Đạo Lâm Ô Khòa

Thiền sư

đạo lâm ô khòa 鳥窠道林
Tên khai sinh	Phan Hương Quang
Hoạt động tôn giáo
Tôn giáo	Phật giáo
Trường phái	Đại Thừa
Tông phái	Thiền Tông
Lưu phái	Ngưu Đầu Tông
Sư phụ	Kính Sơn Đạo Khâm
Đệ tử	Hội Thông Hàng Châu Bạch Cư Dị
Thông tin cá nhân
Sinh
Tên khai sinh	Phan Hương Quang
Ngày sinh	741
Nơi sinh	Phú Dương
Mất
Thụy hiệu	Viên Tu Thiền Sư
Ngày mất	824
Giới tính	nam
Nghề nghiệp	tì-kheo
Quốc gia	Đại Đường
Quốc tịch	nhà Đường
Cổng thông tin Phật giáo
x • t • s

Đạo Lâm Ô Khòa (zh: 鳥窠道林, 741 - 824) là Thiền sư Trung Quốc đời Đường, thuộc Ngưu Đầu Tông. Sư là đệ tử của Thiền sư Kính Sơn Đạo Khâm và có pháp tử là thiền sư Hội Thông Hàng Châu. Sư nổi tiếng qua sự tích sống ở tổ quạ trên cây, nên người đời gọi là Ô Khòa Thiền sư, và qua các giai thoại với đệ tử cư sĩ là nhà thơ Bạch Cư Dị.

Cơ duyên và hành trạng

Một phần của loạt bài về
Thiền sư Trung Quốc
Bồ-đề-đạt-ma đến Huệ Năng Bồ-đề-đạt-ma Huệ Khả Tăng Xán Đạo Tín Hoằng Nhẫn, Pháp Dung Huệ Năng, Thần Tú, Huệ An Hành Tư, Hoài Nhượng, Huyền Giác Huệ Trung, Thần Hội
Ngưu Đầu tông Pháp Dung Trí Nham, Tuệ Phương Pháp Trì , Trí Oai Huệ Trung, Huyền Tố Duy Tắc, Đạo Khâm Hội Trí, Ô Khòa Hội Thông
Thiền Bắc Tông Thần Tú Phổ Tịch, Cự Phương, Nghĩa Phúc Đạo Truyền, Hành Biểu
Nhánh Thanh Nguyên Hành Tư Hi Thiên Đạo Ngộ, Duy Nghiễm Bảo Thông, Thiên Nhiên Sùng Tín , Đàm Thịnh Viên Trí, Đức Thành, Vô Học Tuyên Giám, Thiện Hội Khánh Chư, Lương Giới Nghĩa Tồn, Toàn Hoát, Sư Ngạn Văn Yển, Huệ Lăng, Sư Bị
Nhánh Nam Nhạc Hoài Nhượng Đạo Nhất Hoài Hải, Phổ Nguyện, Huệ Hải Pháp Thường , Trí Tạng, Bảo Triệt Tòng Thẩm, Linh Hựu Hi Vận, Vô Ngôn Thông Huệ Tịch, Nghĩa Huyền Trí Nhàn, Chí Cần
Quy Ngưỡng tông Linh Hựu Huệ Tịch, Trí Nhàn, Chí Cần Quang Dũng, Quang Mục, Văn Hỉ Huệ Thanh, Tư Phúc, Thanh Hoá Thanh Nhượng, U Cốc, Trinh Thúy
Lâm Tế tông Nghĩa Huyền Huệ Nhiên, Đại Giác, Tồn Tương Huệ Ngung, Diên Chiểu, Tỉnh Niệm Thiện Chiếu, Quy Tỉnh Sở Viên, Huệ Giác, Pháp Viễn Huệ Nam, Phương Hội
Hoàng Long phái Huệ Nam Tổ Tâm, Khắc Văn, Thường Thông Ngộ Tân, Duy Thanh, Huệ Hồng, Tùng Duyệt Tuệ Phương, Trí Thông, Thủ Trác Thủ Trác, Giới Kham, Đàm Bí Tùng Cẩn, Hoài Sưởng
Dương Kì phái Phương Hội Thủ Đoan, Pháp Diễn Phật Cần, Phật Nhãn, Phật Giám Tông Cảo, Thiệu Long, Huệ Viễn Đức Quang, Đàm Hoa, Đạo Tế Cư Giản, Thiện Trân, Hàm Kiệt Đại Quan, Hành Đoan, Huệ Khai Tổ Tiên, Sùng Nhạc, Đạo Sinh Nguyên Hi, Trí Cập, Huệ Tính Phổ Nham, Đạo Trùng, Sư Phạm Đức Huy, Hành Diễn, Đại Hân Đạo Long, Trí Ngu, Hành Di Diệu Luân, Tổ Khâm, Tổ Nguyên Huệ Đàm, Nhất Ninh, Tông Hâm Tuệ Bảo, Nguyên Diệu, Tịnh Giới Thanh Củng, Minh Bản, Tiên Đổ Duy Tắc, Nguyên Trường, Không Độ Thời Uỷ, Phổ Trì, Huệ Sâm Phổ Từ, Minh Tuyên, Bản Thụy Minh Thông, Pháp Hội Đức Bảo, Đức Thanh Châu Hoằng, Chính Truyền Viên Ngộ, Viên Tu Viên Tín, Nhân Hội Thông Kỳ, Thông Dung, Đạo Mân Thông Tú, Thông Vấn Thủy Nguyệt, Chuyết Chuyết Đạo An, Long Kỳ, Chân Phác Hành Sâm, Hành Trân Siêu Vĩnh, Như Trường, Siêu Cách Tử Dung, Tính Âm Hư Vân, Lai Quả
Tào Động tông Lương Giới Bản Tịch, Đạo Ưng, Cư Độn Huệ Hà, Đạo Phi Quán Chí, Duyên Quán, Cảnh Huyền Nghĩa Thanh, Đạo Khải Tử Thuần, Tự Giác, Pháp Thành Chính Giác, Thanh Liễu, Nhất Biện Huệ Huy, Tông Giác, Tăng Bảo Huệ Tộ, Trí Giám, Tăng Thế Minh Quang, Như Tịnh, Như Mãn Đức Cử, Hành Tú Huệ Nhật, Vân Tụ, Phúc Dụ Vĩnh Dư, Đại Chứng, Văn Thái Phúc Ngộ, Văn Tài, Tử Nghiêm Liễu Cải, Khế Bân, Khả Tùng, Văn Tải Tông Thư, Thường Trung, Thường Thuận Tuệ Kinh, Phương Niệm Nguyên Lai, Nguyên Cảnh Nguyên Hiền, Viên Trừng Đạo Ngân, Đạo Thịnh, Đạo Bái Minh Tuyết, Minh Phương, Minh Vu Hoằng Kế, Đại Văn, Đại Tâm Tịnh Nột, Tịnh Đăng, Tịnh Chu Hưng Kỳ, Hưng Trù, Hưng Long Trí Tiên, Trí Giáo Pháp Hậu, Giới Sơ Nhất Tín, Đỉnh Triệt Hư Vân , Thánh Nghiêm
Vân Môn tông Văn Yển Trừng Viễn, Nhân Úc Đạo Thâm, Thủ Sơ Duyên Mật, Sư Khoan, Hạo Giám Quang Tộ, Huệ Viễn, Phong Tường Lương Nhã, Ứng Chân, Sư Giới Trọng Hiển, Thiện Tiêm Thừa Cổ, Hiểu Thông, Hoài Trừng Nghĩa Hoài, Thảo Đường, Truyền Tông Liễu Nguyên, Khế Tung, Giám Thiều Tông Bản, Pháp Tú Trọng Nguyên, Ứng Phu, Pháp Anh Sùng Tín, Thiện Bản, Thanh Mãn Duy Bạch, Tông Vĩnh, Tông Trách Hoài Thâm, Tự Như Tư Huệ, Tông Diễn Huệ Quang, Văn Tuệ, Đạo Xương Nguyên Diệu, Lương Khánh, Chính Thụ Thâm Tịnh
Pháp Nhãn tông Sư Bị, Quế Sâm, Văn Ích Đức Thiều, Thái Khâm, Khế Trù Diên Thọ, Đạo Nguyên Đạo Tế, Tử Ngưng Văn Thắng
Thiền sư ni Tổng Trì, Liễu Nhiên, Trí Thông, Vô Trước
Không rõ tông phái Phong Can, Hàn Sơn, Thập Đắc, Bố Đại
Cư sĩ Thiền Tông Phó Đại Sĩ, Bạch Cư Dị, Vương Duy Bàng Long Uẩn, Bùi Hưu, Hoàng Đình Kiên Trương Thương Anh, Tô Đông Pha Gia Luật Sở Tài, Ung Chính
Cổng thông tin Phật giáo
x t s

Sư họ Phan, quê ở quận Phú Dương, Mẹ sư họ Châu, bà nằm mộng thấy mình nuốt ánh sáng mặt trời, nhân đó có thai sư. Đến ngày sinh, mùi hương lạ lan khắp phòng, nên đặt tên sư là Hương Quang.

Lên 9 tuổi, sư xuất gia. Đến năm 21 tuổi, sư thọ giới cụ túc tại chùa Quả Nguyên, Kinh Châu. Đầu tiên, sư lại đến chùa Tây Minh ở Trường An tu học với Pháp sư Phục Lễ về Kinh Hoa Nghiêm, Đại Thừa Khởi Tín luận. Sau, Pháp sư cho sư xem sách Chân Vọng Tụng và khuyên sư nên tu Thiền. Sư hỏi: "Ban đầu phải quán thế nào? Dụng tâm thế nào?". Pháp sư lặng yên mãi không nói. sư hỏi ba lần xong đi ra.

Khi vua Đường Đại Tông mời Thiền sư Quốc Nhất tức là Kính Sơn Đạo Khâm vào triều thuyết pháp, sư đến ra mắt ngài và đạt được yếu chỉ. Sau, sư trở về miền Nam và trụ trì chùa Vĩnh Phúc ở Côn Sơn. Ở đây có tháp thờ Bích Chi Phật, nhằm lúc các chúng đạo^[1], tục^[2] đang tụ tập làm lễ pháp hội. Sư chống tích trượng đi thẳng vào. Có Pháp sư Thao Quang ở chùa Linh Ẩn hỏi: "Pháp hội này sao lại có tiếng rùm beng lắm vậy?", Sư đáp: "Không có tiếng thì ai biết là hội".

Sư thấy núi Tần Vọng có cây tùng cao lớn, cành lá rậm rạp, xòe ra như cái lọng. Sư bèn leo lên ở trên ấy, nên người thời bấy giờ gọi sư là Ô Khòa Thiền sư (Thiền sư tổ quạ). Kế bên chổ sư ở có tổ chim Khách (Thước), chúng rất thân thiết với sư nên người đời còn gọi sư là Thiền sư Thước Sào (Thiền sư ổ chim Khách).

Phong cách dạy đệ tử của sư rất đặc biệt:

Có thị giả tên Hội Thông, ngày nọ bỗng muốn từ giã Sư ra đi. Sư hỏi: "Ông nay định đi đâu?". Hội Thông đáp: "Hội Thông vì pháp mà xuất gia, không được Hòa thượng rũ lòng từ dạy bảo nên con phải đi nơi khác học Phật pháp". Sư nói: "Nếu là Phật pháp thì chỗ ta cũng có chút đỉnh". Hội Thông hỏi: "Thế nào là Phật pháp của Hòa thượng?". Sư bèn nhổ mấy sợi lông vải trên áo đang mặc và thổi cho bay đi. Hội Thông liền đốn ngộ.

Khoảng niên hiệu Nguyên Hòa, Bạch Cư Dị nhân làm Thái Thú cai quản quận chổ sư ở liền đi vào núi yết kiến sư. Tại đây, ông trải qua cuộc vấn đáp Phật pháp vô cùng thấm đẫm với sư. Thông qua đó, Bạch Cư Dị rất kính trọng và nhận sư làm thầy:

Bạch Cư Dị hỏi: "Chỗ ở của Thiền sư sao nguy hiểm quá vậy?". Sư đáp: "Thái thú còn nguy hiểm hơn nhiều". Bạch nói: "Đệ tử ở vị thế trấn giang san cho vua nào có nguy hiểm chi đâu?" Sư nói: "Củi lửa giao nhau, thức tánh chẳng dừng, vậy không nguy hiểm sao?". Lại hỏi: "Thế nào là đại ý Phật pháp?", sư đáp: "Chớ làm điều ác, nên làm các điều lành". Cư Dị nói: "Đứa trẻ ba tuổi cũng biết nói như vậy". Sư nói: "Trẻ ba tuổi tuy nói được như thế nhưng ông lão 80 lại không làm được". Bạch Cư Dị nghe xong vô cùng thán phục và làm cái gác bằng tre trên cây cho sư ở và thường đến đây hỏi đạo.

Niên hiệu Trường Khánh năm thứ tư, sư bảo thị giả: "Ta nay đã xong hết". Nói xong, sư ngồi yên mà tịch, thọ 84 tuổi, hạ lạp 63 năm. Vua sắc hiệu là Viên Tu Thiền Sư.

Trong Tây du ký

Hồi thứ 19 trong Tây du ký có kể chuyện Đường Tăng đi qua Phù Đồ sơn đã gặp Ô Khòa thiền sư được ngài truyền tâm kinh cho, trước kia ngài từng quen biết Trư Bát Giới nhưng lại chưa bao giờ nghe đến danh tiếng của Tôn Ngộ Không.

Chú thích

1. Tức là các tu sĩ Phật giáo
2. Cư sĩ, Phật tử tại gia

Tham khảo

• Fo Guang Ta-tz'u-tien 佛光大辭典. Fo Guang Ta-tz'u-tien pien-hsiu wei-yuan-hui 佛光大辭典編修委員會. Taipei: Fo-Guang ch'u-pan-she, 1988. (Phật Quang Đại Từ điển. Phật Quang Đại Từ điển biên tu uỷ viên hội. Đài Bắc: Phật Quang xuất bản xã, 1988.)
• Das Lexikon der Östlichen Weisheitslehren, Bern 1986.
• Thích Thanh Từ: Thiền sư Trung Hoa I-III. TP HCM 1990, 1995.
• Dumoulin, Heinrich:

Geschichte des Zen-Buddhismus I. Indien und China, Bern & München 1985.

Geschichte des Zen-Buddhismus II. Japan, Bern & München 1986.

Bảng các chữ viết tắt
bo.: Bod skad བོད་སྐད་, tiếng Tây Tạng | ja.: 日本語 tiếng Nhật | ko.: 한국어, tiếng Triều Tiên | pi.: Pāli, tiếng Pali | sa.: Sanskrit संस्कृतम्, tiếng Phạn | zh.: 中文 chữ Hán