Chánh án Tòa án nhân dân tối cao (Việt Nam)

Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Quốc huy Việt Nam
Đương nhiệm Lê Minh Trí từ 26 tháng 8 năm 2024
Tòa án nhân dân Tối cao
Chức vụ	Chánh án (thông dụng)
Bổ nhiệm bởi	Quốc hội Việt Nam (theo sự đề cử của Chủ tịch nước)
Nhiệm kỳ	5 năm
Người đầu tiên nhậm chức	Trần Công Tường
Thành lập	tháng 5 năm 1958

Việt Nam
Bài này nằm trong loạt bài về: Chính trị và chính phủ Việt Nam
Học thuyết Tư tưởng Tập thể lãnh đạo Chủ nghĩa Marx–Lenin Tư tưởng Hồ Chí Minh Tổ chức Ban Tuyên giáo Trung ương Trưởng ban: Nguyễn Trọng Nghĩa Hội đồng Lý luận Trung ương Chủ tịch: Nguyễn Xuân Thắng
Hiến pháp · Luật · Bộ luật Hiến pháp Ủy ban Thường vụ Quốc hội Uỷ ban Pháp luật Bộ Luật Luật Dân sự Luật Hình sự Luật Luật Biển Luật Cán bộ Công chức Luật Doanh nghiệp Luật Thi đua, Khen thưởng Luật Cư trú
Đảng Cộng sản Việt Nam Điều lệ Đại hội Đại biểu toàn quốc Ban Chấp hành Trung ương (khóa XIII) Tổng Bí thư: Tô Lâm Bộ Chính trị: 15 ủy viên Ban Bí thư Thường trực: Trần Cẩm Tú Ủy ban Kiểm tra Trung ương Chủ nhiệm: Trần Cẩm Tú Đảng bộ trực thuộc Quân ủy Trung ương Đảng ủy Công an Trung ương Đảng bộ khối các cơ quan TW Đảng bộ khối doanh nghiệp TW Cơ quan tham mưu & đơn vị trực thuộc Văn phòng Trung ương Đảng Chánh Văn phòng: Nguyễn Duy Ngọc Ban Tổ chức Trung ương Trưởng ban: Lê Minh Hưng Ban Tuyên giáo Trung ương Trưởng ban: Nguyễn Trọng Nghĩa Ban Dân vận Trung ương Phó Trưởng ban điều hành: Phạm Tất Thắng Ban Đối ngoại Trung ương Trưởng ban: Lê Hoài Trung Ban Nội chính Trung ương Trưởng ban: Phan Đình Trạc Ban Kinh tế Trung ương Phó Trưởng ban điều hành: Nguyễn Duy Hưng Hội đồng Lý luận Trung ương Chủ tịch: Nguyễn Xuân Thắng Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh Giám đốc: Nguyễn Xuân Thắng Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật Báo Nhân dân Tạp chí Cộng sản Đảng bộ cấp tỉnh Tỉnh ủy – Bí thư Tỉnh ủy Thành ủy – Bí thư Thành ủy Đảng bộ cấp huyện Thành ủy - Bí thư Thành ủy Thị ủy – Bí thư Thị ủy Quận ủy – Bí thư Quận ủy Huyện ủy – Bí thư Huyện ủy Đảng bộ cấp xã Đảng ủy xã, phường, thị trấn – Bí thư Đảng ủy xã, phường, thị trấn
Quốc hội Luật bầu cử đại biểu Quốc hội Luật tổ chức Quốc hội Quốc hội (khóa XV) Ủy ban Thường vụ (khóa XV) Chủ tịch Quốc hội: Trần Thanh Mẫn Phó Chủ tịch thường trực: khuyết Tổng thư ký: khuyết Ban Công tác đại biểu Ban Dân nguyện Viện Nghiên cứu lập pháp Ủy viên: 13 ủy viên Hội đồng Dân tộc Ủy ban Pháp luật Ủy ban Tư pháp Ủy ban Kinh tế Ủy ban Tài chính – Ngân sách Ủy ban Quốc phòng và An ninh Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Ủy ban Xã hội Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Ủy ban Đối ngoại Văn phòng Quốc hội Hội đồng nhân dân
Nhà nước – Chính phủ Nhà nước Chủ tịch nước: Tô Lâm Phó Chủ tịch nước: Võ Thị Ánh Xuân Chính phủ (khóa XV) Thủ tướng: Phạm Minh Chính Phó Thủ tướng thường trực: khuyết Phó Thủ tướng: Lê Minh Khái Trần Lưu Quang Trần Hồng Hà Lê Thành Long Các Bộ và cơ quan ngang Bộ Bộ trưởng, Thứ trưởng Cơ cấu, tổ chức của Bộ Ủy ban nhân dân
Tòa án – Viện kiểm sát Tòa án nhân dân tối cao Chánh án: Lê Minh Trí Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao Tòa Hình sự Tòa Dân sự Tòa Hành chính Tòa Kinh tế Tòa Lao động Tòa Gia đình và người chưa thành niên Tòa Chuyên trách Tòa án nhân dân Hệ thống tòa án Viện kiểm sát nhân dân tối cao Viện trưởng: Nguyễn Huy Tiến Viện kiểm sát nhân dân
Mặt trận Tổ quốc Đại hội Đại biểu Toàn quốc Ủy ban Trung ương Chủ tịch: Đỗ Văn Chiến Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký: Nguyễn Thị Thu Hà Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Ban Thường trực Uỷ ban Trung ương Thành viên độc lập Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh Ban Chấp hành Trung ương Bí thư thứ nhất: Bùi Quang Huy Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam Ban Chấp hành Trung ương Hội Cựu chiến binh Việt Nam Hội Nông dân Việt Nam
Tổ chức – Hành chính Đảng Cộng sản Việt Nam Văn phòng Trung ương Đảng Ban Tổ chức Trung ương Quốc hội Văn phòng Quốc hội Ban Công tác đại biểu Chính phủ Văn phòng Chính phủ Bộ Nội vụ
Kinh tế Đảng Cộng sản Việt Nam Ban Kinh tế Trung ương Quốc hội Ủy ban Kinh tế Ủy ban Tài chính – Ngân sách Kiểm toán Nhà nước Tổng Kiểm toán: Ngô Văn Tuấn Chính phủ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bộ Tài chính Bộ Công Thương Bộ Xây dựng Bộ Giao thông Vận tải Bộ Tài nguyên và Môi trường Bộ Kế hoạch và Đầu tư Ngân hàng Nhà nước Tòa án Tòa Kinh tế Tòa Lao động Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả Ban Chỉ đạo điều hành giá Kinh tế Việt Nam Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh Việt Nam đồng Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Kinh tế hỗn hợp Kế hoạch 5 năm Cổ phần hóa Vùng kinh tế phát triển
Văn hóa Xã hội Đảng Cộng sản Việt Nam Ban Dân vận Trung ương Quốc hội Hội đồng Dân tộc Ủy ban Xã hội Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Chính phủ Bộ Y tế Bộ Giáo dục và Đào tạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội Ủy ban Dân tộc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam Tòa án Tòa Hình sự Tòa Dân sự
Ngoại giao Đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ Đối tác chiến lược, đối tác toàn diện Chủ động, tích cực hội nhập kinh tế quốc tế Chủ động, tích cực hội nhập Quốc tế Xây dựng lòng tin chiến lược Đảng Cộng sản Việt Nam Ban Đối ngoại Trung ương Ban Cán sự Đảng Ngoài nước Quốc hội Ủy ban Đối ngoại Chính phủ Ban Chỉ đạo quốc gia về hội nhập quốc tế Bộ Ngoại giao Bộ Công Thương
Tư pháp Tòa án nhân dân tối cao Viện kiểm sát nhân dân tối cao Đảng Cộng sản Việt Nam Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực Ủy ban Kiểm tra Trung ương Chủ nhiệm: Trần Cẩm Tú Ban Nội chính Trung ương Quốc hội Ủy ban Tư pháp Chủ tịch nước Ban Chỉ đạo cải cách Tư pháp Trung ương Chính phủ Bộ Tư pháp Thanh tra Chính phủ
Bầu cử Hội đồng bầu cử Quốc gia Đơn vị bầu cử Ủy ban bầu cử Ban bầu cử Tổ bầu cử Tổng tuyển cử: 1946, 1976 Quốc hội: 1960, 1964, 1971, 1975, 1981, 1987, 1992, 1997, 2002, 2007, 2011, 2016, 2021 Bầu cử Hội đồng Nhân dân
Khoa học – Công nghệ Quốc hội Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Chính phủ Bộ Khoa học và Công nghệ Bộ Thông tin và Truyền thông Đài Tiếng nói Việt Nam Đài Truyền hình Việt Nam Thông tấn xã Việt Nam Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Hội đồng Chính sách khoa học và công nghệ quốc gia
Quốc phòng – An ninh Đảng Cộng sản Việt Nam Quân ủy Trung ương Bí thư: Khuyết Phó Bí thư: Phan Văn Giang Đảng ủy Công an Trung ương Bí thư: Lương Tam Quang Phó Bí thư: Trần Quốc Tỏ Nhà nước Hội đồng quốc phòng và an ninh Chủ tịch: Tô Lâm Phó Chủ tịch: Phạm Minh Chính Quốc hội Ủy ban Quốc phòng và An ninh Chính phủ Bộ Quốc phòng Bộ Tổng tham mưu Tổng cục Chính trị Tướng lĩnh Quân đội Bộ Công an Tướng lĩnh Công an Tòa án Tòa án Quân sự Trung ương Viện Kiểm sát Viện Kiểm sát Quân sự Trung ương Xây dựng nền Quốc phòng Xây dựng Tiềm lực Quốc phòng Xây dựng Lực lượng Quốc phòng Xây dựng Thế trận Quốc phòng Cơ chế Lãnh đạo Quản lý Quốc phòng
Đơn vị hành chính Cấp Tỉnh Thành phố trực thuộc Trung ương Tỉnh Cấp Huyện Thành phố thuộc TPTTTW Thành phố thuộc tỉnh Thị xã Quận Huyện Cấp Xã Thị trấn Xã Phường Cấp Thôn (tự quản) Thôn (hay làng, ấp) Xóm Bản (hay mường, buôn, sóc) Tổ dân phố – Khu tập thể (theo hộ khẩu)
Xem thêm Tranh chấp chủ quyền Biển Đông Ngoại giao Việt Nam Đại sứ quán Việt Nam Tổng lãnh sự quán Việt Nam Nhân quyền tại Việt Nam Dân chủ tại Việt Nam Tham nhũng tại Việt Nam
Quốc gia khác Bản đồ
x t s

Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Việt Nam là chức vụ đứng đầu Tòa án nhân dân Tối cao do Quốc hội bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm theo đề nghị của Chủ tịch nước. Nhiệm kỳ của Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao theo nhiệm kỳ của Quốc hội là 5 năm. Khi Quốc hội hết nhiệm kỳ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao tiếp tục thực hiện nhiệm vụ cho đến khi Quốc hội khóa mới bầu ra Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao. Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao không nhất thiết phải là Đại biểu Quốc hội. Không có quy định pháp luật Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam, tuy nhiên trên thực tế Chánh án Tòa án nhân dân tối cao ở Việt Nam thường là một Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, và từ năm 2011 đến nay thì được cơ cấu là một Bí thư Trung ương Đảng. Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Việt Nam đương nhiệm là ông Lê Minh Trí, Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa 14 Thành phố Hồ Chí Minh, Ủy viên Trung ương Đảng khóa XIII, Bí thư Trung ương Đảng khóa XIII.

Nhiệm vụ và quyền hạn

Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao có nhiệm vụ và quyền hạn sau đây^[1]:

Các quyền quyết định

1. Quyết định luân chuyển, điều động, biệt phái Thẩm phán, trừ Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
2. Quyết định việc tổ chức Tòa chuyên trách theo quy định; quy định cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của các đơn vị thuộc bộ máy giúp việc của Tòa án nhân dân theo quy định.
3. Quyết định phân bổ biên chế, số lượng Thẩm phán, ngân sách chi cho hoạt động của các Tòa án nhân dân; quy định biên chế của các Tòa án quân sự sau khi thống nhất với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam.
4. Bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức các chức danh Chánh án và Phó Chánh án Tòa án nhân dân cấp cao, Chánh án và Phó Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, Chánh án và Phó Chánh án Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương, Phó Chánh án Tòa án quân sự trung ương, Chánh án và Phó Chánh án Tòa án quân sự quân khu và tương đương, Chánh án và Phó Chánh án Tòa án quân sự khu vực và các chức vụ trong Tòa án nhân dân tối cao, trừ các chức vụ thuộc thẩm quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức của Chủ tịch nước.

Các quyền trình:

1. Trình Chủ tịch nước ý kiến của mình về trường hợp người bị kết án xin ân giảm án tử hình.
2. Trình Quốc hội phê chuẩn việc đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; trình Chủ tịch nước bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và Thẩm phán các Tòa án khác.
3. Trình Ủy ban thường vụ Quốc hội quyết định thành lập, giải thể Tòa án nhân dân cấp cao; Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương; Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương; Tòa án quân sự quân khu và tương đương; Tòa án quân sự khu vực; quy định về phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của Tòa án nhân dân cấp cao và thành lập các Tòa chuyên trách khác của Tòa án nhân dân khi xét thấy cần thiết.
4. Trình Ủy ban thường vụ Quốc hội phê chuẩn cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn bộ máy giúp việc của Tòa án nhân dân tối cao.

Các quyền tổ chức:

1. Tổ chức kiểm tra việc thực hiện biên chế, quản lý cán bộ, quản lý và sử dụng ngân sách, cơ sở vật chất của Tòa án nhân dân.
2. Tổ chức công tác đào tạo; bồi dưỡng Thẩm phán, Hội thẩm và các chức danh khác của Tòa án nhân dân.
3. Tổ chức công tác xét xử của Tòa án nhân dân tối cao; chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật.
4. Chủ tọa phiên họp của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
5. Kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của các Tòa án nhân dân theo quy định của luật tố tụng.

Trách nhiệm:

1. Chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc hội; trong thời gian Quốc hội không họp thì chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Ủy ban thường vụ Quốc hội và Chủ tịch nước; trả lời chất vấn, kiến nghị của đại biểu Quốc hội.
2. Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định của luật tố tụng; giải quyết những việc khác theo quy định của pháp luật.

Các quyền chỉ đạo:

1. Chỉ đạo việc tổng kết thực tiễn xét xử, xây dựng và ban hành Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật trong xét xử; tổng kết phát triển án lệ, công bố án lệ.
2. Chỉ đạo việc soạn thảo dự án luật, pháp lệnh, dự thảo nghị quyết do Tòa án nhân dân tối cao trình Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội; ban hành hoặc phối hợp ban hành văn bản pháp luật thuộc thẩm quyền theo Luật ban hành văn bản pháp luật.

Ngoài ra, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao còn có quyền đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định:

1. Số lượng Thẩm phán cao cấp, Thẩm phán trung cấp, Thẩm phán sơ cấp và tỷ lệ các ngạch Thẩm phán tại mỗi cấp Tòa án.^[2]
2. Danh sách Ủy viên Hội đồng tuyển chọn, giám sát Thẩm phán quốc gia;^[3]
3. Quy chế hoạt động của Hội đồng tuyển chọn, giám sát Thẩm phán quốc gia;^[4]
4. Chế độ tiền lương, phụ cấp; mẫu trang phục, cấp phát và sử dụng trang phục, Giấy chứng minh Thẩm phán.^[5]

Lịch sử

Giai đoạn 1945-1958

Trong giai đoạn này hệ thống tư pháp của Việt Nam vẫn mang tính chất thiên về quân sự, không thiết lập chức vụ Chánh án Tòa án nhân dân tối cao. Ngay sau khi thành lập Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, hệ thống Tòa án có hai loại: Toà án Quân sự với nhiệm vụ xét xử tất cả những người nào phạm vào một việc gì có phương hại đến nền độc lập và Tòa án đặc biệt xét xử những nhân viên của các Uỷ ban nhân dân hay các cơ quan của Chính phủ do ban Thanh tra truy tố. Chủ tịch Chính phủ lâm thời làm Chánh án Tòa án đặc biệt và Bộ trưởng Tư pháp làm Hội thẩm.

Trong thời kỳ sau từ những năm 1946-1950 hệ thống tư pháp thiết lập 3 hệ thống tòa án: Tòa án thường, Tòa án binh và Tòa án Quân sự. Tòa án thường được phân theo cấp thứ tự chứ không phân theo khu vực địa hạt, Tòa sơ cấp, Tòa đệ nhị cấp, Tòa thượng thẩm.

Năm 1950 Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cải cách hệ thống tư pháp, trong giai đoạn từ 1950-1958 đã thiết lập hệ thống tòa án nhân dân các cấp, nhưng chưa thiết lập tòa án nhân dân tối cao.

Giai đoạn 1958-nay

Sau khi cải cách hệ thống tư pháp năm 1959 Tòa án nhân dân tối cao được thành lập với người đứng đầu là Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao và chính thức được đưa vào Hiến pháp năm 1959^[6].

Chánh án Tòa án nhân dân tối cao có quyền hạn giải quyết các vấn đề quan trọng của Tòa án nhân dân Tối cao. Tới năm 1980 thì quyền hạn được tăng lên như hiện nay.

Danh sách Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Việt Nam

Thứ tự	Chánh án Toà án nhân dân Tối cao		Nhiệm kỳ	Đảng phái	Ghi chú
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (1945-1976)
-		Trần Công Tường	28 tháng 5 năm 1958 - 20 tháng 5 năm 1959	Đảng Lao động Việt Nam	Phó Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Quyền Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao
1		Phạm Văn Bạch	20 tháng 5 năm 1959 - 1976
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (1976-nay)
(1)		Phạm Văn Bạch	1976 - 3 tháng 7 năm 1981	Đảng Cộng sản Việt Nam
2		Phạm Hưng	3 tháng 7 năm 1981 - 24 tháng 9 năm 1997
3		Trịnh Hồng Dương	24 tháng 9 năm 1997 - 25 tháng 7 năm 2002
4		Nguyễn Văn Hiện	25 tháng 7 năm 2002 - 25 tháng 7 năm 2007		Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội (2011-2016)
5		Trương Hòa Bình	25 tháng 7 năm 2007 - 8 tháng 4 năm 2016		Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ (2016-2021)
6		Nguyễn Hòa Bình	8 tháng 4 năm 2016 – 26 tháng 8 năm 2024		Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ (2024-nay)
7		Lê Minh Trí	26 tháng 8 năm 2024 - đương nhiệm

Xem thêm

• Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
• Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
• Chủ tịch Quốc hội Việt Nam
• Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam
• Tuyên thệ nhậm chức (Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam)

Tham khảo

1. Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, Điều 27
2. Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, Điều 66, Khoản 6
3. Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, Điều 70, Khoản 3
4. Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, Điều 70, Khoản 4
5. Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014, Điều 75, Khoản 7
6. Điều 98 Hiến pháp Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1959