Thiên Thai Đức Thiều

Thiền sư

thiên thai đức thiều 天台德韶
Tên khai sinh	họ Trần
Hoạt động tôn giáo
Tôn giáo	Phật giáo
Tông phái	Thiền tông
Sư phụ	Pháp Nhãn Văn Ích
Đệ tử	Vĩnh Minh Diên Thọ Trường Thọ Bằng Ngạn Đại Ninh Khả Hoằng
Xuất gia	908 Long Quy Tự
Thụ giới	Cụ túc 909 Khai Nguyên Tự, Tín Châu
Nhị Tổ Pháp Nhãn tông
Tiền nhiệm	Pháp Nhãn Văn Ích
Kế nhiệm	Vĩnh Minh Diên Thọ
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	họ Trần
Ngày sinh	891
Nơi sinh	Long Tuyền, Xử Châu, tỉnh Chiết Giang
Mất	28 tháng 6 năm 972
Giới tính	nam
Nghề nghiệp	tì-kheo, nhà thơ
Quốc gia	Trung Quốc
Quốc tịch	nhà Tống
Cổng thông tin Phật giáo
x • t • s

Thiên Thai Đức Thiều (zh. 天台德韶, ja. Tendai Tokushō, năm 891 - 28 tháng 6 năm 972) là Thiền Sư Trung Quốc, Tổ đời thứ hai của tông Pháp Nhãn, nối pháp Thiền Sư Pháp Nhãn Văn Ích. Pháp tử của Sư lên tới 81 vị, trong đó nổi danh nhất là Thiền Sư Vĩnh Minh Diên Thọ, Trường Thọ Bằng Ngạn, Đại Ninh Khả Hoằng.

Cơ duyên và hành trạng

Một phần của loạt bài về
Thiền sư Trung Quốc
Bồ-đề-đạt-ma đến Huệ Năng Bồ-đề-đạt-ma Huệ Khả Tăng Xán Đạo Tín Hoằng Nhẫn, Pháp Dung Huệ Năng, Thần Tú, Huệ An Hành Tư, Hoài Nhượng, Huyền Giác Huệ Trung, Thần Hội
Ngưu Đầu tông Pháp Dung Trí Nham, Tuệ Phương Pháp Trì , Trí Oai Huệ Trung, Huyền Tố Duy Tắc, Đạo Khâm Hội Trí, Ô Khòa Hội Thông
Thiền Bắc Tông Thần Tú Phổ Tịch, Cự Phương, Nghĩa Phúc Đạo Truyền, Hành Biểu
Nhánh Thanh Nguyên Hành Tư Hi Thiên Đạo Ngộ, Duy Nghiễm Bảo Thông, Thiên Nhiên Sùng Tín , Đàm Thịnh Viên Trí, Đức Thành, Vô Học Tuyên Giám, Thiện Hội Khánh Chư, Lương Giới Nghĩa Tồn, Toàn Hoát, Sư Ngạn Văn Yển, Huệ Lăng, Sư Bị
Nhánh Nam Nhạc Hoài Nhượng Đạo Nhất Hoài Hải, Phổ Nguyện, Huệ Hải Pháp Thường , Trí Tạng, Bảo Triệt Tòng Thẩm, Linh Hựu Hi Vận, Vô Ngôn Thông Huệ Tịch, Nghĩa Huyền Trí Nhàn, Chí Cần
Quy Ngưỡng tông Linh Hựu Huệ Tịch, Trí Nhàn, Chí Cần Quang Dũng, Quang Mục, Văn Hỉ Huệ Thanh, Tư Phúc, Thanh Hoá Thanh Nhượng, U Cốc, Trinh Thúy
Lâm Tế tông Nghĩa Huyền Huệ Nhiên, Đại Giác, Tồn Tương Huệ Ngung, Diên Chiểu, Tỉnh Niệm Thiện Chiếu, Quy Tỉnh Sở Viên, Huệ Giác, Pháp Viễn Huệ Nam, Phương Hội
Hoàng Long phái Huệ Nam Tổ Tâm, Khắc Văn, Thường Thông Ngộ Tân, Duy Thanh, Huệ Hồng, Tùng Duyệt Tuệ Phương, Trí Thông, Thủ Trác Thủ Trác, Giới Kham, Đàm Bí Tùng Cẩn, Hoài Sưởng
Dương Kì phái Phương Hội Thủ Đoan, Pháp Diễn Phật Cần, Phật Nhãn, Phật Giám Tông Cảo, Thiệu Long, Huệ Viễn Đức Quang, Đàm Hoa, Đạo Tế Cư Giản, Thiện Trân, Hàm Kiệt Đại Quan, Hành Đoan, Huệ Khai Tổ Tiên, Sùng Nhạc, Đạo Sinh Nguyên Hi, Trí Cập, Huệ Tính Phổ Nham, Đạo Trùng, Sư Phạm Đức Huy, Hành Diễn, Đại Hân Đạo Long, Trí Ngu, Hành Di Diệu Luân, Tổ Khâm, Tổ Nguyên Huệ Đàm, Nhất Ninh, Tông Hâm Tuệ Bảo, Nguyên Diệu, Tịnh Giới Thanh Củng, Minh Bản, Tiên Đổ Duy Tắc, Nguyên Trường, Không Độ Thời Uỷ, Phổ Trì, Huệ Sâm Phổ Từ, Minh Tuyên, Bản Thụy Minh Thông, Pháp Hội Đức Bảo, Đức Thanh Châu Hoằng, Chính Truyền Viên Ngộ, Viên Tu Viên Tín, Nhân Hội Thông Kỳ, Thông Dung, Đạo Mân Thông Tú, Thông Vấn Thủy Nguyệt, Chuyết Chuyết Đạo An, Long Kỳ, Chân Phác Hành Sâm, Hành Trân Siêu Vĩnh, Như Trường, Siêu Cách Tử Dung, Tính Âm Hư Vân, Lai Quả
Tào Động tông Lương Giới Bản Tịch, Đạo Ưng, Cư Độn Huệ Hà, Đạo Phi Quán Chí, Duyên Quán, Cảnh Huyền Nghĩa Thanh, Đạo Khải Tử Thuần, Tự Giác, Pháp Thành Chính Giác, Thanh Liễu, Nhất Biện Huệ Huy, Tông Giác, Tăng Bảo Huệ Tộ, Trí Giám, Tăng Thế Minh Quang, Như Tịnh, Như Mãn Đức Cử, Hành Tú Huệ Nhật, Vân Tụ, Phúc Dụ Vĩnh Dư, Đại Chứng, Văn Thái Phúc Ngộ, Văn Tài, Tử Nghiêm Liễu Cải, Khế Bân, Khả Tùng, Văn Tải Tông Thư, Thường Trung, Thường Thuận Tuệ Kinh, Phương Niệm Nguyên Lai, Nguyên Cảnh Nguyên Hiền, Viên Trừng Đạo Ngân, Đạo Thịnh, Đạo Bái Minh Tuyết, Minh Phương, Minh Vu Hoằng Kế, Đại Văn, Đại Tâm Tịnh Nột, Tịnh Đăng, Tịnh Chu Hưng Kỳ, Hưng Trù, Hưng Long Trí Tiên, Trí Giáo Pháp Hậu, Giới Sơ Nhất Tín, Đỉnh Triệt Hư Vân , Thánh Nghiêm
Vân Môn tông Văn Yển Trừng Viễn, Nhân Úc Đạo Thâm, Thủ Sơ Duyên Mật, Sư Khoan, Hạo Giám Quang Tộ, Huệ Viễn, Phong Tường Lương Nhã, Ứng Chân, Sư Giới Trọng Hiển, Thiện Tiêm Thừa Cổ, Hiểu Thông, Hoài Trừng Nghĩa Hoài, Thảo Đường, Truyền Tông Liễu Nguyên, Khế Tung, Giám Thiều Tông Bản, Pháp Tú Trọng Nguyên, Ứng Phu, Pháp Anh Sùng Tín, Thiện Bản, Thanh Mãn Duy Bạch, Tông Vĩnh, Tông Trách Hoài Thâm, Tự Như Tư Huệ, Tông Diễn Huệ Quang, Văn Tuệ, Đạo Xương Nguyên Diệu, Lương Khánh, Chính Thụ Thâm Tịnh
Pháp Nhãn tông Sư Bị, Quế Sâm, Văn Ích Đức Thiều, Thái Khâm, Khế Trù Diên Thọ, Đạo Nguyên Đạo Tế, Tử Ngưng Văn Thắng
Thiền sư ni Tổng Trì, Liễu Nhiên, Trí Thông, Vô Trước
Không rõ tông phái Phong Can, Hàn Sơn, Thập Đắc, Bố Đại
Cư sĩ Thiền Tông Phó Đại Sĩ, Bạch Cư Dị, Vương Duy Bàng Long Uẩn, Bùi Hưu, Hoàng Đình Kiên Trương Thương Anh, Tô Đông Pha Gia Luật Sở Tài, Ung Chính
Cổng thông tin Phật giáo
x t s

Sư họ Trần (zh. 陳), quê ở vùng Long Tuyền (zh. 龍泉), Xử Châu (zh. 處州), thuộc tỉnh Chiết Giang. Mẹ Sư nằm mộng thấy một luồng sáng chạm vào thân, nhân đó biết mình có thai. Đến khi Sư ra đời thì trong nhà xuất hiện nhiều điềm lạ.^[1][2]

Năm 15 tuổi, có vị tăng người Ấn Độ khuyên Sư nên đi xuất gia. Đến năm 17 tuổi, Sư xuất gia tại Long Quy Tự (zh. 龍歸寺) ở quê. Sang năm, Sư thụ giới Cụ túc tại Khai Nguyên Tự ở Tín Châu.^[2]

Tương truyền, trên con đường học đạo, Sư từng đến tham yết với 54 vị cao tăng thạc đức đương thời như Thiền Sư Đầu Tử Đại Đồng (zh. 投子大同), Sơ Sơn Khuông Nhân, Long Nha Cư Độn (zh. 龍牙居遁)... nhưng không được cơ duyên khế hợp.^[3]

Sau, Sư đến tham học dưới pháp hội của Thiền Sư Pháp Nhãn Văn Ích ở Lâm Xuyên. Một hôm, Thiền Sư Pháp Nhãn thượng đường, có vị tăng hỏi: "Thế nào là một giọt nước ở nguồn Tào?" Pháp Nhãn đáp: "Là giọt nước ở nguồn Tào." Vị tăng ấy mờ mịt không hiểu nên lui ra. Sư ngồi bên cạnh nghe được cuộc đàm thoại này bỗng hoát nhiên đại ngộ, tất cả những mối nghi ngờ từ trước đều dứt sạch hết. Sư cảm động đến rơi nước mắt làm ướt áo và trình chỗ sở ngộ cho Pháp Nhãn. Pháp Nhãn ấn khả và bảo: "Ngươi ngày sau sẽ làm thầy quốc vương, khiến ánh sáng đạo của Tổ Sư càng rộng lớn, ta không sánh bằng."^[2]

Sau khi đắc pháp, Sư đi du phương nhiều nơi và có vào núi Thiên Thai chiêm bái các di tích của Đại Sư Trí khải và thấy đó rất quen thuộc dường như là chỗ ở cũ của mình. Thêm nữa vì Sư lại cùng họ và cùng quê với Trí Khải nên người đời tin rằng Sư là Trí Khải tái sinh.^[4]

Trong quá trình hoằng pháp, đầu tiên Sư trụ trì ở chùa Bạch Sa. Lúc đó, Thái tử Trung Ý Vương của nước Ngô Việt đang trấn ở Thai Châu nghe danh nên thỉnh Sư đến để hỏi đạo. Sư có bảo: "Ngày sau làm chủ thiên hạ nên nhớ ơn Phật pháp." Niên hiệu Càn Hựu năm đầu (948), Thái tử lên ngôi, sai sứ thỉnh Sư, đối xử theo tình thầy trò.^[4]

Đương thời, Pháp Sư Loa Khê Nghĩa Tịch, vị tăng của tông Thiên Thai đang trụ trì tại chùa Quốc Thanh, than thở rằng kinh sách của tông Thiên thai đã bị thất lạc nhiều và nghe nói những kinh sách ấy hiện còn ở bên Cao Ly và nhờ Sư giúp đỡ thỉnh về. Sư bèn xin Ngô Việt Vương Tiền Thục sai sứ sang Cao Ly thỉnh các kinh sách của tông Thiên Thai về.^[3]

Sư có làm bài kệ để dạy chúng:

Phiên âm

Thông huyền phong đảnh

Bất thị nhân gian

Tâm ngoại vô pháp

Mãn mục thanh sơn.

Dịch nghĩa

Thấu huyền chót đỉnh

Chẳng phải nhân gian

Ngoài tâm không pháp

Đầy mắt núi xanh.

Pháp Nhãn nghe được kệ khen: "Một bài kệ này có thể làm sống dậy tông của ta."^[2]

Về sau, Sư đến trụ trì tại chùa Bát Nhã ở núi Thiên Thai và xây dựng hơn mấy chục đạo tràng, làm cho tông Pháp Nhãn phát triển và rộng truyền khắp nơi.^[3]

Một hôm trong lúc thuyết pháp có vị tăng hỏi Sư: "Người xưa nói: 'Người thấy Bát-nhã liền bị Bát-nhã trói, người chẳng thấy Bát-nhã cũng bị Bát-nhã trói?', đã thấy Bát-nhã vì sao lại bị Bát-nhã trói?" Sư đáp: "Ngươi nói Bát-nhã thấy cái gì?" Tăng thưa: "Chẳng thấy Bát-nhã vì sao cũng bị Bát-nhã trói?" Sư đáp: "Ngươi nói Bát-nhã chỗ nào chẳng thấy?" Sư lại bảo: "Nếu thấy Bát-nhã chẳng gọi là Bát-nhã, nếu chẳng thấy Bát-nhã cũng chẳng gọi là Bát-nhã. Hãy bảo nói cái gì là thấy chẳng thấy? Sở dĩ, cổ nhân nói nếu thiếu một pháp chẳng thành pháp thân, nếu dư một pháp cũng chẳng thành pháp thân; nếu có một pháp chẳng thành pháp thân, nếu không một pháp cũng chẳng thành pháp thân. Đây là chân tông Bát-nhã vậy."^[2]

Tháng 6 năm Khai Bảo thứ 5 (972) đời vua Tống Thái Tổ, có một ngôi sao lớn rơi xuống ngọn Phong Đính làm cho cây rừng đều biến màu trắng, Sư liền nhuốm bệnh nặng nhưng vẫn cố gắng trả lời khi có người đến tham vấn. Đến ngày 28, Sư tập hợp môn đệ lại và nói lời từ biệt. Xong, Sư ngồi kiết già thị tịch tại Liên Hoa Phong, thọ 82 tuổi, 65 tuổi hạ.^[4]

Nguồn tham khảo

1. “Tự điển - Thiên Thai Đức Thiều”. phatgiao.org.vn. Truy cập ngày 28 tháng 9 năm 2023.
2. ^ “QUỐC SƯ ĐỨC THIỀU”. thuongchieu.net. Truy cập ngày 28 tháng 9 năm 2023.
3. ^ “Tự điển - đức thiều”. phatgiao.org.vn. Truy cập ngày 28 tháng 9 năm 2023.
4. ^ Lý Việt Dũng biên dịch (2004). Cảnh Đức Truyền Đăng Lục. Nxb Hồng Đức.

Bảng các chữ viết tắt
bo.: Bod skad བོད་སྐད་, tiếng Tây Tạng | ja.: 日本語 tiếng Nhật | ko.: 한국어, tiếng Triều Tiên | pi.: Pāli, tiếng Pali | sa.: Sanskrit संस्कृतम्, tiếng Phạn | zh.: 中文 chữ Hán