945	đổi tên thành Bộ Tuyên truyền cổ động
3	Thanh niên	1945–1946	giải thể
4	Quốc dân Kinh tế	1945–1946	đổi tên thành Bộ Kinh tế
5	Quốc gia Giáo dục	1945–1946	đổi tên thành Bộ Giáo dục
6	Giao thông Công chính	1945–1955	đổi tên thành Bộ Giao thông và Bưu điện
7	Lao động	1945–1946	giải thể
8	Cứu tế Xã hội	1945–1946	hợp nhất với Bộ Y tế thành Bộ Xã hội kiêm Y tế, Cứu tế và Lao động
9	Y tế	1945–1946	hợp nhất với Bộ Cứu tế Xã hội thành Bộ Xã hội kiêm Y tế, Cứu tế và Lao động
10	Nội vụ	1945–1975	hợp nhất với Bộ Công an thành Bộ Nội vụ
11	Canh nông	1945–1955	giải thể
12	Tuyên truyền cổ động	1946	giải thể
13	Kinh tế	1946–1951	đổi tên thành Bộ Công thương
14	Giáo dục	1946–1990	hợp nhất với Bộ Đại học, Trung học chuyên nghiệp và Dạy nghề thành Bộ Giáo dục và Đào tạo
15	Xã hội	1946	giải thể
16	Xã hội kiêm Y tế, Cứu tế và Lao động	1946	tách ra Bộ Y tế
17	Lao động	1946–1987	hợp nhất với Bộ Thương binh và Xã hội thành Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội
18	Cứu tế	1946–1947	giải thể
19	Quốc phòng – Tổng Chỉ huy	1946–1947	tách thành Bộ Quốc phòng và Bộ Tổng Chỉ huy
20	Công an	1953–1975	hợp nhất với Bộ Nội vụ thành Bộ Nội vụ
21	Thương binh – Cựu binh	1947–195	giải thể
22	Quốc phòng	1947–1948	hợp nhất với Bộ Tổng Chỉ huy thành Bộ Quốc phòng – Tổng Chỉ huy
23	Tổng Chỉ huy	1947–1948	hợp nhất với Bộ Tổng Chỉ huy thành Bộ Quốc phòng – Tổng Chỉ huy
24	Quốc phòng – Tổng Chỉ huy	1948–1949	đổi tên thành Bộ Quốc phòng – Tổng Tư lệnh
25	Quốc phòng – Tổng Tư lệnh	1949–1976	đổi tên thành Bộ Quốc phòng
26	Công thương	1951–1955	tách thành Bộ Công nghiệp và Bộ Thương nghiệp
27	Tuyên truyền	1954–1955	đổi tên thành Bộ Văn hóa
28	Nông lâm	1955–1960	tách thành Bộ Nông nghiệp và Bộ Nông trường
29	Thủy lợi và Kiến trúc	1955–1958	tách thành Bộ Kiến trúc và Bộ Thủy lợi
30	Văn hóa	1955–1977	hợp nhất với Tổng cục Thông tin thành Bộ Văn hóa và Thông tin
31	Thương nghiệp	1955–1958	tách thành Bộ Nội thương và Bộ Ngoại thương
32	Công nghiệp	1955–1960	tách thành Bộ Công nghiệp nặng và Bộ Công nghiệp nhẹ
33	Kiến trúc	1958–1973	hợp nhất với Ủy ban Kiến thiết Cơ bản Nhà nước thành Bộ Xây dựng
34	Thủy lợi	1958–1960	đổi tên thành Bộ Thủy lợi và Điện lợi
35	Nội thương	1958–1990	hợp nhất với Bộ Kinh tế đối ngoại và Bộ Vật tư thành Bộ Thương nghiệp
36	Ngoại thương	1958–1988	hợp nhất với Uỷ ban Kinh tế đối ngoại hợp nhất thành Bộ Kinh tế đối ngoại
37	Giao thông và Bưu điện	1955–1960	đổi tên thành Bộ Giao thông Vận tải
38	Công nghiệp nặng	1960–1969	tách thành Bộ Điện và Than và Bộ Cơ khí và Luyện kim
39	Công nghiệp nhẹ	1960–1995	hợp nhất với Bộ Công nghiệp nặng và Bộ Năng lượng thành Bộ Công nghiệp
40	Thủy lợi và Điện lực	1960–1962	tách thành Bộ Thủy lợi và Tổng cục Điện lực (nhập vào Bộ Công nghiệp nặng)
41	Giao thông Vận tải	1960–1990	hợp nhất với Tổng cục Bưu điện và Cục Hàng không dân dụng thành Bộ Giao thông Vận tải và Bưu điện
42	Thủy lợi	1962–1995	hợp nhất với Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm, Bộ Lâm nghiệp thành Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
43	Nông nghiệp	1960–1971	hợp nhất với Bộ Nông trường thành Ủy ban Nông nghiệp Trung ương (đổi tên thành Bộ Nông nghiệp năm 1976)
44	Nông trường	1960–1971	hợp nhất với Bộ Nông nghiệp thành Ủy ban Nông nghiệp Trung ương (đổi tên thành Bộ Nông nghiệp năm 1976)
45	Nội vụ	1975–1998	đổi tên thành Bộ Công an
46	Thương binh và Xã hội	1975–1987	hợp nhất với Bộ Lao động thành Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội
47	Đại học và Trung học chuyên nghiệp	1965–1988	hợp nhất với Tổng cục Dạy nghề thành Bộ Đại học, Trung học chuyên nghiệp và Dạy nghề
48	Vật tư	1969–1990	hợp nhất với Bộ Kinh tế đối ngoại, Bộ Nội thương thành Bộ Thương nghiệp
49	Điện và Than	1969–1981	tách thành Bộ Điện lực và Bộ Mỏ và Than
50	Cơ khí và Luyện kim	1969–1990	đổi tên thành Bộ Công nghiệp nặng
51	Lương thực và Thực phẩm	1969–1981	tách thành Bộ Công nghiệp thực phẩm và Bộ Lương thực
52	Nông nghiệp	1976–1987	hợp nhất với với Bộ Lương thực và Bộ Công nghiệp thực phẩm thành Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm
53	Hải sản	1976–1981	đổi tên thành Bộ Thủy sản
54	Lâm nghiệp	1976–1995	hợp nhất với Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm, Bộ Thủy lợi thành Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
55	Văn hóa và Thông tin	1977–1981	tách thành Bộ Văn hóa và Bộ Thông tin
56	Thủy sản	1981–2007	sáp nhập vào Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
57	Công nghiệp thực phẩm	1981–1987	hợp nhất với với Bộ Lương thực và Bộ Nông nghiệp thành Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm
58	Điện lực	1981–1987	hợp nhất với Bộ Mỏ và Than thành Bộ Năng lượng
59	Mỏ và Than	1981–1987	hợp nhất với Bộ Điện lực thành Bộ Năng lượng
60	Văn hóa	1981–1990	hợp nhất Bộ Thông tin, Tổng cục Thể dục Thể thao và Tổng cục Du lịch thành Bộ Văn hóa – Thông tin – Thể thao và Du lịch
61	Thông tin	1981–1990	hợp nhất Bộ Văn hóa, Tổng cục Thể dục Thể thao và Tổng cục Du lịch thành Bộ Văn hóa – Thông tin – Thể thao và Du lịch
62	Lương thực	1981–1987	hợp nhất với với Bộ Nông nghiệp và Bộ Công nghiệp thực phẩm thành Bộ Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm
63	Nông nghiệp và Công nghiệp thực phẩm	1987–1995	hợp nhất với Bộ Lâm nghiệp và Bộ Thủy lợi thành Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
64	Năng lượng	1987–1995	hợp nhất với Bộ Công nghiệp nặng và Bộ Công nghiệp nhẹ thành Bộ Công nghiệp
65	Kinh tế đối ngoại	1988–1990	hợp nhất với Bộ Nội thương và Bộ Vật tư thành Bộ Thương nghiệp
66	Đại học, Trung học chuyên nghiệp và Dạy nghề	1988–1990	hợp nhất với Bộ Giáo dục thành Bộ Giáo dục và Đào tạo
67	Văn hóa – Thông tin – Thể thao và Du lịch	1990–1991	đổi tên thành Bộ Văn hóa – Thông tin và Thể thao
68	Thương nghiệp	1990–1991	đổi tên thành Bộ Thương mại và Du lịch
69	Công nghiệp nặng	1990–1995	hợp nhất với Bộ Năng lượng và Bộ Công nghiệp nhẹ thành Bộ Công nghiệp
70	Giao thông Vận tải và Bưu điện	1990–1992	đổi tên thành Bộ Giao thông Vận tải
71	Văn hóa – Thông tin và Thể thao	1991–1992	đổi tên thành Bộ Văn hóa – Thông tin
72	Thương mại và Du lịch	1991–1992	đổi tên thành Bộ Thương mại
73	Văn hóa – Thông tin	1992–2007	sáp nhập mảng văn hóa của Bộ với Ủy ban Thể dục Thể thao, Tổng cục Du lịch thành Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
74	Khoa học, Công nghệ và Môi trường	1992–2002	tách thành Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Tài nguyên và Môi trường
75	Thương mại	1992–2007	hợp nhất với Bộ Công nghiệp thành Bộ Công thương
76	Công nghiệp	1995–2007	hợp nhất với Bộ Thương mại thành Bộ Công thương
77	Bưu chính, Viễn thông	2002–2007	hợp nhất với Cục Báo chí, Cục Xuất bản (Bộ Văn hóa – Thông tin) thành Bộ Thông tin và Truyền thông
78	Kế hoạch và Đầu tư	1995–	sáp nhập vào Bộ Tài chính
79	Lao động – Thương binh và Xã hội	1987–	sáp nhập vào Bộ Nội vụ
80	Giao thông Vận tải	1955–	sáp nhập vào Bộ Xây dựng
81	Thông tin và Truyền thông	2007–	sáp nhập vào Bộ Khoa học và Công nghệ
82	Nông nghiệp và Phát triển nông thôn	1995–	hợp nhất với Bộ Tài nguyên và Môi trường thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường
83	Tài nguyên và Môi trường	2002–	hợp nhất với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành Bộ Nông nghiệp và Môi trường

Xem thêm

Chú thích

^ “Nghị định 123/2016/NĐ-CP ngày 1/9/2016 của Chính phủ về quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ, cơ quan ngang Bộ”.

[1] “Nghị định 123/2016/NĐ-CP ngày 1/9/2016 của Chính phủ về quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ, cơ quan ngang Bộ”.

[1]