Tuyết Đậu Trọng Hiển

Thiền sư

tuyết đậu trọng hiển 雪竇重顯
Hoạt động tôn giáo
Tôn giáo	Phật giáo
Trường phái	Đại thừa
Tông phái	Thiền tông
Lưu phái	Vân Môn tông
Sư phụ	Trí Môn Quang Tộ
Đệ tử	Thiên Y Nghĩa Hoài
Thông tin cá nhân
Sinh
Ngày sinh	980
Quê quán	huyện Phụng Hóa
Mất	1052
Giới tính	nam
Nghề nghiệp	tì-kheo
Quốc gia	Trung Quốc
Quốc tịch	nhà Tống
Cổng thông tin Phật giáo
x • t • s

Một phần của loạt bài về
Thiền sư Trung Quốc
Bồ-đề-đạt-ma đến Huệ Năng Bồ-đề-đạt-ma Huệ Khả Tăng Xán Đạo Tín Hoằng Nhẫn, Pháp Dung Huệ Năng, Thần Tú, Huệ An Hành Tư, Hoài Nhượng, Huyền Giác Huệ Trung, Thần Hội
Ngưu Đầu tông Pháp Dung Trí Nham, Tuệ Phương Pháp Trì , Trí Oai Huệ Trung, Huyền Tố Duy Tắc, Đạo Khâm Hội Trí, Ô Khòa Hội Thông
Thiền Bắc Tông Thần Tú Phổ Tịch, Cự Phương, Nghĩa Phúc Đạo Truyền, Hành Biểu
Nhánh Thanh Nguyên Hành Tư Hi Thiên Đạo Ngộ, Duy Nghiễm Bảo Thông, Thiên Nhiên Sùng Tín , Đàm Thịnh Viên Trí, Đức Thành, Vô Học Tuyên Giám, Thiện Hội Khánh Chư, Lương Giới Nghĩa Tồn, Toàn Hoát, Sư Ngạn Văn Yển, Huệ Lăng, Sư Bị
Nhánh Nam Nhạc Hoài Nhượng Đạo Nhất Hoài Hải, Phổ Nguyện, Huệ Hải Pháp Thường , Trí Tạng, Bảo Triệt Tòng Thẩm, Linh Hựu Hi Vận, Vô Ngôn Thông Huệ Tịch, Nghĩa Huyền Trí Nhàn, Chí Cần
Quy Ngưỡng tông Linh Hựu Huệ Tịch, Trí Nhàn, Chí Cần Quang Dũng, Quang Mục, Văn Hỉ Huệ Thanh, Tư Phúc, Thanh Hoá Thanh Nhượng, U Cốc, Trinh Thúy
Lâm Tế tông Nghĩa Huyền Huệ Nhiên, Đại Giác, Tồn Tương Huệ Ngung, Diên Chiểu, Tỉnh Niệm Thiện Chiếu, Quy Tỉnh Sở Viên, Huệ Giác, Pháp Viễn Huệ Nam, Phương Hội
Hoàng Long phái Huệ Nam Tổ Tâm, Khắc Văn, Thường Thông Ngộ Tân, Duy Thanh, Huệ Hồng, Tùng Duyệt Tuệ Phương, Trí Thông, Thủ Trác Thủ Trác, Giới Kham, Đàm Bí Tùng Cẩn, Hoài Sưởng
Dương Kì phái Phương Hội Thủ Đoan, Pháp Diễn Phật Cần, Phật Nhãn, Phật Giám Tông Cảo, Thiệu Long, Huệ Viễn Đức Quang, Đàm Hoa, Đạo Tế Cư Giản, Thiện Trân, Hàm Kiệt Đại Quan, Hành Đoan, Huệ Khai Tổ Tiên, Sùng Nhạc, Đạo Sinh Nguyên Hi, Trí Cập, Huệ Tính Phổ Nham, Đạo Trùng, Sư Phạm Đức Huy, Hành Diễn, Đại Hân Đạo Long, Trí Ngu, Hành Di Diệu Luân, Tổ Khâm, Tổ Nguyên Huệ Đàm, Nhất Ninh, Tông Hâm Tuệ Bảo, Nguyên Diệu, Tịnh Giới Thanh Củng, Minh Bản, Tiên Đổ Duy Tắc, Nguyên Trường, Không Độ Thời Uỷ, Phổ Trì, Huệ Sâm Phổ Từ, Minh Tuyên, Bản Thụy Minh Thông, Pháp Hội Đức Bảo, Đức Thanh Châu Hoằng, Chính Truyền Viên Ngộ, Viên Tu Viên Tín, Nhân Hội Thông Kỳ, Thông Dung, Đạo Mân Thông Tú, Thông Vấn Thủy Nguyệt, Chuyết Chuyết Đạo An, Long Kỳ, Chân Phác Hành Sâm, Hành Trân Siêu Vĩnh, Như Trường, Siêu Cách Tử Dung, Tính Âm Hư Vân, Lai Quả
Tào Động tông Lương Giới Bản Tịch, Đạo Ưng, Cư Độn Huệ Hà, Đạo Phi Quán Chí, Duyên Quán, Cảnh Huyền Nghĩa Thanh, Đạo Khải Tử Thuần, Tự Giác, Pháp Thành Chính Giác, Thanh Liễu, Nhất Biện Huệ Huy, Tông Giác, Tăng Bảo Huệ Tộ, Trí Giám, Tăng Thế Minh Quang, Như Tịnh, Như Mãn Đức Cử, Hành Tú Huệ Nhật, Vân Tụ, Phúc Dụ Vĩnh Dư, Đại Chứng, Văn Thái Phúc Ngộ, Văn Tài, Tử Nghiêm Liễu Cải, Khế Bân, Khả Tùng, Văn Tải Tông Thư, Thường Trung, Thường Thuận Tuệ Kinh, Phương Niệm Nguyên Lai, Nguyên Cảnh Nguyên Hiền, Viên Trừng Đạo Ngân, Đạo Thịnh, Đạo Bái Minh Tuyết, Minh Phương, Minh Vu Hoằng Kế, Đại Văn, Đại Tâm Tịnh Nột, Tịnh Đăng, Tịnh Chu Hưng Kỳ, Hưng Trù, Hưng Long Trí Tiên, Trí Giáo Pháp Hậu, Giới Sơ Nhất Tín, Đỉnh Triệt Hư Vân , Thánh Nghiêm
Vân Môn tông Văn Yển Trừng Viễn, Nhân Úc Đạo Thâm, Thủ Sơ Duyên Mật, Sư Khoan, Hạo Giám Quang Tộ, Huệ Viễn, Phong Tường Lương Nhã, Ứng Chân, Sư Giới Trọng Hiển, Thiện Tiêm Thừa Cổ, Hiểu Thông, Hoài Trừng Nghĩa Hoài, Thảo Đường, Truyền Tông Liễu Nguyên, Khế Tung, Giám Thiều Tông Bản, Pháp Tú Trọng Nguyên, Ứng Phu, Pháp Anh Sùng Tín, Thiện Bản, Thanh Mãn Duy Bạch, Tông Vĩnh, Tông Trách Hoài Thâm, Tự Như Tư Huệ, Tông Diễn Huệ Quang, Văn Tuệ, Đạo Xương Nguyên Diệu, Lương Khánh, Chính Thụ Thâm Tịnh
Pháp Nhãn tông Sư Bị, Quế Sâm, Văn Ích Đức Thiều, Thái Khâm, Khế Trù Diên Thọ, Đạo Nguyên Đạo Tế, Tử Ngưng Văn Thắng
Thiền sư ni Tổng Trì, Liễu Nhiên, Trí Thông, Vô Trước
Không rõ tông phái Phong Can, Hàn Sơn, Thập Đắc, Bố Đại
Cư sĩ Thiền Tông Phó Đại Sĩ, Bạch Cư Dị, Vương Duy Bàng Long Uẩn, Bùi Hưu, Hoàng Đình Kiên Trương Thương Anh, Tô Đông Pha Gia Luật Sở Tài, Ung Chính
Cổng thông tin Phật giáo
x t s

Tuyết Đậu Trọng Hiển (zh:雪竇重顯, xuědòu chóngxiǎn/ hsüeh-tou ch'ung-hsien, ja. setchō jūken), 980-1052, là một vị Thiền sư Trung Quốc, thuộc Vân Môn tông, môn đệ của Trí Môn Quang Tộ. Sư là một trong những Đại Thiền sư của tông Vân Môn. Sư nổi danh một phần là nhờ việc sưu tầm biên soạn 100 Công án, sau này được Thiền sư Viên Ngộ bổ sung thêm thành bộ Bích nham lục. Dòng thiền của sư được Thiền sư Thảo Đường đem qua Việt Nam trong thế kỉ 11. Nối pháp của sư có rất nhiều vị (tương truyền 84) nhưng nổi danh nhất có lẽ là Thiên Y Nghĩa Hoài.

Cuộc đời và hoằng hoá

Theo Ngũ đăng hội nguyên ghi lại thì sư họ Lý (zh. 李), quê ở phủ Toại Ninh (zh. 遂寧), theo sư Nhân Săn (zh. 仁銑) ở viện Phổ Am xuất gia. Sau khi thụ giới cụ túc, sư đến những nơi giảng kinh luận, nghiên cứu cặn kẽ giáo lý. Sư lúc này đã nổi danh là biện luận lanh lẹ, là pháp khí Đại thừa. Sau khi trải qua nhiều tòng lâm, sư gõ cửa nơi Thiền sư Quang Tộ (zh. 光祚) ở chùa Trí Môn (zh. 智門). Sự việc được truyền lại như sau:

Sư hỏi Trí Môn: "Chẳng khởi một niệm, tại sao có lỗi?" Trí Môn gọi sư lại gần. sư bước đến gần, Trí Môn vung cây phất tử nhằm miệng sư đánh. sư toan mở miệng, Trí Môn lại đánh. sư nhân đây đại ngộ, ở lại hầu Trí Môn thêm năm năm.

Rời Trí Môn, sư tiếp tục hành cước và nhân đây gặp lại người bạn cũ là Tu Tuyển Tằng Hội, đang giữ chức Thái thú. Một câu chuyện thú vị được lưu lại về cuộc gặp gỡ này và nó cũng cho thấy phong cách giản dị, không câu nệ của sư. Tằng Hội khuyên sư đến chùa Linh Ẩn xem việc ra sao và để giúp sư, ông viết một bức thư nhờ vị Thiền sư trụ trì chùa này tìm giúp một thiền viện nào đó để sư có thể hoằng hoá. Sư nghe lời đến, nhưng không trình thư của Tằng Hội gửi mà chỉ âm thầm sinh hoạt, chấp lao phục dịch cùng với tăng chúng. Sau hai năm, Tằng Hội đến viếng chùa và hỏi vị trụ trì về sư. Vị này ngạc nhiên vì không biết Tằng Hội muốn nói gì và kêu chúng gọi Sư. Gặp mặt, Tằng Hội hỏi có đưa thư không thì sư rút lá thư từ ngực ra và trả lời một cách đơn giản là "rất cảm ơn vì lá thư này và gìn giữ nó thận trọng" nhưng sư nói kèm rằng mình đến đây "với phong cách tu tập của một vân thủy (chỉ thiền sinh đi hành cước, làm bạn với mây nước) mà vân thủy thì không được phép làm sứ giả trình thư." Nỗi ngạc nhiên của mọi người nhân đây biến thành nụ cười vui vẻ hồn nhiên. Vị trụ trì chùa này giúp sư đến trụ trì một ngôi chùa ở Động Đình—một hòn đảo rất đẹp và sư cũng có làm một bài tụng về cảm xúc khi dời đến nơi này trong công án thứ 20 của Bích nham lục.

Sau, Tằng Hội lại mời sư đến Tứ Minh sơn, một rặng núi mà nhiều vị Cao tăng đã trụ trì hoằng hoá. Nghe theo lời khuyên của người bạn, sư đến trụ trì tại Tứ Minh sơn, trên ngọn Tuyết Đậu. Ngày khai đường tại Tuyết Đậu, sư bước đến trước pháp toà nhìn chúng rồi bảo: "Nếu luận bổn phận thấy nhau thì chẳng cần lên pháp toà." (nhược luận bản phận tương kiến, bất tất cao thăng pháp toà 若論本分相見，不必高陞法座)

Có vị tăng hỏi: "Thế nào là Duy-ma-cật một phen làm thinh?" Sư trả lời: " Hàn Sơn hỏi Thập Đắc."

Tăng lại hỏi: "Thế ấy là vào cửa bất nhị?" sư bèn "Hư!" một tiếng và nói kệ (Thích Thanh Từ dịch):

維摩大士去何從

千古令人望莫窮

不二法門休更問

夜來明月上孤峰

Duy-ma Đại sĩ khứ hà tòng

Thiên cổ linh nhân vọng mạc cùng

Bất nhị pháp môn hưu cánh vấn

Dạ lai minh nguyệt thướng cô phong.

Đại sĩ Duy-ma đi không nơi

Ngàn xưa khiến kẻ trông vời vời

Pháp môn bất nhị thôi chớ hỏi

Đêm về trăng sáng trên cảnh đồi.

Một hôm, sư dạo núi nhìn xem bốn phía rồi bảo thị giả: "Ngày nào lại đến ở đây." Thị giả biết sư sắp tịch, cầu xin kệ di chúc. Sư bảo: "Bình sinh chỉ lo nói quá nhiều." Hôm sau, sư đem giày dép, y hậu phân chia và bảo chúng: "Ngày 7 tháng 7 lại gặp nhau." Đúng ngày mồng 7 tháng 7 năm Hoàng Hựu thứ tư (1058) đời nhà Tống, sư tắm gội xong nằm xoay đầu về hướng Bắc an nhiên thị tịch. Vua sắc thuỵ là Minh Giác Đại sư.

Tham khảo

Tài liệu chủ yếu

• Ngũ Đăng Hội Nguyên 五燈會元, Tục tạng kinh, tập 138.

Tài liệu thứ yếu

• Fo Guang Ta-tz'u-tien 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz'u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-kuang ch'u-pan-she, 1988. (Phật Quang Đại Từ điển. Phật Quang Đại Từ điển biên tu uỷ viên hội. Đài Bắc: Phật Quang xuất bản xã, 1988.)
• Từ điển Thiền Tông Hán Việt. Hân Mẫn & Thông Thiền biên dịch. TP HCM 2002.
• Gundert, Wilhelm (dịch & chú dẫn): Bi-Yän-Lu. Meister Yüan-wu's Niederschrift von der Smaragdenen Felswand, München 1964/73. (3 quyển, 68 công án.)
• Thích Thanh Từ (biên soạn): Thiền sư Trung Hoa II, TP HCM 1990.

Bảng các chữ viết tắt
bo.: Bod skad བོད་སྐད་, tiếng Tây Tạng | ja.: 日本語 tiếng Nhật | ko.: 한국어, tiếng Triều Tiên | pi.: Pāli, tiếng Pali | sa.: Sanskrit संस्कृतम्, tiếng Phạn | zh.: 中文 chữ Hán